3185 Dictee donderdag 16-03-2023 (5) – dictee BeNeDictee 2023-03 √

Dictee – dictees [3185]

BeNeDictee 2023-03

De 80 woorden in vet moesten worden ingevuld.

Commentaar in blauw (ook: rood, groen).

In rood een selectie van de fouten van Rein.

Nederland-België (auteur: René Dijkgraaf)

1. Op advies van Frank Denys las ik het ⁽¹⁾ sociaalrealistische
[alleen GB] boek Nederland-België van de Vlaamse schrijver Paul Wouters, over de – soms ⁽²⁾ felomstreden – verschillen tussen Vlamingen en Nederlanders. Ik wil daar – ⁽³⁾ tacheles [doelgericht, ook: simpel], maar voor de ⁽⁴⁾ rajneeshies [sannyasin, volgeling van Bhagwan Shree Rajneesh] in dit gezelschap wellicht minder inspirerend – wat punten uit bespreken, zonder in ⁽⁵⁾ wij-zij-denken te vervallen. Ik hoop dat ik jullie daarbij ⁽⁶⁾ meeheb, zodat we
⁽⁷⁾ mot à mot [woord voor woord] tot een nóg beter wederzijds begrip kunnen komen. Humor is daarbij niet te vermijden, ⁽⁸⁾ houdt
[blunder: houd] u daar ⁽⁹⁾ ajb. [vgl. a.u.b.] rekening mee. Ik zal proberen te voorkomen dat we achteraf voor ⁽¹⁰⁾ rooddooraderde ogen en ⁽¹¹⁾ kramplach behandeld moeten worden, en het wordt ook geen ⁽¹²⁾ notheater [net als nospel: Japan] of
⁽¹³⁾ documentaire-theater [VD, verwisselbare begrippen] waar u achteraf de smoor over ⁽¹⁴⁾ inheeft. ⁽¹⁵⁾ All right [oké, in orde], we gaan beginnen.

2. Eerst wil ik mijn landgenoten wat meer over Vlaanderen vertellen. (Gezien de kwaliteit van het Belgische onderwijs hoef ik Vlamingen niet voor te lichten over Nederland, als ik zo ⁽¹⁶⁾ sociaalkritisch
[alleen GB] mag zijn.) Het voormalige graafschap Vlaanderen kwam na de middeleeuwen geleidelijk aan tot culturele bloei en de welvaart nam toe. In de vijftiende en zestiende eeuw golden Brugge en Gent dan ook niet als ⁽¹⁷⁾ sodom en gomorra [zedelijk ontaarde plaats(en)], maar als the places to be. (Zolang je tenminste voldoende ⁽¹⁸⁾ écu's
[oude Franse daalder, kroon] bij je had.) In de eeuwen daarna kwam er echter een kentering, onder andere door de Spaanse overheersing, die voor menigeen de ⁽¹⁹⁾ doodsstonde inluidde. Er waren hongersnoden, met de ⁽²⁰⁾ daarbij behorende epidemieën van
⁽²¹⁾ amoebedysenterie [mv. n/s], ⁽²²⁾ barbiersschurft en
⁽²³⁾ E. coli-infecties [buik, urinewegen]. Een en ander leidde tot langdurige armoede en veel criminaliteit. Wallonië kwam intussen juist tot bloei, met name door de steenkool- en ijzerindustrie. De
⁽²⁴⁾ aandelensollwert [vaste streefwaarde] van deze industrieën werd in de twintigste eeuw echter snel lager, terwijl de Vlaamse economie na de Tweede Wereldoorlog juist weer kwam ⁽²⁵⁾ bovendrijven.

3. Vooral het succes van de ⁽²⁶⁾ O&O-afdelingen
[Onderzoek en Ontwikkeling] van technologische bedrijven hielp daarbij en uiteindelijk werd Wallonië in economische zin voorbijgestreefd. Naast Vlaanderen en Wallonië is er ook nog het Brussels
⁽²⁷⁾ Hoofdstedelijk Gewest, bepaald geen ⁽²⁸⁾ koterage
[verzameling onaanzienlijke huisjes]. Er werken zowel Walen als Vlamingen; samen zorgen ze voor een hoge welvaart en prima
⁽²⁹⁾ sociaalfiscale [alleen GB – VD wel sub lemma ook: sociaal-fiscaal] omstandigheden. Nochtans geven ze hun inkomen meestal thuis uit en als dat wordt meegerekend, is het Brusselse welvaartsniveau tien procent lager dan dat van Vlaanderen. Daar zijn ook het ⁽³⁰⁾ DéFI [Démocrate Fédéraliste Indépendant (Belgische politieke partij)] en de ⁽³¹⁾ N-VA [Nieuw-Vlaamse Alliantie, idem] het over eens. Concluderend kan gesteld worden dat Vlaanderen tegenwoordig een welvarend en cultureel hoogstaand gewest is. Maar wat voor ménsen wonen er? En hoe verschillen die van hun noorderburen, behalve dat daar meer
⁽³²⁾ gesmookt [roken] wordt? Het is vanzelfsprekend dat we geen gedeelde eigenschappen aan elk individu uit een heel volk kunnen toeschrijven, de twintigste eeuw leerde ons dat op overtuigende wijze. Maar gelukkig zijn Vlamingen en Nederlanders vriendelijk en tolerant, zeker in ⁽³³⁾ spellingland, dus we kunnen dit heikele onderwerp rustig bespreken.

