2465 Dictee maandag 08-11-2021 (1) dictee Dictee van de dag (386)

Dictee – dictees [2465]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee 471 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (386)

1. Zo'n kleinering, en dat om zo'n kleine ring! Bij een klysma [lavement, darmspoeling, enema] wordt er geklisteerd met een klisteerspuit. Het Haarlems klokkenspel [plant: knolsteenbreek, sassefrasjes] vind je vooral in de buurt van Haarlem. Let wel: niet de damiaatjes [kerkklokjes Haarlem]! Een oorspronkelijke Knickerbocker [afstammeling oorspronkelijke bewoners NY] komt uit het New Yorkse. En die droegen knickerbockers, wijde kniebroeken. Loopt hij weer te kloothannesen [donderjagen]? De koekenbakker bakte koekebrood. Is hij Koerd of Turk? Langs de hele Elfstedenroute stonden koek-en-zopies [kraam op het ijs]. We verstonden zijn koeterwaals gepraat niet. Wij willen kond doen van onze verloving (ons engagement). Wie was vanaf 1689 de Koning-Stadhouder? Die kop-en-schotel hebben ze niet koosjer [op verdachte wijze] verkregen. De koorddanser met koortsstuipen balanceerde letterlijk op het slappe koord. Kom, we nemen het
kruip-door-sluip-doorweggetje. Met een krytron ontsteek je atoombommen, daar komt geen krypton [Kr, 36] aan te pas. Die kwibus [kwast] was wel op zijn qui-vive [hoede]. De afkorting van 'tegenover' is 'tgov.' of 't.o.'.

2. De kinderen wilden dolgraag meedefileren. Na het bal masqué volgt het demasqué. We legden aan bij de débarcadère [aanlegplaats, steiger]. Een deathmetalgroep speelt deathmetal [ruige rockmuziek]. Deadliften [halter in één beweging boven het hoofd] is een onderdeel van powerliften. Een daviaan is naar Davy genoemd, daarom ook: 'davylamp' [veiligheidslamp mijnwerkers]. De koepel had iets davinciësks [Da Vinci]. De koets was à la Daumont bespannen [4, 6 of meer paarden, zonder disselboom, rijders op linkerpaarden]. De jongensnaam 'David' vinden we terug in onder andere: 'klein Davidje', 'david-en-goliathverhalen' en 'het is David en Jonathan' (ze zijn dikke vrienden – ze aten samen vaak jonathans, appelsoort). Welk woord hoort in dit rijtje niet thuis: embarkeren [inschepen], debarkeren [ontschepen], markeren [de positie aangeven], demarqueren [begrenzen, afbakenen]? De woorden 'débouché' [afzetgebied] en déchéance' [verval van recht, tenietgaan] doen nogal Frans aan. Het voorvoegsel 'deca-' herkennen we in decaloog (decalogus, de tien geboden(!)). De penningmeester werd decharge [ontheffing] verleend; hij moet morgen als getuige à decharge [in voordeel verdachte] optreden in een rechtszaak. Déblai [uit te graven grond] moet worden afgevoerd, remblai [op te werpen grond, aanaarding] worden aangevoerd.

3. Debrailleren heeft met tekst [braille] en debrayeren (ontkoppelen) met auto's te maken. Hoeveel decrooïsmen (niet meer in VD – BE: politicus Alexander De Croo) heb jij paraat? Waarom worden decembristen [deelnemer aan de staatsgreep van Louis Napoléon op 2 december 1851] ook wel dekabristen [Russisch 'dekabr' = december] genoemd? Decyl is een alkylgroep, een deciel kom je tegen in de beschrijvende statistiek [verdelen de onderzoeksmassa in 10 gelijke delen]. Ik doe dat puur de coutume [uit gewoonte]. Jeanne, een declassee(!), is aan lagerwal geraakt. Een decoct is een afkooksel. Hoort er in het volgende rijtje iets niet thuis (eerst viermaal masculien, dan viermaal feminien): délégué, délégueetje, dégénéré, dégénéreetje, déléguée, déléguéetje, dégénérée, dégénéréetje? Wel of niet buiging is mede een kwestie van flexie [buiging] of deflexie [verloren gaan ervan]. Spiegels hebben te maken met reflectie en werkwoorden met reflexiviteit [wederkerend – zich, etc.]. Délai is uitstel en delayeren is 'ontlagen' (van lagen ontdoen, een neologisme). De marimba is volgens de Bantoetaal een xylofoon met klankbuizen. Een déjeuner dînatoire [uitgebreid koffiemaal dat een middagmaal vervangt] kun je toch maar moeilijk een dejeunertje noemen. Onze-Lieve-Heer nog (a)an toe!

