3147 Dictee vrijdag 17-02-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (852)

Dictee – dictees [3147]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 005, geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (852)

Woordenboeken, de dagelijkse behoefte en sport …

1. De veertiende druk [2005!] van het Groot woordenboek van de Nederlandse taal [zo op omslag papieren VD 2023] oftewel de Dikke Van Dale heeft – net als het (H/het) Groene Boekje – de spelling flink dooreengeschud. In de inleiding wijst de redactie op Turkse en Arabische woorden als halal en haram (wel of niet koosjer –
niet-koosjer) en hawala (een banksysteem), op filmtermen als sneakpreview (voorvertoning), bollywoodromantiek in Bollywoodfilms en slasherfilm (een bloederige horrorfilm). Daarnaast worden genoemd muziekstijlen als afropop (en een Afro-Surinamer), beatjuggelen, bhangra [Aziatische muziekstijl – bhang = bheng, verdovend middel] en goamuziek [Indiase stad Goa, hippietijdperk].

2. Daarenboven komen ook muziekinstrumenten aan de orde zoals de baglama met drie dubbele snaren (de saz), de cimbalom – familie van de cembalo en klavecimbel – en ten slotte de akoestische djangogitaar en de elektrische mellotron. Andere nouveautés in onze woordenschat zijn voor sommigen degoutant en ontleend aan de
nouvelle-cuisinekeuken: gefilte fisj – een Joods voorgerecht – en uit de
Noord-Afrikaanse keuken harissa [pittige saus], uit de Midden-Oosterse eetcultuur de mezze [mv., kleine hapjes] en piripiri – een Portugees en Mozambikaans gerecht met kip en Spaanse pepers – en tajine, een stoofgerecht.

3. Om dit gedeelte af te sluiten, het hele verhaal moet tenslotte niet over woordenboeken sec gaan, het volgende. Op het gebied van godsdienst en cultuur zijn nieuwkomers onder andere dawa (prediking, verkondiging in de islam), Divali (lichtjesfeest, divalifeest), Offerfeest [Ied/Eid-al-Adha – Ied/Eid-al-Fitr = het Suikerfeest] en sjahada, de islamitische geloofsbelijdenis. De invoering van de euro heeft tot gevoelsinflatie geleid maar heeft ook wel lemma's – of lemmata – doen eclipseren. Denk maar aan het vijffrankstuk.

4. Iets heel anders: af en toe moet je jouw behoefte doen, of het nu op een stilletje, een kakstoel, een piesemopsantee, de bestekamer of nummer (numero) honderd is. Misschien wegens tjaptjoi of tjauwmin eten? Of wellicht marasquin, yakult, swietendrank, shandy, rumpunch, sake (– saki – uit rijst), pulque [drank] , peyotedrank, marc, drambuie dan wel armagnac gedronken? Of gewone choco uit een
koek-en-zopie? Bekend van de Elfstedentocht, waar een warme grog of lekkere punchbowl met punch je peut-être (misschien) groggy maakt. Van schaatsen of schaverdijnen moet je ook maar net houden, of het nu een kortebaanwedstrijd, klunen of een skate-off betreft.

5. Sport. Een spits met gogme [buiten de sport, voetbal, algemeen: chochme] is een soort Koning Voetbal. Je zal maar als Martinikaan van Martinique komen voor een contract als speler bij Ajax: dan ben je een Ajacied, Ajaxspeler. Als ze dan in Klein-Mokum die speler net niet hebben kunnen halen, is het afflictie (hartzeer, verdriet, droefheid) troef. De gifbeker gevuld met een gifpil, een poisonpill [figuurlijk], moet men dan ad fundum [tot op de bodem] leegdrinken. Droeftoeters zijn het daar dan en alleen nog het rotterdammertje [schiedammertje, amsterdammertje], het laatste restje uit de dame-jeanne (dameraan) kan voor enige euforie zorgen. Denken die Rotterdammers: het is weer niks, nada, niente, naatje (pet). Of ze daarmee ook het naadje van de kous kennen, zal altijd de vraag blijven.