4. Eerst wil ik het misverstand ontkrachten dat wij dezelfde taal spreken. Bijna alle Vlamingen spreken van jongs af aan een dialect, zodat het Nederlands voor hen aanvoelt als een tweede taal. Dat levert specifiek Vlaamse woordbetekenissen en uitdrukkingen op. De communicatie met Nederlanders wordt daardoor bemoeilijkt, terwijl het toch geen ⁽³⁴⁾ klassiek Arabisch of ⁽³⁵⁾ Pehlevi [ook Pahlavi, taal waarin de Middelperzische zoroastrische literatuur is geschreven] betreft. Veel Nederlanders weten bijvoorbeeld niet dat bij het Vlaamse 'gij' het ⁽³⁶⁾ possessief pronomen [bezittelijk voornaamwoord] 'uw' hoort. De vraag 'is dat úw auto?' lijkt daardoor voor hen een formele bejegening. En de Vlaamse orthopeed die de Nederlandse vraag 'kan ik na de operatie direct weer lopen?' beantwoordt met 'nee, dat gaat nog wel een paar maanden duren', kan op verbijstering rekenen. Van dit soort miscommunicatie bestaan tientallen grappige voorbeelden.

5. Er zijn ook sociaal-culturele verschillen, die verdergaan dan de vooral Belgische feesten als ⁽³⁷⁾ Onnozele-Kinderen [kindermoord Bethlehem, 28 december, blunder, zonder –] en ⁽³⁸⁾ Chrysostomos [100 dagenfeest middelbare school, BE], of de Nederlandse
⁽³⁹⁾ BEST-tas [boeken, elektrische apparaten, speelgoed, textiel] en ⁽⁴⁰⁾ NEN-ISO-norm [Nederlandse norm – International Standardization Organization-norm]. Belgen etaleren hun gevoel voor eigenwaarde bijvoorbeeld niet zo dominant als Nederlanders, terwijl ze net zoveel kennis en ervaring hebben. Dat kan wederzijds irritatie geven: op congressen houden Belgen zich bijvoorbeeld van nature koest, terwijl Nederlanders veel vragen stellen, ook als ze daartoe niet zijn uitgenodigd. 'Die Belgen deden weer geen bek open', hoor je dan. Of: 'die Hollanders maakten weer een hoop lawaai, maar ze zeiden niets'. Een ander verschil betreft de omgang met autoriteiten. Nederlanders zeggen: "Naar ⁽⁴¹⁾ antarctis [zuidpoolgebied met land en zee – niet in wdb. met A] met die bazen, of voor mijn part naar ⁽⁴²⁾ Reykjavik!" En hun bedrijven hebben 'medewerkers', terwijl er in Vlaanderen nog gewoon 'ondergeschikten' bestaan. Nederlandse managers zijn regelzuchtiger: ze hebben bijna een ⁽⁴³⁾ harddisk in het
⁽⁴⁴⁾ YiB-bereik [yobibyte, 2^80 = ongeveer 10^24 bytes, ook yottabyte, maar die is precies 10^24 bytes], nodig om de oplossingen van elk klein risico vast te leggen. ('Kunnen we niet beter ⁽⁴⁵⁾ philibertspanten [schenkelspant] in plaats van ⁽⁴⁶⁾ liernes [geen trema, Frans, decoratieve rib in ster- en netgewelven] gebruiken?' 'Is een
⁽⁴⁷⁾ driefasemotor [mv. n/s] niet sterker?') Door dit soort
⁽⁴⁸⁾ duw-en-trek- *** [zie einde alinea] – i.t.t. gooi-en-smijtwerk – [2023: duw-en-trekwerk en kunst-en-vliegwerk aaneen!] worden hun bouwprojecten bijna altijd te laat opgeleverd, en vallen ze vaak twee keer duurder uit dan gebudgetteerd. Belgische projecten daarentegen, starten na hooguit wat ⁽⁴⁹⁾ geïpad [van – ww. altijd met kleine letters – ipadden, i.t.t. iPad] wél op tijd en eventuele problemen worden er gaandeweg opgelost. Als dat niet lukt, wordt het hele plan heroverwogen. De soms in Belgische weilanden als een
⁽⁵⁰⁾ fallacia optica [gezichtsbedrog] opdoemende losse viaducten en doodlopende stukken weg zonder ⁽⁵¹⁾ cado's [calamiteitendoorsteek] getuigen daarvan. Maar als Belgen én Nederlanders deel uitmaken van een team, boeken ze – na wederzijdse gewenning – vaak fraaie resultaten, juist door de combinatie van hun werkhoudingen.