4. Debris is ruimteafval en débris is puin. Dégras is afvalvet (niet dat van het sonjabakkeren!) en dehydratie (dehydratatie) is uitdroging. Deiktisch [ij] is aanwijzend en deïsme is het op de rede berustend geloof in een transcendente god. Wat Delfisch is, zoals een delfisch verdict, komt uit Delphi. Dementia paralytica is hetzelfde als encefalomalacie [hersenverweking]. Met Delfts blauw wordt het (oud) delfts aangeduid (meestal met blauwe figuren op wit). Zo is het sèvres Frans porselein. Onder zijn dalísnor [Dalí] pruimde hij delitabak [ook: deli, uit Deli]. Waar kopen jullie dat delicieuze [heerlijk] delicieuse [bepaald soort fijn gebak]? N'en déplaise [in weerwil van] zijn omvang paste hij toch in die stoel. Hij ontplofte van dépit [teleurstelling, ergernis], toen de dependance gesloten bleek. 'Denim' [stofnaam] komt oorspronkelijk van 'serge de Nîmes'. Een depêche is een postzak. Voor een eerststervende is dat niet, voor de langstlevende is dat wel van belang: het langstlevendentestament. De Lynx zit tussen Grote Beer en Waterman in.

5. Lamé is weefsel met goud- of zilverdraad. Wee mijn lamgeslagen ziel. Mijn langgekoesterde wens ging in vervulling. Bij lapdansen voer je een lapdance uit. Ik ben aan het eind van mijn Latijn. Wat je zegt, is latijn [GB] voor mij. Het meisje werd lastiggevallen. Als lefgozer moet je lef hebben. Een leporello is de omslag van een nog uit te geven boek. Als je leptosoom bent, ben je pyknisch [kort en gezet]. Een librije is een oude kerk- of kloosterbibliotheek. Het lichtjesfeest wordt opgesierd met veel kleine lichtjes van kaarsen, lampions, fakkels en dergelijke, met name Divali bij hindoes, Chanoeka bij joden en het joelfeest bij Germanen.

6. Bij een lied(eren)boek kun je denken aan het Antwerps liedboek of het Liedboek voor de kerken. Deze lightversebundel is echt hors ligne [uitmuntend]. Hadden we de term 'lijndansen' [linedansen, linedance. linedancing] al genoemd? Denk ook nog aan tobbedansen, squaredansen, reidansen, countrydansen en ballroomdansen. De ene lijzebet moet de andere geen Lijzebet noemen. Bij een lik-op-stukbeleid zul je snel lik op stuk krijgen. Het Lineair B is ontcijferd, het dito A nog niet. Hoe omschrijf je hem: links-radicaal, linksgeoriënteerd,
links-liberaal of links-extremistisch? Waarom noem je lits-jumeaux niet gewoon een tweelingbed? B en W bekeken het probleem in loco [ter plaatse]. Loensen is een beetje scheelzien. Een lolita is een jong seksobject. Dat is Luikerwaals (Hebreeuws, latijn – GB: onverstaanbare taal, algebra, hogere wiskunde) voor mij. Onder die luitjes zat ook een enkele luitiste. Daar stond ik toch mooi voor lullo [lul, sukkel, janlul, Jan Lul]. Bij het boekbinden wordt er soms gelumbeckt [zonder garen, met sterke lijm]. Lupus is wolf, huid-tbc. De vroegere LUW (Landbouwuniversiteit Wageningen) heet nu Wageningen UR (Wageningen Universiteit en Researchcentrum).

