3180 Dictee woensdag 15-03-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (878)

Dictee – dictees [3180]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee november 2016 (4), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (878)

Oefendictee november 2016 (4)

1. De niet van sophistication [wereldwijsheid] gespeende sophisticated (mondaine) lady mag je best wel gesofistikeerd (ook: gesofisticeerd = verfijnd, mondain) noemen. Ze kende immers de ladyamherstfazant, ze wist ook wat gymnosofisten [bij de oude Grieken: Indische asceten en yogi’s] waren – een sofiste is overigens een drogredenaarster – en dat bier of wijn gesofisticeerd kan zijn [suiker toevoegen i.v.m. gisten]. Ze kende het Bijbelboek Sophonias (Vulgaat, afko: Soph., zeg maar gewoon Zefanja) en ze kende ook iemand op het philosophicum [rooms-katholiek: opleiding na het kleinseminarie, voorafgaand aan de theologiestudie], die esofagitis [slokdarmontsteking] aan zijn oesophagus [slokdarm] had. Toch heeft ze de lapis lazuli, de steen der wijzen, nog steeds niet gevonden. Wel hing haar man Theo de theosofie [mystiek-filosofische stroming] aan. Zulke prominente solisten als Clara Schumann, Leopold Auer en Sophie Menter [niet in wdb.] zul je niet vaak tegenkomen. Hun buurman, een doctor philosophiae, heeft als afko: dr. phil. (ook wel: ph.d. of PhD). Ik vind sofiekruid mooi. Als een filosoof overdacht ik de voorafgaande zinnen.

2. Reken maar (na). Het k.g.v. [kleinste gemene (= gemeenschappelijke) veelvoud] van [cijfers] 20 [veelvouden: 20, 40, 60, 80] en 30 [veelvouden: 30, 60, 90] is 60, de g.g.d. [grootste gemene (= gemeenschappelijke) deler] ervan is 10 [delers van 20: 1. 2, 4, 5, 10 en 20, delers van 30: 1, 2, 3, 5, 6. 10, 30]. NB Het product van 2 getallen is altijd gelijk aan het product van g.g.d. en k.g.v.! * Een averijberekenaar of dispacheur berekent de averij-grosse [onkosten, schade omgeslagen over schip, lading enz.]. Ook een derde-betaler kan op een derdenrekening geld storten. In de differentiaalrekening noemt Newton de differentiaalquotiënten fluxies. Al fluks had ik dat door. Was is een g-rekening? Een geblokkeerde rekening waarop een hoofdaannemer bij uitbesteding van een werk dat gedeelte van de aanneemsom stort, dat bestemd is voor sociale premies en loonbelasting. Met een rekenblad of spreadsheet kun je ingewikkelde calculaties [berekeningen] uitvoeren. Heb je de gas- en lichtrekening al betaald? Het Rekenhof kennen ze in België, de
rekening-courantverhouding ook in Nederland (net als de Algemene Rekenkamer). Op een prinsenkwartiertje [te laat beginnen] kun je niet altijd rekenen. Waarvoor gebruik je een annuïteitentafel [steeds gelijkblijvende rente + aflossing bij een schuld] volgens Bartjens (VD ook: Bartjes). Doe maar met de pocketcalculator, als je aan dyscalculie [rekenblindheid] lijdt. De vierdemachtsworteltrekking uit 81 levert 3 op [3 tot de 4e = 3 x 3 x 3 x 3 = 9 x 9 = 81]. Die Pythagoras kon toch wel goed rekenen met al die hypotenusaatjes. Hoe ziet de
verlies-en-winstrekening [ook: winst-en-verliesrekening] eruit? Niet elke rekenmachine is een calculator of japanner, laat staan een turingmachine [abstracte rekenmachine], waarbij je overigens geen Algol, Basic, C, C++, Cobol, compilertaal, Fortran, Java, Lisp, Pascal, Perl of Prolog als computertaal gebruikt. De centrale verwerkingseenheid van een computer duiden we aan met cve, ook wordt de term CPU, central processing unit, gebruikt.

