3176 Dictee zondag 12-03-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (875)

Dictee – dictees [3176]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee november 2016 (1), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (875)

Oefendictee november 2016 (1)

1. Van zo'n middle-of-the-roaddicteetje – zelfs in de middle of nowhere – kun je best wel enigermate gestresseerd raken: veel stress uit zich dan in stresssymptomen. Ik stres vaak, jij strest toch ook wel enigermate regelmatig? NB De middle of the road is gemakkelijk in het gehoor liggende muziek.

2. De verdere woorden op '*esseren' zijn: adresseren, blesseren (blessuurtje, blessuretje), dresseren en interesseren. Verder gevonden: caresseren (liefkozen, strelen), cesseren (ophouden, vervallen; vergelijk cessie = afstand, overdracht, denk aan een akte van cessie; een cedent doet een cessie [afko] t.b.v. een cessionaris). Ook kennen we de langdurige Eerste en Tweede Kamersessies.

3. Je kunt heel wat af- en omprakkeseren. Dat is een verlengde vorm van 'prakkeseren' (daar ook: prakkiseren). Die bezigheid wordt soms ook wel vigileren genoemd. Je kunt ook anestheseren (narcotiseren).

4. Apaiseren is kalmeren of sussen. Dat werkwoord (verbum) kent maar weinig geestverwanten: braiseren is smoren en door de zoeksystematiek van de Dikke Van Dale hoort hier ook archaïseren (archaïsmen, archaïsche vormen of motieven gebruiken) bij.

5. In een nauwverwante categorie horen baisseren: (letterzetterij) [afko] m.b.t. zetsel op de juiste hoogte brengen en paraisseren: 1) (niet algemeen) verschijnen, zich vertonen, 2) bij een notaris verschijnen en 3) voorkomen, vermeld worden (in een lijst, een staat) – op de meerjarenbegroting paraisseert een klein overschot.

6. Met '*iceren' geeft VD vandaag de dag 94 treffers [2019: 95! – 2023: 99]; een paar interessante voorbeelden: abdiceren = abdiqueren [afstand doen van de kroon], beatificeren = zalig verklaren middels zaligverklaring, calcificeren (verkalken), clarificeren (klaren), demystificeren = demystifiëren [ware toedracht bekendmaken, van zijn mythe-zijn ontdoen], diagnosticeren (!) [diagnose stellen], excommuniceren = tot ex-kerklid bombarderen, expliceren = expliqueren [uitleggen, ophelderen], injiceren (inspuiten, injectie geven), laïceren: (rooms-katholiek) m.b.t. een geestelijke ontslaan van alle bij de wijding op zich genomen verplichtingen, denazificeren, een resultaat nullificeren [tenietdoen], pacificeren (pacifiëren – rust en vrede herstellen), quintupliceren [vervijfvoudigen], reïficeren = tot een zelfstandigheid maken, revindiceren (terugvorderen), sinificeren = verchinezen en sofisticeren = iets met suiker [toevoegen bij bier om gistingsproces te versnellen].

7. Met '*iseren' levert VD 525 treffers [2019: 534 – 2023: 553], een willekeurige greep: angliseren (kortstaarten, ook: verengelsen), anonimiseren, boiseren (met houtgewas beplanten), courtiseren (het hof maken), croiseren (! elkaar kruisen), de-individualiseren, taboeïseren, franciseren [Frans maken/worden], geiseren van een geisha, graeciseren, hybridiseren (bastaarderen), israëliseren, mithridatiseren – (laten) wennen aan vergif, noëtiseren [tot object van noëtiek, denkleer, maken], ostraciseren [aan schervengericht onderwerpen], palataliseren (iets met klanken en gehemelte), palletiseren (iets met pallets), pelletiseren (iets met bolletjes ijzererts), preadviseren, quotiseren [aanslaan in belasting], racemiseren [chemisch proces], vaarwateriseren [in het vaarwater zitten], verlatiniseren (verlatijnsen) en wolmaniseren ((hout) prepareren tegen schimmels en insecten).

8. Hij wilde me überverwensen met bastaardvloeken als: potztausend, bijlo (bilo), corpo di bacco [goeie hemel, lett.: lichaam van Bacchus], gommenikke, gossie, gompie, gossiemijne, herejee, jeminee,
potje-met-blommen, sacre-nom-de-Dieu (sacredieu), sansodemelatafel, snotver en verdju.

9. De heitjespiejijzer [kwartjesvinder] vond in de tiejijs [brandkast] slechts kakies [Bargoens: geld]. Met alere flammam wordt studie-ijver bedoeld (soms als motto in boeken) en met parfait au café koffie-ijs. Kennen jullie de ijsmachine van Carré [voor kunstijs]?

10. Het zeikwijf bediende de zeilwrijver. Waren er in de kleine ijstijd al zeiklijsters? Een weiderij is geen stalmesterij. Een treillijn is een trek- of jaaglijn. Hoe schrijf je sprei-ijzer en hoe sleisijzer? Geef de pleisterstrijker eens aan ... [van pleister op linnen of taf]. Het monster was leigrijs. De party was keinijg. Zij had een heibedrijf. Op de geinlijn ging het over een fonteinpomp en freinetonderwijs. De feitenstrijd – had hij nu fijt of niet? – bleef onbeslist. De eikentwijg diende als strafwerktuig. De dijklasten werden deimt-deimtsgelijk verdeeld [deimt = dagmaat; dijklasten voor elke deimt gelijk].