3183 Dictee donderdag 16-03-2023 (3) – dictee BeNeDictee 2023-02 √

Dictee – dictees [3183]

BeNeDictee 2023-02

De 73 woorden en woordgroepen in vet moesten worden ingevuld.

Commentaar in blauw. Rood: sommige (domme) fouten van Rein.

Familiair idiolect (auteur: Jeroen van Heemskerck Düker)

1. In lijn met de autobiografische trend in de BeNeDictees, zou ik dit keer mijn illustere wapenfeiten moeten roemen en ¹terzelfder tijd
[ter zelfdertijd was niet zo handig … wel, andere uitspraak: tezelfdertijd] mijn echecs volop erkennen. Maar zo’n ²jantje-rechtuit [is openhartig] ben ik niet. Om toch kwansuis te voldoen aan de eisen van het moderne huiskamerdictee, ³weid ik voor de niet-ingewijden uit
[ww. uitweiden] over enkele verwanten die dankzij mijn ⁴sibbenkundige [= genealogie + vrouwelijke lijnen - sibbe = clan, + n] liefhebberij wat dichterbij zijn gekomen.

2. Om ⁵dicht bij huis te beginnen: mijn vader was een gedisciplineerde werker, maar ook een charmante ⁶donjuan [vrouwenversierder], die in dit ⁷MeTootijdperk [vgl. me-too-effect
= iets heel anders] geen leven zou hebben gehad. Zijn persoonlijke
⁸normen-en-waardenpatroon [uitzondering: vaste uitdrukking - verder: waarde + n/s!] stond hem toe het tijdens zijn huwelijk aan te leggen met een sliert hete klitsen, inclusief de ⁹karonje [feeks] die na de onvermijdelijke scheiding kortstondig zijn tweede vrouw werd. Doorlopend ¹⁰eisjedies gaan [overspel plegen] had hij niet van een vreemde: hij was amper twee jaar oud toen zijn vader eega en kroost de deur van zijn Hilversumse villa wees ten gunste van een weduwe met een ¹¹kekke [vlot, modern] ku [achterwerk] en een riante hoeveelheid ¹²flippes [Bargoens: geld].

3. Die opa, zoon van de eerste Hilversumse apotheker, leefde graag op grote voet. Hij was het type dat bij een diner de ¹³blanc de noirs
[witte wijn van blauwe druiven - zelfde mv.] zou terugsturen omdat hij ¹⁴geruid [teruggaan van de wijn door het slechter worden van het fusthout] zou zijn, zo’n man die de gerant uitlegt dat de appels niet goed ¹⁵gebrijd [door het koken tot brij, moes worden] zijn of dat het bier te veel ¹⁶scharlei [muskaatsalie, specerij voor wijn en bier] bevat. In zijn dorp verplaatste hij zich nimmer met ¹⁷Jan Bil z’n wagen [benenwagen, te voet], maar uitsluitend per automobiel, een felrode Overland met open dak. Jan Herman kwam voort uit een lange lijn ¹⁸net-nietpatriciërs die er een sport van maakten zo gunstig mogelijk te trouwen binnen de kleine kring van remonstranten. Trouwlustige heren binnen de inner circle vroegen ¹⁹acces [toestemming om met een meisje te verkeren], ²⁰prachten [prachen = smeken, vleien] hun ²¹fiancee [verloofde, vr., ée was een blunder] – niet zelden hun nicht – om een kusje, en de bruiloft was al zowat geregeld. Er gaat veel ²²gevlij in een zakje [ook: in ‘t gevlij komen, verder alles: gevlei]!

4. Dat remonstrantse milieu bestond uit notarissen, dominees en ²³doorgefourneerde [verschaffen, doorgaan met betalen] handelslieden, die allen goed voor zichzelf zorgden, maar ook het ²⁴toynbeewerk [onder de arbeiders] niet schuwden. Zo stichtte mijn ²⁵overoudoom [oom van grootvader of grootmoeder] Gijs Zwartendijk in Egmond aan Zee een vakantiekolonie voor ²⁶kadavereuze [ingevallen en bleek, de c was een blunder] stadsjochies, die daar gratis konden profiteren van de gezonde zeelucht en aansterken op een dieet van ²⁷jan-in-de-zak [au bain-marie bereide koek], ²⁸oudewijven [soort gekruide koek] en ²⁹hijlikmakers
[heiligmaker, koek bij bruiloften, de y was een blunder]. Vermaak werd de kinderen ook volop geboden. Je ziet de bleekneusjes, hun tanden
³⁰grieks en dwars [schots en scheef] in de mond, al ³¹joechelen [uitgelaten lachen, joechjachen] voor de ronzebons
[draagbare poppenkast], waar Jan Klaassen zijn ³²heibeiende
[tieren, schelden] Katrien de ³³pochel [huid] vol scheldt
[aaneen: blunder, goed in de lijsten]. Voor de ³⁴bedorvendansen [verwende kinderen] in eigen kring was zo’n kuurtje aan de kust natuurlijk overbodig. Ook de studerende adolescenten bleven ³⁵mama’s-kindjes [moederskindjes]; zij waren nog regelmatig in het ³⁶thuisthuis [ouderlijke woning van studenten] te vinden, waar de ³⁷dame-huishoudster [bestuurt voor de huisvrouw het huishouden] hen flink in de watten legde.

