3133 Dictee maandag 06-02-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (841)

Dictee – dictees [3133]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 016, geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (841)

Geheim van een [VD: één, lijkt fout] weet God alleen, geheim van twee wordt licht gemeen, geheim van drie weet iedereen

1. Ik wil je tegemoetkomen, maar dan mag je niet tussenbeide komen. Conditio sine qua non (noodzakelijke voorwaarde, c.s.q.n.)!

2. Voor dictees moet je het nodige van spelling en van grammatica afweten en liefst ook de ANS (Algemene Nederlandse Spraakkunst) kennen. Het is trouwens 'ergens iets van afweten'. Dat weten we uit GB.

3. In een mediumconstructie als 'het boek verkoopt goed' gebruikt men verkopen intransitief (onovergankelijk).

4. Een werkwoord heet verbum met als meervoud verba. Beheersen is een transitief (overgankelijk) verbum.

5. 'Ik loop' is (onvoltooid) tegenwoordige tijd (afko: o.t.t.), 'ik liep' [als letters uitspreken] o.v.t. [onvoltooid verleden tijd] en 'ik heb gelopen' v.t.t. [voltooid tegenwoordige tijd] Loop niets mis!

6. Anders gezegd: 'ik brainwashte' is imperfectum (o.v.t.) en 'ik heb gebrainwasht' is perfectum (v.t.t. – afko: perf.).

7. Werkwoorden als vellen – doen vallen – en drenken zijn causatieve [oorzakelijke] werkwoorden.

8. Syntaxis gaat over de juiste vorming van woorden en zinnen – vormleer – en semantiek is betekenisleer [ook bij computertalen!]. Een adjectief is een bijvoeglijk naamwoord, presens is tegenwoordige tijd, pronomen is voornaamwoord met als meervoud pronomina en morfologie is vormleer.

9. Verplicht reflexieve werkwoorden hebben 'zich' bij zich. Voorbeelden zijn zich encanailleren (omgaan met mensen beneden zijn stand of rang, met mensen van bedenkelijk allooi) en zich mesalliëren (beneden zijn stand trouwen). Zou 'hij scheert zich' ook in die categorie vallen? Nee.

10. Usus loquendi is het spraakgebruik. P, t en k zijn stemloze plofklanken, tenues (enkelvoud: tenuis [tee-nuu-wihs]).

11. Wat zou het verschil zijn tussen een luxehotel (luxe hotel), een superhotel en een super-de-luxe hotel?

12. Bij het gevallen blad is sprake van participium perfectum [verleden deelwoord], bij het vallende blad van participium praesentis [tegenwoordig deelwoord]. De imperatief is de gebiedende wijs met als voorbeelden 'kom hier', 'komt allen tezamen' en 'geeft acht'. De laatste twee zijn oude, vaste, archaïsche uitdrukkingen [nu: ga naar de winkel, ook tegen meer mensen]. Ook kennen we nog het plusquamperfectum (de voltooid verleden tijd, v.v.t.): 'had het maar niet gedaan!'

13. In de gij-vorm treedt een onverwachte spelling op: 'hadt gij het gedaan of niet?'

14. Hierbij enkele voorbeelden van de gebiedende wijs. 'doe jij de deur dicht!', 'gaat u zitten!' (ga zitten), 'houdt u zich [houd u] maar niet van den domme!' (hou(d) je gedeisd), 'weest u maar niet bang!' (wees maar niet bang) en 'loop naar de pomp!'

15. Gehercatalogiseerd, geherdefinieerd en geherstructureerd zijn voltooide deelwoorden.

16. Niet van vreemde smetten vrij zijn geracet, de geleasede auto (geleasete mag ook, GB en VD), gechookt (choken = de choke, startcarburateur gebruiken), getimed, gerecycled (gerecycleerd), gebarbecued, gehockeyd, gefinisht, geskied, gekanood, gebingood en getypt.

17. De tijd wordt aangeduid met tempus, meervoud tempora. De hoofdtijden zijn het presens (o.t.t.) 'ik werk' en het imperfectum (o.v.t.) 'ik kwam'. Daarnaast zijn er nog zes zogenaamd samengestelde tijden, te weten de v.t.t. of het perfectum 'ik heb gewerkt', de v.v.t. of het plusquamperfectum 'ik had gewerkt', het futurum of de o.t.t.t 'ik zal werken', het futurum exactum of de v.t.t.t. 'ik zal gewerkt hebben', de o.v.t.t. of het futurum praeteriti 'ik zou werken' en het futurum exactum praeteriti of v.v.t.t. 'ik zou gewerkt hebben'.

18. Verzoeke spoedig te antwoorden. Het openstaande bedrag is zegge en schrijve twee euro.

19. Gij riept uw bediende, ge vondt het goud, ge kwaamt te laat en ge badt tot de Allerhoogste.

20. De schrijfwijze 'hij racet' is lastig. Mutatis mutandis geldt dat ook voor 'het echode' (heeft geëchood).

21. Hij maakte geen enkele fout bij vormen in het enkelvoud. De term ceteris [s] paribus of c.p. komt uit de economie en betekent 'als het overige gelijk is, onder gelijke omstandigheden'.

22. Naar verluidt [naar luid van – zekere bronnen] werden de koninklijke onderscheidingen [GB, VD: K O ] [KO's] ten gronde naar bevind van zaken uitgereikt aan coryfeeën, celebrity's, revuesterren, Jan met de pet en Jan Modaal.

23. In diverse causes célèbres [+] [beroemd rechtsgeding] werden tartuffes [huichelaar, schijnheilige] gevonnist, al pleitte de advocaat zich suf. De rector magnificus en de pedel maakten de professorenstaking ad valvas (op het mededelingenbord van de universiteit, uni [NL], unief [BE]) bekend. In Transjordanië zijn er geen rooms-katholieken. Daar kennen ze de transsubstantiatie dus niet. Jammer, zo vindt de curie in Rome. Missie moet trans-Europees worden uitgevoerd. De
Grieks-orthodoxe kerk – een oosters kerkgenootschap – kent geen popiejopies, wel popen (popes).