2061 Dictee vrijdag 15-01-2021 (1) dictee Dictee van de dag (89)

Dictee – dictees [2061]

Oefendictee 768 OUD, geheel herzien naar situatie 2020

Dictee van de dag (89)

1. De w van wereld staat in de anlaut, de e’s in de inlaut en de d in de auslaut. Wat eindigt er verder op 'aut': assaut (bal van de cadetten), heraut, comme il faut. Naut (kindertaal, schoolvak: natuur en techniek). Grieks nautès [geen lemma]: schipper, zeeman. Ruimtevaarder: astronaut, esanaut (euronaut), gaganaut (vyomanaut, India), kosmonaut, taikonaut (China). Een aero- [luchtschipper], aqua- [diepzeeonderzoeker] of selenaut [maanvaarder] kan ook een zorbonaut (beoefenaar van het zorben) zijn, maar is zeer zeker geen juggernaut (een gevaarte dat alles wat het op zijn weg aantreft platwalst, vernietigt). Websurfer: cybernaut, infonaut, internaut. De psychonaut spacete (een hallucinogeen middel gebruiken en daardoor bepaalde psychische ervaringen ondergaan) in zijn spacepak [zoals ruimtevaarders], leek daarom op een maanmannetje, luisterde naar spacerock, keek naar Lady Gaga, schreeuwde uit: "Ik ben nog geen gaganaut maar wel een 'marsnaut', de allereerste!" en zweefde naar de spacewagon [ruimteauto] van zijn ouders. Ik ben een lijpo, ik ben helemaal lijp van [dol op] dictees. Ze draaiden country en keken naar een western. Hun buren hielden het bij country-and-western. Plegen: raadplegen, medeplegen en verplegen. Plegen kun je zoal: een aanslag, een moord, abortus, afgoderij, bedrog, censuur, chantage, een coup, diefstal, euthanasie, fraude, genocide, geweld, een putsch, overleg, heiligschennis, hoererij, ketterij, overspel, een plasje, incest, roofbouw, een goede daad en nog veel meer.

2. Heerlijk, bubblegumpop en dan bubbelgum [klapkauwgum] kauwen. Bubblin' is (het dansen op) raggamuffin. Bij builenpest treden bubonen (enk.: bubo) op. Buches lijken op kleine boomstammen [kerststronk, gebak] die je kunt eten. Wat is een büchnertrechter [chemie: porseleinen filtreertrechter met geperforeerde plaat]? Een bucentaur is half stier, half mens. Zo'n bucefaal [strijdros] is genoemd naar Bucephalus [paard van Alexander de Grote]. Een bucardo is een uitgestorven pyreneeënsteenbok. Buccaal is de wangen betreffend. Een buddleja [buht-lee-jaa] is een vlinderstruik. Buffe hoenders (buffs) zijn bruingeel. Een buffobas is een bas-buffo. Hij is bugelspeler. Die droge bui [korte droogte tussen regenbuien] komt ons wel goed uit nu. Buidelen is kangoeroeën [pasgeboren baby's op de blote borst dragen]. Zijliggers [bij slapen] zijn niet vaak dwarsliggers. Vreemde hobby, dat builderen [bihl – hoge gebouwen beklimmen als sport]. We kennen de buis van Torricelli [eenvoudige barometer – torr = eenheid], de fallopische buis [baarmoedertrompet – trompet van Fallopius] en de buis van Eustachius [oortrompet – eustachiusbuis]. Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is een eug,
extra-uteriene graviditeit.

3. Ze zouden die vent moeten buitengooien. Konden we hem maar buitenkijken. Je moet de zorgen buitenlaten en de vreugde(n) binnenlaten. Wij eten alleen vrije-uitloopkippen. De strenggelovige streng gereformeerden waren niet blij met deze buiten-Schriftuurlijke interpretatie. Je moet je kousen niet krang (binnenstebuiten, dus met het buitenste binnen) aantrekken. Televisiekijken (tv-kijken, teeveekijken) noemen ze ook wel buizen. Abject, zo'n bukkake [boe-kaa-kuh] (zekere groepsseks). Een buxus is een buksboom. Een bullenbijter is een bullebak. De buldog werd slachtoffer van de bullbar [aan voorzijde auto]. Die griet is bokkegeil [botergeil]. Dat was driemaal bull's eye [bij darts]. Het buna [buu] is een soort van synthetisch rubber. Dat zijn echte buma's [buu-maa] (burgermannetjes). Een bulterriër, is dat trouwens een pitbull(terriër)? Wat is burberry voor een ruitjespatroon? Antwoord: van camel achtergrond met rode, witte en zwarte strepen. Het Burgerlijk Wetboek beschrijft alleen maar het burgerlijk recht.