5. Petrus G. Duker, broer van mijn ³⁸oudgrootvader, bevond zich aan de rand van die kring. Duker, zoals zelfs zijn vrouw hem noemde, paarde ³⁹bonhomie [wellevendheid] aan ⁴⁰bovarysme [jezelf anders zien dan je in werkelijkheid bent, naar het boek ‘Madame Bovary’ van Gustave Flaubert]. Hij zag zichzelf graag als de erudiete gentleman ⁴¹kat’ exochen [bij uitstek, per definitie]: minzaam converserend in zijn ⁴²crapaudje [lage, ronde, overal beklede leunstoel], met een goed glas ⁴³brouilly [een zekere beaujolais] binnen handbereik op de ⁴⁴bonheur-du-jour [mv. s] [salonkastje = ook bonheur - mv. + s]. In werkelijkheid was hij voortdurend op reis – op het land in een gammele ⁴⁵droschke [open rijtuig, vigilante], op zee per ⁴⁶galjas
[klein koopvaardijschip] of ⁴⁷barkentijn [koopvaardijschip] – om zijn pecuniaire belangen veilig te stellen. In zijn brieven schept hij als een ⁴⁸jan van een bram [geweldige opschepper] op over de wijze waarop hij als ⁴⁹raad-fiscaal [vgl. advocaat-fiscaal en procureur-fiscaal] in Demerary hardhandig een slavenopstand wist te onderdrukken. Het meest in zijn nopjes was hij met de beloning van de WIC, ruim vierduizend ⁵⁰Rijnse gulden [was er niet meer ten tijde van de WIC … (:-))]. Hij was al 56 toen hij de schatrijke plantersdochter Antje Boode huwde en financieel ⁵¹boven Jan [binnen zijn, zijn schaapjes op het droge hebben] raakte.

6. De samenleving ⁵²van moederskant ziet er totaal anders uit. Stokdoof voor ⁵³Gods Woord, [de Bijbel – qua inhoud] sappelend op de bok van een ⁵⁴brougham [vierwielig gesloten rijtuig, 1 paard] of als havenarbeider aan de ⁵⁵sjarriewarrie [gereedschap havenarbeiders] probeerde moeders voorgeslacht de eindjes aan elkaar te knopen. Dat was niet eenvoudig, ⁵⁶janoom [= Ome Jan = de lommerd; oom Jan = Jan oom = familie] was de beste vriend van deze sappelaars. Oma’s vader Jan Spanjer, telg uit een lange reeks arbeiders in Purmerend, schuimde de zeven zeeën af – eerst als ⁵⁷bakszeuntje
[jongste matroos, haalt voedsel voor de bak = houten balie met voedsel van de kok], later als ⁵⁸kok-in-’t-ruim [matroos, die de vleet, de netten, in het ruim brengt - mv. koks] en ten slotte als schiegast. Gewend aan de ene ⁵⁹schootaan [ook: schootan: borrel voor de maaltijd] na de andere aan boord, verzoop hij na een maandenlange zeereis steevast zijn loon in de ⁶⁰kabanes [mv. en] [kroeg, kabanes maken = drukte]. Zat als een ⁶¹zwitser [(Zwitserse) huursoldaat] zwalkte hij dan aan de arm van zijn dochter naar huis. Maar eenmaal aan vaste wal, zwoer hij de ⁶²pait [borrel] af en pas als 90-jarige ging Jan broodnuchter naar ⁶³kapitein Jas [overlijden].

7. Opa’s voorouders, de Röriks, waren in 1830 als ⁶⁴hannekemaaiers [gastarbeider om gras te maaien] op een ⁶⁵strowis vanuit Westfalen in de hoofdstad aan komen drijven [arm en berooid aankomen]. Rond 1910 stortte overgrootvader Hendrik zich vol vuur op de socialistische strijd. Autoritaire ⁶⁶bolleboffen [grote meneer] konden hem
⁶⁷de bout hachelen [eten, ook: achelen, naggelen, je mening interesseert me totaal niet! – bout = uitwerpselen], maar de hardwerkende ⁶⁸rijswerker [met rijs, rijshout] kon op zijn steun rekenen. De bovenbazen flink de oren wassen was voor de vakbondsman, zoon van een ⁶⁹adje [Bargoens: politieagent], dagelijkse kost. Helaas waren de Röriks genetisch behept met aanleg voor tbc, waardoor ook Hendrik al na 42 jaar ⁷⁰van de gard ging [sterven]. Reden genoeg voor de naneven zich vlak voor de oorlog, lang voor de ⁷¹Vinex-immigranten, in Hilversum te vestigen, waar de lucht schoon was.

8. Zo kwamen de twee werelden bijeen in één ouderpaar: de kleindochter van de Amsterdamse ⁷²sociaaldemocraat viel voor de kleinzoon van de Hilversumse ⁷³antipyretischepillendraaier [drieledige samenstelling: ((antipyretische + pillen) + draaier)] en baarde drie zonen, van wie de middelste u vandaag dit oud-Hollandse overzichtje meende te moeten voorleggen.

Rein: 15 fouten, waarvan minstens 5 blunders.