7. We kunnen ons deze luxe (een luxeauto, luxe auto) niet permitteren. Psalm 130, een van de boetpsalmen, heeft als aanduiding 'De profundis' [uit de diepten]. Een déroute is een verwarde vlucht (niet in een jumbojet!). De Derby [3 uitspraken] wordt in de week voor of na Pinksteren te Epsom gehouden. In een depotje bevinden zich spullen en dépôt. Deze deputé [BE, gedeputeerde. NL: Limburg] doet derby [kaas uit Derbyshire] op zijn brood. Het derwisje [islamitische (bedel)monnik] ging terug naar het derwisjenklooster. Geef des Pudels Kern [de kern van de zaak – ook: des poedels kern!] weer in 3 regels tekst. Dat is het dessous des cartes [geheim] van de smid. Een dessus-de-porte is een kunstwerk boven het kalf (regel tussen deur en lichtraam) van een deur. Electroclash is een muziekstijl, een elektroshock krijg je bij de psychiater. De buren hebben gebarbecued, de hanen hebben gekukelekuud en wij hebben gesudokud [oe] (GB, VD). Wie wilden ze met deze putsch [staatsgreep] een poets bakken? Een Trojan horse (Trojaans paard – ook trojan = computervirus) is genoemd naar het paard van Troje. Hybris [ie – VD ook: hubris] komt voor de val!

8. Met de draad [ook: het kluwen] van Ariadne [Griekse mythologie] kwam zij uit het Labyrint [figuurlijk – met kleine l: ingewikkelde situatie oplossen, verwarde situatie van helderheid voorzien]. Wie bespeelt de ophicleïde, wie het eufonium en wie de Cubatuba (niet in wdb.)? Je zult je ogen uitkijken. De gewelddadige leden van de yakuza [Japanse georganiseerde misdaad] baadden gisteren weldadig in hun jacuzzi's [bubbelbaden]. Van welke tweetallen talen zijn er dictionairetjes? Het Deuxième Bureau [Tweede Bureau, de Franse militaire inlichtingendienst] zat achter het deuxième bureau [maîtresse] van die minister aan. Omdat ze dicht opeen leefden, heerste er veel diarree. De heer A. woonde dicht bij de kern, maar mevrouw B. woonde het dichtstbij. Binnen die dichterschool regeerde de dichtervorst [alom gerespecteerd dichter]. 'Diëresis' [splitsing zoals re-integratie – syneresis = samentrekken van twee klinkers in een lettergreep; geit – vs. geït] komt uit de taalkunde, 'diësis' [verhogingsteken, kruis] uit de muziek. De KLO was de dienst Kijk- en Luisteronderzoek (historisch: afdeling van de NOS, thans SKO: Stichting KijkOnderzoek; niet in wdb.). Was Dikkertje Dap (Annie M.G. Schmidt: hij klom op de trap, enz.; niet in wdb.) ook zo'n lekker dikkerdje [vetpeukje]? Dikkedarmkanker krijgt men aan de dikke darm (niet aan de blindedarm!). Hield dat diocees [bisdom] echt een dinertje dansant [diner met dansen]? Zijn er bij die dinky toys [in principe: speelauto's] ook amfibiedinghy's [jol]? Kan dat: een di-jambe [di-jambus, dubbele jambus – kort, lang, kort, lang] over een dijader.

9. Dat compliment was niet zuurverdiend, maar welverdiend en dik verdiend. Een pieremachochel is een gehuurd roeibootje. Deze platenspeler heeft een magnetodynamisch element. Ze heeft een leuk maisonnettetje (maisonnetje). De tambour-maître, de tamboer-majoor, werd bijgestaan door een maître Jacques [manusje-van-alles]. Een majordomus is een hofmeier. Bij veel bacheloropleidingen hanteert men het major-minorsysteem [kern van hoofdvakken, resp. bijvakken]. Een make-over [metamorfose] is diepgaander dan een make-up. Hij is zo zat als een Maleier (een patat, een zwitser, een varken). Een Maltezer hond wordt ook wel aangeduid met 'maltezer'. Maltose (moutsuiker) is een disacharide [verbinding van twee monosachariden]. Onze managing director (voorheen junior manager) is onze algemeen directeur. We hebben ook een nieuwe marketingmanager. Een rizofoor is een mangrove. Jij slaapt in de mansardekamer [zolderkamertje onder mansardedak = met gebroken kap]. Een maracuja (uit het Tupi) is een passievrucht.

10. Wat is het verschil tussen een mastiff en een mastino napoletano [honden]? Ik zal je matsen [het goed met je maken] met al die matses [ongezuurd paasbrood]. Een MBD-kind lijdt aan minimal brain dysfunction [gedrags- of leermoeilijkheden – ook minor brain damage]. De mede-initiatiefnemer zou het amendement mede indienen. Kom tussen ons in: virtus in medio (niet meer in VD: de deugd (ligt) in het midden).