2188 Dictee woensdag 21-04-2021 (1) dictee Dictee van de dag (185)

Dictee – dictees [2188]

Oefendictee 672 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (185)

1. Ken je dat liedje nog: "M'n wiegie was een stijfselkissie, m'n deken was een baaien rok."? Wil je mijn baadje [wijd, loshangend jasje] even uit het laatje halen? In de weverij is de baan een waterpas [bijw.] plankje waar de schietspoel overheen loopt. Een baanveger moet de baan vegen. De baard van Mozes is het slaapkamergeluk [plant]. Een byssus kom je bij [stof die de baard vormt van sommige] schelpdieren tegen. De Noordpool [Arctica] omvat het noordpoolgebied. De eileidertrompet of trompet van Fallopius is de fallopische buis. Ze is getroffen door een buitenbaarmoederlijke (extra-uteriene) zwangerschap. Heeft ze een cervix- [baarmoederhals-] of een uteruscarcinoom [baarmoeder-]? Baba ganoush is tapenade van gepureerde aubergine, knoflook en olijfolie. Een IRC (Internet Relay Chat) is het achterliggende protocol van een internetchatbabbelbox. De babinskireflex wordt veel gebruikt (is veelgebruikt, vaakgebruikt – voetzoolreflex).

2. We zijn door een babs [NL: buitengewoon ambtenaar van de burgerlijke stand] getrouwd. Een bacchanaal is een Bacchusfeest: daar vind je ook maenaden [bacchanten]. Karel is back in town [terug van weggeweest]. In een cotoneaster [plant, dwergmispel] kan bacterievuur optreden. Wat moet je nou met zo'n bad painting
[anti-intellectualistische, anti-esthetische schilderstijl]? Baffles [grote geluidsabsorberende plaat] hangen hoog in een fabriekshal. Het verschil tussen een bad- en goodgirl is toch maar gradueel [(on)deugdzame (jonge) vrouw]? Hij speelt baglama = saz. Bagna cauda is dipsaus van ansjovis met knoflook, etc. Hij zei van boe noch bah te weten. Zijn 'bahai' en 'bahaïsme' synoniem? Ja. Hoeveel baht [baat] kost dat in Thailand (en hoeveel kyat – tsjaht – in Myanmar, het vroegere Birma)? Waar is de bailefunk [niet beel, maar baai-luh] ontstaan? Een baiser [èh ee] is een met schuim gevuld suikergebakje. Sommigen zijn blij met zo'n bajesbijbel. Wij zijn aan kop-en-bak
[kop-en-schotel] gewend. Het is gelukt, hij is bakker-an [internet: erbij, gesnapt, de dupe]. Een bakmix is een kant-en-klaar mengsel. Balbesen zijn huisbazen [Bargoens]. Bimi is babybroccoli.

3. Een baksis [extraatje, fooi] krijg je in Suriname, een baksjisj [fooi] in Turkije. Turmeric is de natuurlijke kleurstof E100. Bakso is soep met vleesballetjes, ei en mi. Die zwemster is nog niet verder dan de baksteenslag [zinkt als een baksteen]. Een push-pull is een balansschakeling [elektrotechniek]. De balearic [dansmuziek] komt van de Balearen en de balkanbeat [clubmuziek] van de Balkan. Een balebale [2x aa ee] [rustbank] kun je als bed gebruiken. Waarin verschillen ballad [bèh-luht] [langzaam, verhalend lied] en ballade [muziekstuk van verhalend karakter, zonder tekst]? Hoeveel ballons captifs [+] [kabelballon] zijn er besteld, of waren dat maar ballons d'essai (niet meer in VD – proefballonnetjes)? Een banaba is een bachelor-na-bacheloropleiding, zoals in Nederland de
post-hbo-opleiding (vgl. manama = master-na-masteropleiding). De Balinees [Bali] solliciteerde als balienees [balie]. De wetenschappelijke naam van het fruitvliegje is Drosophila. De liesband is de band van Poupart [verbindt bovenste darmbeendoorn met de schaambeenknobbel]. In Indië kunnen rivieren bandjiren [plotseling wassen en buiten de oevers treden]. Kom, we gaan bandyen [bandy spelen: soort ijshockey]. Wat zijn jullie bangeriken, zeg. Pas op voor Barbarijse zeerovers [Barbarije = land v. Berbers].

