Dictee – dictees [3142]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee OUD 009, geheel herzien naar situatie 2023
Dictee van de dag (848)
Nederlands, wereldgodsdiensten, wetenschap, taalkwesties en de Berlijnse Muur
1. Bekend met wel of niet tussen-n'en en -s'en zoals in pisterenner en andersoortige woorden? Stel je ligt in een bedsteetje, haalt van de bedstedeplank een boek en leest. Als gedachtesteuntje, geheugenhulpje, ruggensteun en na ruggespraak gebruik je een ezelsbruggetje om gedachteloos de contrescarp (vestingbouw: buitenoever van een vestinggracht, tegenover de escarpe) van je gedachtestroom over te steken. Je leest over ouderenkorting en jongerencafés, over een retepopulaire bacovecultuur (mv. GB s, VD n/s), over koninginnensoep op Koninginnedag [nu: Koningsdag], over groente- en tomatensoep, enfin te veel om op te noemen. Urenlang en bladzijdelang lees je over eikenbomen en lindelanen. Ben je eegalief als inleesster spuugzat en denk je wegens acute waternood aan een ingebrekestelling, die wellicht leidt tot een inderminneregeling? En lijdt je moeder aan het hutchinson-gilfordsyndroom (progeria: versnelde veroudering), niet te verwarren met het guillain-barrésyndroom (internet: met spierzwakte en spierverlamming)?
2. Bent u een beetje op de hoogte van de wereldgodsdiensten? Maar toch niet katholieker dan de paus? Onze-Lieve-Heer heeft rare kostgangers: utraquisten (calixtijnen), dat zijn hussieten die bij het avondmaal – ter gedachtenis aan het Laatste Avondmaal – brood en wijn wilden ontvangen, peripatetische (aristotelisch, zie: Aristoteles) quakers (godsdienstige sekte: ascetisch en pacifistisch), cluniacenzers [zekere monniken] en coccejanen (volgeling van de Leidse hoogleraar Coccejus [Koch], voorstander van meer vrijzinnigheid). Ook het joodse geloof kent veel stromingen en gebruiken, te weten chabadnik (stroming binnen het chassidisme), sadduceeërs (tegenhanger farizeeërs), seidermaaltijd (joods paasmaal), Chanoeka (joodse Lichtfeest of chanoekafeest) en het joodse gebed kol nidrei [ook: ee], gebeden op Kol Nidrei [ook: ee], de avond voorafgaand aan Grote Verzoendag (Jom Kipoer). Tussen twee haakjes, ook als je er op je paasbest wilt uitzien, kun je grote verzoendag [wassen en schone kleren] houden. De islam laat zich niet onbetuigd: denk maar aan sjiieten en soennieten, het Suikerfeest (Ied-al-Fitr, afsluiting van de ramadan – Ied/Eid-al-Adha = het Offerfeest), sedekah [mv s], een offermaal bij mo(e)llahs en moefti's, en niet te verwarren met tsedaka, gerechtigheid, met meervoud tsedakot. Zenboeddhisme en hindoeïsme – met veel Hindo(e)staners of Hindoes uit Hindoestan – moeten erbij inschieten, anders word je te zwaar belast(!) met deze alinea.
3.
Wetenschappen als astronautiek, thracologie – over het oude Thracië
– en scandinavistiek (Scandinavië),
retoriek (bombast,
woordenkramerij) en
indogermanistiek (wetenschap
van de
Indo-Europese talen) zijn
important (belangrijk).
Geen breaking news (groot
nieuws, hot news), maar zeker ook
niet het faillite de la science (bankroet
van de wetenschap, banqueroute de la science).
In de fysica kom je termen tegen als accommodatiecoëfficiënt
[moleculen van een
gas tegen de wand],
aggregatietoestand (vast,
vloeibaar, gas), geisslerse buis
(voorloper van
de gasontladingslamp),
gibbsenergie (toestandsgrootheid
in de thermodynamica) en
golf-deeltjedualisme (materie
als golfverschijnsel). Ook de
medische wetenschap scoort hoog met moeilijke woorden: je zal maar
fantoompijn (pijn
geamputeerd lichaamsdeel) van een
xanthoom (gezwel
op de huid) hebben of virgo
intacta (medisch:
meisje met ongeschonden maagdenvlies)
dan wel uterus virgo (medisch:
vrouw met geschonden maagdenvlies, die echter nog nooit zwanger is
geweest) zijn, een trichobezoar,
een haarbal, in je lebmaag (koeien,
geen mensen!) hebben zitten of
aan amaurose – zwarte staar – of amenorroe – uitblijven van de
maandstond – lijden. U begrijpt het al: voor andere disciplinaire
kennisgebieden als japanologie met geisha's (Japanse
gastvrouw) en maiko's (jonge
geisha's), die met een plectrum
een driesnarige – [in
cijfers] 3-snarige – luit, de
shamisen [mv s]
bespelen, is er geen plaats meer. Nagekomen breakingnewsitem: de bom
is gebarsten!
4. Talenwonders gezocht. Hoeveel talen spreekt u? Hoogduits, Litouws, Reto-Romaans, Sranan(g)(tongo) en Welsh (vergelijk: Rotwelsch) of Gaelisch (Gaelic) zijn allemaal heel gewoontjes. Je bent pas wat als je Swahili (een Bantoetaal), Malayalam (Dravidisch), Ingveoons (Noordzee-Germaans), Pehlevi (de taal van de Middelperzische zoroastrische literatuur – GB ook tt – doe in dictee 1 t, ook Pahlavi), Inuktitut (taal van de – Eskimo, Inuk = – Inuit – mv s), Jodenduits of Kerklatijn spreekt. Lineair A en Lineair B die spreek je niet, die schrijf je, net als spijkerschrift, hiërogliefen (GB ook: hiëroglyfen) en potjeslatijn. Dichterbij, dichter bij huis kennen we het Bargoens, koeterwaals en Luikerwaals. Tolk-vertaler zijn moet een himmelhoch jauchzend [zeer enthousiast] vak zijn!
5. De
Berlijnse Muur is gevallen in 1989. De ossi's (uit
vm.
Oost-Duitsland) kregen met
een aha-erlebnis toegang tot het vrije Westen, vroeger via Checkpoint
Charlie. De Ostpolitik [Oostpolitiek]
was er een van wiedergutmachung (schadeloosstelling,
herstelbetaling),
fingerspitzengefühl (gevoel
voor optreden in delicate situaties – vingertoppengevoel)
en apfelstrudel (Oostenrijks
appelgebak). U-bahn
[metro – GB,
Wikipedia: Untergrundbahn],
Dreigroschenoper [zekere
opera] en gründlichkeit
((Duitse)
grondigheid) vormden samen des
Pudels Kern (kern
van de zaak – VD ook: des poedels
kern). De christenhonden,
spaghettivreters (Italianen,
macaronivreters) en
Pueblo-indianen waren niet geliefd bij de betreffende bloedraad. Het
verdriet van België was diepgeworteld [figuurlijk].
50 euro meer of minder als toegangsprijs voor de Matthäuspassion
(niet in
wdb.) – een oratorium –
maakte weinig uit. Een lid van de Rote-Armee-Fraktion
(gewelddadige
verzetsbeweging Duitsland, RAF)
dong in zijn
niet-specifieke [niet
specifieke]
sturm-und-drangperiode afsluitend mee naar de Applecomputer die aan
de Nobelprijswinnaar beloofd was. De echte Sturm und Drangperiode
[stijlperiode] was eind achttiende eeuw
in Duitsland.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten