2075 Dictee maandag 25-01-2021 (1) dictee Dictee van de dag (99) √

Dictee – dictees [2075]

Oefendictee 758 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (99)

1. In de rapte zijn we dat vergeten. Wil je mij remplaceren [vervangen], mijn remplaçant zijn? Ze wil een Afrikaanseritestudie [n/s] beginnen. Hoe lang duurt het siderale [sterrenjaar] jaar voor een sidderaal? Eén talib [VD ook: taleb], twee taliban. Als je in een tapasbar bent, vergeet je vanzelf wel het enkelvoud [tapa, mv. tapas of tapa's – uitspraak]. Kijk die pitbull dat teckeltje nu eens tackelen. Hoeveel tattoos heeft deze getatoeëerde spierbundel wel niet? Bij een terdoodveroordeling levert ter dood veroordelen een terdoodveroordeelde op. Eén tifoso [fanatieke supporter Italië, enk. = tifoso = tyfuspatiënt, tifo = tyfus, mv. tifosi NL alleen tifosi] snijdt geen hout, een berg tifosi wel. Zou onze woordvoerster toehoorster mogen zijn? Deze getruukte goochelact had die goocheme goochemerd bij elkaar gegoogeld [googelen via Google]. In die tuktuk [oe] [driewielig gemotoriseerd voertuigje] in Tsjetsjenië stikte het van de Tsjetsjeense tseetseevliegen. Moet ik die uitgiftelijst [n/s] in mijn aangiftebiljet [n/s] opnemen? Tot de umwelt [oe] [alles wat een mens omgeeft] behoort ontegenzeg(ge)lijk het economische umfeld [oe] [kring, milieu].

2. De umer [uu] is een melkproduct tussen yoghurt en kwark in. Welke valentijn stuurde mij op Valentijnsdag een valentijnskaart? Het ve-tsin (glutamaat) is een smaakversterkend fijn wit poeder. Toen ze vis-à-vis met me zat, stortte ze eindelijk haar hart bij me uit. Zo'n aanwensel kan toch geen voorwendsel zijn voor zulk gedrag? Houden jaks [knoros] van yamswortels? Geen idee! Met de VUT [vervroegde uittreding uit dienstverband (wettelijke regeling voor vervroegde pensionering)] ben je vutter en dus VUT-gerechtigd. Hoe gaat dat nou het beste, waarachtig vrouw zijn? Is het waar dat vluggerdjes [persoon] beter zijn in vluggertjes [schaken, in bed]? Het verwerd tot een spelletje van welles en nietes (een zogenaamd welles-nietesspelletje). Een zinnebeeld kan best zinnenprikkelend zijn of overkomen. Alleen meteorologen [en milieuers ...] zullen een zuid- of noordpoolexpeditie naar die twee minieme plekjes op aarde geweldig vinden. Welke van die inboorlingen kunnen er zorg dragen voor het water dragen? Je kent de term 'wysiwyg': what you see is what you get [zoals op het scherm wordt het gedrukt].

3. Mosterdgas is een blaartrekkend gifgas (ook: yperiet, ypriet). Ter bestrijding wordt oxim gebruikt. In een KZ (Konzentrationslager, concentratiekamp) kon je gemakkelijk KZ [krankzinnigheid] oplopen [het KZ-syndroom]. In de kampen werd zyklon B op ruime schaal gebruikt. Ook het type zenuwgas VX is vrij bekend. Het tabun [oe] is een dodelijk, zenuwblokkerend strijdgas. Sarin of sarine is een zenuwgas, een derivaat van fosfonzuur (een van fosfor afgeleid zuur met de samenstelling HP(O)(OH)₂). In Belgische makelaarsadvertenties kom je egw tegen: elektriciteit, gas en water (alg. ook: eengezinswoning). Cyanogeen of cyaan is een giftig, brandbaar gas. Blauwzuurgas is waterstofcyanide (HCN – ook wel: hydrocyanide), een zeer giftig gas, onder andere door de nazi's in de gaskamers gebruikt. Stachanovisme is beloning van buitensporige prestaties bij het werk (Stachanov).

4. Een fibula (fibula's, fibulae) is een sierspeld, doorgaans van brons, waarmee een mantel of omslagdoek werd vastgespeld, maar ook het kuitbeen heet fibula. Dragen ze in de Aida van Verdi ook aïdaweefsel? Daar heb je die Lord Wanhoop weer. Als dagblad lezen wij De Telegraaf. Gezocht op '*tis': aanstelleritis, abactis (secretaris), absentia mentis (verstrooidheid), adenitis (lymf(e)klierontsteking), antarctis (zuidpoolgebied: land en zee), Artis [zoo], Atlantis (denkbeeldig land), appendicitis (blindedarmontsteking), aqua fortis (sterkwater – niet los!), a remotis (apart, terzijde – leggen, stellen), ars gratia artis (l'art pour l'art: de kunst omwille van de kunst), artritis (gewrichtsontsteking), atrium mortis (voorportaal, voorbode van de dood), balanitis (eikelontsteking), balanopostitis (zelfde, maar plus voorhuid) en blefaritis (ooglidontsteking).