4. Iemand van de bank drinken, is iemand onder (de) tafel drinken. De Nationale Bank van België en de bank van Monte Carlo zijn zeer betrouwbaar. Wie zitten er in België in de Bankcommissie? Weet niet. Wat deed de Bankgirocentrale [dienen als automatiseringscentrum van het girale geldverkeer]? Een bank-verzekeraar doet aan bankverzekeren [bank + verzekeren]. Een confiseur [ook: banketbakker] is een patissier [idem]. Hij ging toch, à la barbe de [= ondanks] zijn vader. Barbershop [zangstijl]: a capella [zonder instrumentale begeleiding] in close harmony [stemmen dicht bij elkaar]. Hoe groot was de Hollandse invloed op de Barbizonschool [groot, dramatische uitbeelding van de natuur; dorp Barbizon, Frankrijk]? De bardolino [fruitige rode wijn] komt van de corvina [blauwe druif]. Ze droeg een japon van barège [luchtige doorschijnende japonstof van wol en zijde of katoen]. Het Bargoens wordt ook wel kramerslatijn of koeterwaals genoemd. Een bariater is een obesitaschirurg [voor mensen met vetzucht]. Ze was als een barmhartige samaritaan voor me. De barolo [droge rode wijn] komt uit de gelijknamige plaats in Piemonte (It.; T.adv. ook Piëmont = Ned.) Een oweeër [ook: ow'er] maakte ow [oorlogswinst] en heet gewestelijk baron Zeep.

5. De barmhartige broeders en zusters zijn de leden van geestelijke orden (de 'Broeders van Barmhartigheid van de H. Johannes de Deo' resp. de 'Zusters van Barmhartigheid') die zich vooral aan ziekenverpleging wijden. Een barréklem is een capodastro [snaren gitaar verkorten]. Ze was basané, bruinverbrand. Een basiji is lid van een religieuze jeugdmilitie in Iran. De programmeertaal Basic dankt zijn naam aan 'Beginner's All-purpose Symbolic Instruction Code'. Een basiliscusoog is een fascinerend oog, een verlammende blik (een basilisk is ook een boomhagedis). Het basiliekruid of basilicum wordt als trekzalf ook brasilicum (brasilicom) genoemd, als plant ook baziel- of koningskruid. De basisbeurs krijg je van het Rijk.

6. Tegenover de baskant [links, lage tonen] staat de discant [rechts, hoge tonen]. Het basmala is het uitspreken van de [islamitische] woorden 'Bismillahi rahmani rahim', met name als formule ter begeleiding van een goede daad. Naast het bas-reliëf en het haut-reliëf kennen we het laag- en het vlakreliëf. De bastaarddoronicum is een stinsenplant (VD ook: z). Een bastiaan is een zwarte opzichter over medeslaven [vroeger: op een plantage]. De Bastille [vesting voor staatsgevangenen, Parijs] was het symbool van het ancien régime. Bastweefsel is floëem. Basuco is een harddrug, gefabriceerd uit het restproduct van cocaïne. Een bataaf is een mannetjesputter. De Bataks rijden vaak op batakkers [Bataks paard]. De batavia is een slasoort met lichtgroene en roodbruine blade(re)n. De bath [baht] is een Bijbelse inhoudsmaat [36 l]. Het bathmetaal (genoemd naar Bath) is een bijna witte legering. Een badding (batting) is een meskant bezaagde balk. Hij liet zijn batterij spreken [winden laten].

7. De Battle of Britain [slag om Engeland] moest gewonnen worden. Een bautasteen [Scandinavië, zonder inscriptie] gedenkt de doden. In de oosterse keuken is bayem spinazie [gooi die maar in de majem!]. B&B is bed and breakfast bij particulieren. NB Dat is geen
bed-bad-broodvoorziening! Een bbb-training is voor buik, billen en benen. Een beanie is een nauw aansluitende muts. Zalig verklaren leidt tot een zaligverklaring. Ja, bearnaisesaus graag. Het 'beati possidentes' [zalig zijn de bezitters] staat tegenover het 'beati pauperes' [zalig zijn de armen]. Daar stonden ze dan met hun beatrix- of fabiolahaar onder de Beatrixboom [geplant bij geboorte 1938] te praten over de Beatrixvloed [31 januari, verjaardag Beatrix – 1 februari 1953 = Watersnoodramp]. Een beau garçon is een ladykiller [casanova, donjuan, vrouwenversierder]. Beauty is but skin-deep: schoonheid (met name van een vrouw) gaat niet dieper dan de huid. Bebben (ook: beppen) zijn grootmoeders (of … oude vrouwen! – bebben = grootvaders, oude mannen). De bechamelsaus is een met roux [bindmiddel saus] bereide melksaus. Ik heb me gebedakt [poederen met bedak = in Indië: geparfumeerd rijstpoeder, als blanketsel gebruikt]. Je zal gewestelijk maar te beê zitten (op straat bedelen).