* Het rekenen met k.g.v. en g.g.d. gaat veel gemakkelijker als je de getallen in factoren ontbindt: 20 = 2² x 5¹, 30 = 2¹ x 3¹ x 5¹. G.g.d.: van alle factoren de laagste machten: 3 niet, 2¹ x 5¹ = 10. K.g.v.: van alle factoren de hoogste machten: 2² x 3¹ x 5¹ = 60. Zo begrijp je ook beter dat k.g.v. x g.g.d. gelijk is aan het product van de getallen: de hoogste (of gelijke) machten komen in het k.g.v. en de laagste (of gelijke) machten in de g.g.d. Bij vermenigvuldiging g.g.d. x k.g.v.komen ze dus allemaal aan de beurt!

3. Je moet geen appels met peren willen vergelijken: daartoe doe ik een dringend appel op je. Een goudrenet wordt ook wel een reinette genoemd. De Gouwenaar met gouwenaar [lange Goudse pijp] pookte in de konijnenpijp op zoek naar zijn gouwenaar [konijn]. Ze wisten het vroeger al: p [RL] is een papje dat pikt aan een peer. Hoe bevallen die gebakken peren? Niet vergeten te melden: Jan, Peer en Pauw, Peer de Schuimer en de peer [ie] uit het Engelse Hogerhuis. Ze spelen de eerste Peer Gyntsuite van Grieg. In mijn perenboekje vind ik: de blanket, de bloedpeer, het boomkankermeniezwammetje (vijand van appel en peer), entre la poire et le fromage [bij het dessert, terloops], de gieser wildeman [fruitkweker K. Wildeman, boomgaard aan rivier de Giessen, Alblasserwaard], de herfstbergamot (het sapperdegroentje), de worg- of kroppeer, de lijzebet, de lange luit(e) [lange grote peer], de muskuspeer, uit Japan de nashi, de peerreview(!) [collegiale toetsing] en de saffraanpeer. Dat is echt kut met peren en het slaat als kut op dirk! Wat is de junival? Afvallen van kleine appels en peren als natuurlijke selectie. Ook machochels (ook: machoechels – peren) kun je eten. Bij appelen en peren kan parthenocarpie [vorming vrucht uit vruchtbeginsel zonder voorafgaande bevruchting] optreden. Met een poire belle Hélène ben ik erg verguld. Wanneer vond het Aardappeloproer plaats [1917, voedselschaarste, WO I]? Heerlijk zo'n appel-kaneelcake.

4. In de fruithandel kennen ze de aagt- of aagjesappel, de appelbeignet [schijfje zure appel, in beslag gedoopt en daarna in boter of olie gebakken], de appelcarré (eenvoudig gebak), appeler un chat un chat [het kind bij de naam noemen: eerlijk voor zijn mening uitkomen = scapham scapham dicere], de appelkroet [afval(!), onrijpe appelen], de appellation contrôlée (afko: A.C. – kwaliteitsaanduiding voor wijnen), de appelrelish [lang houdbaar, gekookt mengsel van groenten en specerijen dat als bijgerecht gegeten wordt], de ceder- [etrog, paradijsappel, citrusvrucht] en custardappel [cherimoya], de erisappel(!) [twistappel, Eris = godin der tweedracht], de appelsoufflé [warm gerecht met gesouffleerd eiwit], de grannysmithappel (ook: granny smith of granny), dat is geen (h)appelepap (dat is niet mis!), dat is papperlapap! (onzin, gezanik – ook: papperlepap, pappeldepap), de kakiappel/vrucht [lijkt op een tomaat: dadelpruim, godenpeer, kaki, sharonvrucht], de kauwoerdappel [vrucht van kolokwintkomkommer], de kouweaardappelenbuurt, de sint-jakobs- [zeer vroeg, rond
Sint-Jakob] en -jansappel [vroege appelsoort] en wappelsap [water + appelsap, ook: whisky of wodka].

5. De helikoptercrew had een helikoptervisie, of was het een helicopterview?