4. Werkt dat Burgernet [berichten overheid over criminaliteit, vermissing, e.d.] nou? Wat is uw bsn, uw burgerservicenummer? Het bushisme [Bush] komt vooral buiten de bush(bush) [rimboe] voor. Hij heeft de businessschool [skoel] met goed gevolg doorlopen. Hoe oud is het spel busje-trap [tijdens ophalen weggetrapte busje verstoppen de andere deelnemers zich, etc.] al? Bûter, brea en griene tsiis, wa't dat net sizze kin, is gjin oprjuchte Fries: boter, brood en groene kaas, wie dat niet kan zeggen is geen echte Fries (Grote Pier liet in de strijd tegen de Hollanders ieder die in zijn handen viel deze woorden zeggen om te kijken of hij met een (echte) Fries van doen had ...). Butterfly's zijn vlinderdassen [kleding]. Mag ik die buttplug [buht-pluhk] [soort dildo, anaalplug] even afrekenen? Buutreednen is tonpraten [carnaval]. Hij woont in de buurt, dichtbij dus. De zalige Maagd is Beata Virgo (B.V.). De Botswaanse munteenheid is de pula [poe-laa] (BWP). Het bvl is het beroepsvoorbereidend leerjaar. De butoh is een Japanse dans.

5. Op motorrijtuigen staat BY voor Byelorussia (Wit-Rusland). Bye is dáág. Hij heeft een byzantijnse geest [is slaafs, kruipend] en bestudeert de byzantinologie. Voor slechts zes miljoenste van de aardoppervlakte geldt dit. De fractie van deze stof erin is een [één?] zes miljoenste. ITL is de aanduiding van een historische munt [Italiaanse lire]. Het getal van Avogadro wordt aangeduid met N_A of L, de lambert met L of la [kleine l]. Ze was ooit idolaat van la Thatcher. Dat is maar een sjofele shovel [graafwerktuig]. Eén laaf [smalle metalen plaat voorkant traptreden], twee laven. Boven lage landen kan nevelvorming optreden, maar de lage landen bij de zee, dat zijn de (echte) Lage Landen. Je moet een strekse laag (strekkenlaag – stenen in lengterichting) metselen. Die aarde haal ik te naaster lage [op de naastbijzijnde geschikte plaats]. De laagstaande zon verblindde ons [is geen wens]. Dat zijn kinderen uit een laagstaand milieu.

6. Dat is een halfstammige fruitboom. De jager schoot die nacht mis en de fotograaf schoot een foto van de nachtmis. De jongste bediende werd de laan uit gestuurd. De laars van Italië is het Apennijns Schiereiland. In tegenstelling tot plotsdoofheid ontstaat laatdoofheid uit geleidelijk toenemende slechthorendheid. Ze kregen niet genoeg van het Laatste Oordeel van Michelangelo. Daarmee heeft het Laatste Avondmaal [in het cenakel = zaal daarvoor] weinig van doen. Hij realiseerde zich zijn laatte niet. De labannotatie is een zeker dansschrift. Dit werkstuk is labberdepoepie [niks, met de Franse slag gemaakt]. Ze zitten behoorlijk in de labberente [narigheid, verlegenheid]. Wat zijn galenische geneesmiddelen [Galenus, Griekse arts, 2e eeuw n.C(hr).]? Antwoord: die uit natuurproducten, m.n. uit planten, zijn bereid. Op de eerste maandag van september is het in de VS Labor Day (in Engeland hebben ze de Labour Party en soms een Labourregering). Labor improbus (onvermoeide arbeid) komt (vast) alles te boven.