8. Mendicanten waren bedelbroeders. Met oude en nieuwe bedeling worden het Oude en Nieuwe Testament bedoeld. Een bedorvendans is een verwend kind. Hoe zien de bedrijfscijfers van dit jaar eruit? Een jacobus is een visdiefje. De Jacquerie was de grote boerenopstand van 1358 in Frankrijk. Hier betaal je met de Jamaicadollar. Het is hier Jantje Contantje en handje contantje: alleen een jan-contant is hier welkom. Een jean potage klinkt deftiger dan een janpotage. Een janlul van een sukkel zal vaak voor Jan Lul staan. In een janklaassenspel treedt soms de echte Jan Klaassen op. In Rotterdam kun je niet zeggen dat Jan Gat een jangat [sukkel] is. Jantje Kaas was een koning, Jan Kaas een blanke Nederlander. Ze komen januis clausis, met gesloten deuren, in geheime zitting, bijeen. Morgen is zij jarig jetje. Banaanzak: j-zak.

9. Een snelle jelle is razendsnel. Een jolie-laide is aantrekkelijk lelijk. De Engelse staatskerk wordt aangeduid met John Bull's Mother. Een joint de culasse is een koppakking. Zoek op: Jom Haätsmaoet [ontstaan staat Israël], Jom Hasjoa [dag waarop de Shoah herdacht wordt], Jom Hazikaron [dodenherdenking Israël] en Jom Kipoer [plechtigste feestdag joden]. Zielig hoor, zo'n Joseph Prudhomme [type kleinzielige burgerman met grote woorden]. Jouer des coudes is zijn ellebogen gebruiken. Een judas is een verraderlijk mens. Het journaille gebruikt soms journalees [clichéachtig taalgebruik journalisten]. De juicy details [sappige details] zullen we maar weglaten. De Jurassien [uit de Jura] deed jurassische [uit tijdperk jura] vondsten. Het jus non scriptum is het ongeschreven recht. Het jus suffragii is het stemrecht. Je kan vaak beter het juste milieu [juiste midden] houden. Probeer altijd een justus et tenax propositi [een rechtvaardig man en iemand die vasthoudt aan wat hij zich eenmaal heeft voorgenomen] te zijn. Jumelles [mv., toneelkijker] gebruik je in het theater. Die vrouw heeft een junogestalte, een junonisch [godin Juno] voorkomen. Als je op de kop-van-jut [kermis] slecht scoort, ben je algauw kop van Jut [zondebok].

10. Een étang is een (hafachtig) zoutmeer. De versnaperingen lagen op een etagère [dienblad met meer verdiepingen voor bonbons e.d.]. Een ictus cordis is een hartpuntstoot [op de borst tussen de vijfde en zesde rib waarneembare stoot bij elke hartslag]. Een idiot savant heeft het savantsyndroom [autisme + extreme begaafdheid]. Bij een id-baan [instroom-doorstroombaan] moet je wel een ID-kaart [identiteitskaart] kunnen tonen. Wat op idiosyncrasie betrekking heeft, is idiosyncratisch [persoonlijk aangeboren overgevoeligheid betreffende]. Id genus omne (hoc genus omne): heel dat slag mensen. Voor een toptienplaats (top 10-plaats) moet je in de top tien (top 10) zitten. Bekende aartsengelen zijn Michaël, Gabriël, Rafaël en Uriël. Het Suikerfeest heet ook
Ied-al-Fitr (ied-al-fitrfeest). Een ijm [iem, ieme] is een honingbij. Wat hield het ijlbodedom [koerier] in? Met ignis sacer heb je kriebelziekte oftewel belroos. Zoek op: if not unmoved, yet undismayed. Zo niet onbewogen, dan toch onvervaard.