5. Ook nog: bronchitis (ontsteking slijmvlies bronchiën), bursitis (slijmbeursontsteking), canonitis (zucht tot het maken van canons), carditis (hartontsteking), cellulitis (ontsteking van onderhuids bindweefsel, ook: sinaasappelhuid), cervicitis (baarmoederhalsontsteking), cholecystitis (galblaasontsteking), chondritis (kraakbeenontsteking), clafoutis (flan met kersen), clematis (klimplant), colitis (ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm of endeldarm; vergelijk: colitis ulcerosa), (non) compos mentis ((niet (goed)) bij zijn verstand), conjunctivitis (bindvliesontsteking), coxitis (ontsteking heupgewricht), crimen laesae majestatis (majesteitsschennis), cristallitis (ontsteking van de ooglens), cuncta supercilio moventis (bijwoord: van Jupiter) en difteritis (difterie).

6. Verder: curtis (versterkte middeleeuwse boerderij), cystitis (blaasontsteking), dermatitis (huidontsteking), dicta docta pro datis (wijze woorden in plaats van gaven), diverticulitis (ontsteking van een divertikel – uitstulping van blaas-, darm- of slokdarmwand als afwijking), dominus litis (degene die het te voeren beleid in een proces bepaalt), dulce bellum inexpertis (de oorlog schijnt plezierig aan wie er geen ervaring mee heeft), encefalitis (hersenontsteking, ook met de nabepalingen postvaccinalis en lethargica), encefalomyelitis (ontsteking van de hersenen en het ruggenmerg – de myalgische, ME, is het chronischevermoeidheidssyndroom cvs, VD: CVS), endocarditis (ontsteking van de hartkleppen) en enteritis (ontsteking van het slijmvlies van de dunne darm – met nabepaling regionalis: ziekte van Crohn, kort gezegd: crohn).

7. Dan: enterocolitis (ontsteking van het slijmvlies van zowel de dunne als de dikke darm), epidermitis (ontsteking van de opperhuid), epiglottis (strotklepje), erectis digitis (met opgeheven vingers – voor een eed), esofagitis (slokdarmontsteking – aan de oesophagus dus), evaluïtis (zucht tot evalueren), exceptio artis (juridisch: kunstuitzondering), ex plenitudine potestatis (uit de volheid van zijn gezag), factis (gevulkaniseerde olie die als vulstof voor rubber dient), famam extendere factis (zijn naam door daden groot maken), faryngitis (keelontsteking), fasciitis (bindweefselvliesontsteking), felix meritis (zekere zinspreuk: gelukkig door verdiensten), fibrositis (chronische ontsteking van bindweefsel), fitis (kleine gele hofzanger), flebitis (aderontsteking), flos juventutis (flos juvenum: de bloem der jeugd) en fortis (p, k, t en s – antoniem: lenis).

8. Vervolgens: folliculitis (ontsteking van een of meer haarfollikels in de huid), gastritis (maagontsteking), gastro-enteritis (buikgriep), gingivitis (tandvleesontsteking), glossitis (tongontsteking), glottis (stemspleet), gratis [koefnoen, voor niets, P.D. = pro Deo – om godswil], hepatitis A, B en C (geelzucht), hidradenitis (zweetklierontsteking), holarctis (het noordelijk halfrond boven de tropengordel), hollanditis (Hollandse ziekte, atoompacifisme), hora locoque consuetis (op de gewone tijd en plaats), in abrupto necessitatis (in de uiterste noodzaak), in angustis (in moeilijke omstandigheden), in antis (bepaalde zuilen die tussen de anten staan), in articulo mortis (in het stervensuur), in limine litis (juridisch: bij de aanvang van het geschil vóór elk ander verweer), in loco parentis (juridisch: in de plaats van de vader), in mandatis (juridisch: in last, als bevel) en in procinctu mortis (bereid om te sterven).

9. Daarna nog: iritis (regenboogvliesontsteking), junctis (verbonden met, voorbeeld: art. 3 junctis art. 4 en 5), jus primae noctis (recht, vroeger door onderhorigen aan hun heer te betalen voor het voltrekken van hun huwelijk, ook: droit de cuissage, droit du seigneur – recht van de heer op de eerste nacht, d.w.z. het recht van de heer om een bruid te ontmaagden), keratitis (hoornvliesontsteking), laryngitis (strottenhoofdontsteking), lege artis (volgens de regelen der kunst, l.a., ook: secundum artem), liber veritatis (boek waarin een schilder zijn eigen schilderijen aftekent en registreert – als waarmerk tegen vervalsingen), ludibria ventis (speelbal van de winden), lumina civitatis (beroemde mannen), lymfangitis (ontsteking van lymf(e)vaten), mantis (bidsprinkhaan), mastitis (borstontsteking) en mesties (VD ook: metis; mv. mestiezen en metissen).

10. Ten slotte: mastoïditis (ontsteking van het tepelvormig been achter het oor), mefitis (stiklucht), meningitis (hersenvliesontsteking), metritis (ontsteking van de baarmoeder), myelitis (ontsteking van het ruggenmerg), myocarditis (ontsteking van het spierweefsel van het hart), myositis (spierontsteking), myosotis (vergeet-mij-niet) (ook: me), myringitis (trommelvliesontsteking), nefritis (nierontsteking), neuritis (zenuwontsteking), odontitis (ontsteking van de tanden), omatitis (bemoeizucht van grootmoeders – die nu weten hoe het gemoeten zou hebben …), omfalitis (navelontsteking) en otitis (oorontsteking).