*** Taaladvies: deze constructie deugt niet; dat komt door het gedachtestreepje!

6. Wat sociale interactie betreft, kunnen Nederlanders veel van Belgen leren, alleen al wat cafébezoek betreft. Daar geldt de Vlaamse
⁽⁵²⁾ truc van jen [geheim van de smid], dat is geen
⁽⁵³⁾ voor-de-gek-houderij. Vraag het maar na bij uw
⁽⁵⁴⁾ wewi [wetenschapswinkel – jammer dat mijn eerste w als W werd gekwalificeerd!]. 'Een pintje pakken' staat in België voor het aangaan van sociale contacten en het land telt veel cafés, waar soms ook
⁽⁵⁵⁾ lendenlapjes met ⁽⁵⁶⁾ jagerssaus, ⁽⁵⁷⁾ koekeboterhammen en zelfs ⁽⁵⁸⁾ taotjo [pasta van gefermenteerde sojabonen] geserveerd worden. In Nederlandse kroegen daarentegen, is het aangaan van een gesprek meestal onmogelijk door muzieklawaai, waarbij het zelden
⁽⁵⁹⁾ sarrussofoon- [blaasinstrument] of ⁽⁶⁰⁾ bodhránspel
[Ierse handtrommel] betreft, of ⁽⁶¹⁾ sinfonietta's [vgl. symfonie]. Het is grappig dat Nederlanders een enorme hoeveelheid bier exporteren, maar zelf voor lékker bier naar België gaan en daar ⁽⁶²⁾ halt houden bij de ⁽⁶³⁾ eerste de beste slijterij. Dat blijft in ⁽⁶⁴⁾ Vlaanderland niet onopgemerkt, zodat Hollanders in Belgische cafés beter geen Heineken kunnen bestellen ... Een ander bijzonder verschil is dat Belgische vrouwen Nederlandse mannen vaak te lief schijnen te vinden. ⁽⁶⁵⁾ Goedbeschouwd [ook: welbeschouwd] zijn ze dus meer ⁽⁶⁶⁾ gespinsd [spinzen = verlangen naar] op masculiniteit. Een
⁽⁶⁷⁾ nederchichidameversierder [chichi = bekakt] die in lievig
quasi-Vlaams opmerkt: 'Wat hebt ge mooie botten onder uw
⁽⁶⁸⁾ belle-époquekleedje' [vgl. NL epoque en epochemachend] bedreigt dus niet het ⁽⁶⁹⁾ maagdom [dd, blunder] van zijn beoogde date. Hij krijgt eerder de reactie ⁽⁷⁰⁾ 'bone deus!' [goeie god!] Ga
⁽⁷¹⁾ asjeweine [dood, vgl. kassiewijle, etc.], ⁽⁷²⁾ pa Pinkelman!
[naar: Godfried Bomans]'

7. Vlamingen en landgenoten, helaas ben ik nu al genoopt deze wat ⁽⁷³⁾ quodlibetachtige [quodlibet = mengelmoes, wel bv. quod licet: wat geoorloofd is – blunder om aan ‘quod licet’, etc. te denken] presentatie af te ronden. Ik hoop dat zij ⁽⁷⁴⁾ inzichtgevend [los, blunder] was, ondanks het buiten beschouwing blijven van onder andere ons merkwaardige verschil in geluksniveau en de veronderstelde Nederlandse ⁽⁷⁵⁾ parcimonie [c, cent, zuinigheid, s – simpelheid]. Ik zou daar graag – bij voorkeur in een Vlaams café zonder
⁽⁷⁶⁾ neezeggers [- is blunder, vgl. neekamp] – eens over doorpraten. Misschien leiden dat soort gesprekken, behalve tot
⁽⁷⁷⁾ Bacchusfeesten [wel: bacchanaal] met vele ⁽⁷⁸⁾ papperts [dronkenlappen], ooit wel tot annexatie van Nederland door Vlaanderen. Ik wens ons ten slotte in dat opzicht alvast hartelijk
⁽⁷⁹⁾ éksito [alleen GB, uit Papiaments/o: succes!]. Op naar
⁽⁸⁰⁾
Groot-Nederland!

Rein: 17 fouten, waarvan minstens 5 blunders (+ die ‘wewi’)!