7. Is het vervangen van 'lambda' door 'labda' een soort van labiacorrectie? Nee, dat is een schaamlippencorrectie! 'Laborum dulce lenimen' is een omschrijving van het dichten (letterlijk: zoete troost voor zorgen). Labskous (lapkous – p tussen b en s in) is een scheepsgerecht. Een labusiam is een chayote, zekere pompoen. 'Laas' komt van 'helaas', 'laci' van 'eilaci'. Helaba, wel opletten graag. In la città eterna [Eeuwige Stad, Rome] werden ze voor de leeuwen geworpen. La clarté française is de helderheid in de Franse uitdrukkingswijze. De lacrimae christi [geen mv., donkerrode wijn] komt uit de buurt van de Vesuvius. De Laconische keramiek komt uit Laconië. We hebben ook nog lacrosse [soort van hockey] gespeeld. Wat zijn lacs d'amour [mv., heraldiek: ∞] precies? Wanneer is die ladies' day? En komen alle lady's? Een ladingsbrief is een chertepartij of een charte-partie. Het Ladinisch is het Reto-Romaans van Zuid-Tirol. Een Tyrolienne is een Tiroolse. Die Tiroler kan goed jodelen.

8. Het Ladino of Judezmo is de taal van uit Spanje verdreven Sefardische Joden. Hier is veel lad- = dick- [lectuur jonge mannen] en chicklit [jonge vrouwen] te koop. Het is Fellini [Italiaans filmmaker en -regisseur] die ons met la dolce vita [als titel met hoofdletter(s)], het goede leven, verblijd heeft. La douceur de pleurer is het zachte genot van het huilen. Meerdere lady's bevonden zich in ons gezelschap. Lady Chatterleys gedragen zich zoals de hoofdpersoon in Lady Chatterley's lover (van D.H. Lawrence). Laedentes (hebben schade toegebracht, enk.: laedens) laederen (benadelen, schaden) laesi (benadeelden, beledigden, enk.: laesus). Jullie lafwammesen zijn laffelijke lafbekken en laffe lafaards. Met LDPE wordt lagedichtheidpolyethyleen bedoeld [vgl. HDPE – hoge-]. Het Romameisje en het Sinti-jongetje hebben beiden twee gitzwarte oogjes. De scheiding van Kerk en Staat was een vorm van laïciteit (volledige onttrekking van staatszaken aan de invloed van de godsdienst). Een labyrintoloog [labyrint in oor!] hoeft echt niet te zoeken. Het gaat erom wat een laideron (lelijkerd, lelijk meisje) vanbinnen is. Twee laits russes [+] (koffie verkeerds, koffies verkeerd – ook: cafés au laits [of]) graag.

9. Pijpjes-lak [planten] moet je goed water geven. Een kip [munt = ook mv.] in Laos wordt aangeduid met LAK. De rekenmunt lakh(s) was in voormalig Brits-Indië 100.000 roepies waard. Het LAKS is het Landelijk Aktie Komitee Scholieren. Ik ben van 't Lam Gods geslagen. Waarom heette Lodewijk Napoleon de Lamme Koning? Hij hinkte. Is Plasterk [2019, voorm. minister] nu een lame duck [politicus die zijn machtsbasis verspeeld heeft]? De rooms-katholieken noemen het klaaglied van Jeremia ook wel de Lamentatie. Een longan of lamyai is een Zuidoost-Aziatische vrucht. Met LAN's worden local area networks aangeduid. Een heel oude dans is de lanciers [lahn-sjee – mv., van: quadrille de lanciers]. Wat hield de Landarbeiderswet (van 1918, niet te verwarren met: de Landbouwarbeidswet – 1955) in? Bestaat het Landbouwschap nog steeds? Ja. In WO II had je de Landstand [openbaar lichaam]. Een landwacht(er) was lid van de Landstorm, die daarvoor Landwacht heette.

10. De Landweerwet is van 24 juni 1901. Hij studeert land- en volkenkunde. Dolicho- en brachycefaal is lang- resp. kortschedelig. Een emeritus predikant mag je ook kortweg – met betekenisverlies – emeritus noemen. Ik wist allang wat je bedoelde. Noem drie steden met een lange Jan [hoge toren, o.a. Middelburg]. Raar, maar waar: lange lijzen kunnen tijdens het leizen zingen lange lijzen [poppen] in lange lijzen [Chinees porselein] stoppen. In zijn langarm-T-shirt (longsleeve) dronk hij wijn van Jan Langarm [water]. Is die langbeen [met lange benen] op de loop voor Jan Langbeen [de dood]? Viswijven spreken de langage des halles [viswijventaal]. Hij wil de grote jan uithangen [drukte maken, grote meneer spelen]. 't Is een jan van een bram: hij kan geweldig opsnijden. Hij is al lang ziek.