Dictee – dictees [3186]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee november 2016 (5), geheel herzien naar situatie 2023
Dictee van de dag (879)
Oefendictee november 2016 (5)
1. Met '*ioom': angioom (vaatgezwel), basalioom (basaalcelcarcinoom), bioom (biotische – uit levende organismen bestaande – gemeenschap van planten en dieren), ganglioom (gezwel van zenuwcellen), glioom (gezwel dat uitgaat van het steunweefsel in het centrale zenuwstelsel, ook wel van het netvlies van het oog), hemangioom (goedaardig bloedvatgezwel dat voornamelijk in de huid voorkomt), idioom (o.a. het taaleigen), mesothelioom (kwaadaardige tumor die uitgaat van het mesothelium van de sereuze vliezen (longvlies, buikvlies)), microbioom = geheel van microben = micro-organisme, in 't bijzonder benaming voor bacteriën, gisten en sommige schimmels in een organisme, een populatie e.d. en dans-, jazz-, rock-, soul- en stripidioom.
2. Met '*yoom': myoom = (medisch) vleesboom, ook: goedaardig gezwel in de baarmoederwand = uterusmyoom. Adenoom, carcinoom, dermatoom, fibroom, hematoom, lipoom, en myoom duiden allemaal een gezwel aan.
3. Bij de als huis clos voorgestelde toestand [als hels voorgestelde toestand waarin je met anderen in een ruimte verblijft of aan een onderneming werkt waaruit of waaraan je niet kunt ontsnappen] moet je denken aan de uitspraak: l'enfer, c'est les Autres (Sartre: de hel, dat zijn de anderen).
4. Met '*tensie': extensie (o.a. uitbreiding) – ook: domein- en haarextensie, seksextensie (de extensie xxx in URL's, ter aanduiding van porno- oftewel sekssites op het internet), tensie (spanning, bloeddruk), hypertensie (verhoogde bloeddruk), hypotensie (verlaagde bloeddruk), wittejassen- en zwangerschapshypertensie en intensie (taalkunde, begripsinhoud van een term). NB Intentie = bedoeling, voornemen.
5. Met '*tentie' (een selectie): antibioticaresistentie, co-existentie, contactadvertentie, intentie (bedoeling), pre-existentie (het bestaan vooraf), tv-, make-up- en yoghurtadvertentie, miniadvertentie, retentie (o.a. berging overtollig water), sententie (o.a. vonnis) en seksadvertentie.
6. Met 'dys*' (duidt een ziekelijke functionaliteit aan; een selectie): dysfoor (neerslachtig), dyslect, dyslecticus en dyslexie [lees- of woordblindheid], dysenterie-infectie, dysenterie-epidemie [bloederige diarree], dys- of kakotheïsme (theologische leer dat God onrechtvaardig en slecht is) en dyslexieverklaring.
7. Met 'dis*' (geeft een tegenstelling aan; een selectie): disabelen (werking onmogelijk maken, uitschakelen – dus niet: enabelen = inschakelen). disacharide (bv. sucrose; di-, geen dis-!), displayachtig, disco-uiterlijk, Disneyfantasie en disneyficatie, diseuse à voix [liedjeszangeres], disfunctioneleperceptiesyndroom (DPS, schizofrenie), dishdasha (Arabisch mannengewaad), disloque (gymnastiek: het dislokeren = bij onderdeel 'ringen'), met dissen (disses) dissen (zoals in een dissrap = disrespect tonen door uitschelden en beledigen), dissolve (filmbeeld dat langzaam verdwijnt), distripark en -schip [overladen uit groot schip voor distributie] en distyle (van tempels e.d. met twee zuilen voor de gevel).
8. Hebt u een dirty mind, bent u dirty-minded en overigens een au banquet de la vie, infortuné convive (rampzalige gast aan de dis van het leven)?
9. Met '*dis' (een selectie): abdis (kloostermoeder), Charybdis (bij Scylla), de profundis (naam van psalm 130, een van de boetpsalmen – gezongen, gelezen: Psalmen 130), ereptus ab undis (uit de golven gered), everdis (everdas, hagedis), ex abundantia cordis (formeel: uit de overvloed des harten), exceptis excipiendis (met uitzondering van hetgeen uitgezonderd moet worden), de maas-. jezus- en gilahagedis, die Hagedis in den hoge [sterrenbeeld dus!], ictus cordis (medisch: hartpuntstoot), mutatis mutandis (m.m. – met de voor de toepassing in een ander geval nodige veranderingen), pedis [uh, ih] (van specerijen en gekruide gerechten: heet), positis ponendis (verondersteld wat verondersteld moet worden), praemissis praemittendis (met vooropstelling van wat vooropgesteld moet worden), profundis (receptie na een lijkdienst), quo vadis (waarheen gaat gij?) en sardis (bloedsteen, carneool).
10. Met '*dys' alleen hendiadys: stijlfiguur waarbij een samengesteld begrip door twee substantieven wordt aangeduid, waarvan er een de betekenis van adjectief heeft, bv. 'zand en heide' voor 'zandige heide'.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten