Dictee – dictees [3137]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee OUD 013, geheel herzien naar situatie 2023
Dictee van de dag (844)
Een politieke story, een robijnen jubileum en flink wat wiskunde
1. Toen het rapport-Leentfaar verschenen was, werd de toenmalige locoburgemeester in één klap ex-wethouder. Hij was indertijd lid van het CDA [Christendemocratisch Appel], beslist geen rapaillepartij voor Jan Rap en zijn maat. Net als va-banquepolitiek [va-banque] was wallingantisme [verfransing van België] hem vreemd. Hij boycotte dan ook een teach-in over struisvogel- en verdeel-en-heerspolitiek, alsmede revanchisme. Politiek quiëtisme (gebrek aan dadendrang) en realpolitik [zonder levensbeschouwing en resultaatgericht] waren evenmin aan hem besteed. Van politicus werd hij politicaster met zijn eigen politbureau. Na zijn terugtreden gebruikte hij zijn linkse of rechtse ductus, zijn schrijfhand, voor een ongebreidelde scribomanie, schrijfzucht. Wat kon die man schrijven! Als gedreven animal scribax had hij een als een fluctuatie op- en neergaande productie. Hij had verstand van vers-librisme (schrijven van vrije verzen), trad op als logograaf (schrijven van pleidooien voor en door een ander), schreef in memoriams, libri (boeken, enk. liber) en alba amicorum (bundel om iemand te eren). Het enkelvoud is liber en album amicorum, maar dat wist u wel. Hij lijdt een beetje aan lichte dysorthografie (stoornis in leren spellen), heeft last van alexie (onvermogen tot begrijpend lezen), is een t-dief (laat de t aan het eind bij spreken weg) en weet weinig van stijlfiguren als zeugma (hier zet men koffie en over), pars pro toto ('gastvrij dak' voor 'thuis'), totum pro parte ('zijn fiets plakken' voor 'zijn band plakken'), synecdoche ('kiel' voor 'schip'), syllepsis (o.a. ook zeugma), oxymoron (jeugdige grijsaard), hendiadys (zandige heide) en hypallage (een goed glas wijn). Een vergoeding, procura, krijgt hij niet, maar een bedankje pro studio et labore (voor gedane moeite en arbeid) kon er nog net af.
2. Een double [dah-buhl] is een dubbelganger, een stand-in, maar doublé kan schijngoud, similor zijn, maar ook een robijnen feest, een veertigjarig (40-jarig) jubileum. Dan worden vaak muziekinstrumenten gebruikt, scilicet, dat betekent namelijk – afgekort: nl. [lees voor: namelijk] – of te weten – afgekort: t.w. [lees voor: te weten] – vibrafoon (soort xylofoon), valiha [bamboe buizen met stalen snaren], synthesizer (elektronisch), ocarina [vorm van vogelromp, met 9 toongaten], mbira (plankje met lamellen, ook: duimpiano, kafferpiano of kalimba) en hakkebord (slechte piano). En dan maar hopen dat ze niet scordato, volgens internet vals, ontstemd, zijn. En mocht je scheurbuik, scorbuut krijgen, dan is er altijd nog scopolamine als pijnstiller wanneer je geen acetylsalicylzuurtabletje – in goed Nederlands: een apc'tje – van acetosal, fenacetine en cafeïne – wilt. Stel dat het feestscript inhoudt dat er een burenruzie, een soort wargame wordt nagespeeld met peacekeeper en al. Je zal je buuf, je bufie – een goed woord [VD], want ze staat met pikante foto en al op internet! – maar als secondant hebben bij de war of the worlds (ruimtegevecht), of was het de befaamde Voetbaloorlog van 1969 tussen Honduras en El Salvador? Bij het graven van de sappe, de tranchee en de approche, alle loopgraven, was veel grondverzet nodig. Dat doe je met een scooper, een zwenklaadschop. Zo, het verhaal is weer lang genoeg. Roger dus, over en sluiten!
3. Over
snijden gesproken. Een sectio caesarea is een keizersnede, de sectio
conica – niet helemaal zo in Van Dale – een
kegelsnede, zoals daar in de wiskunde zijn de hyperbool , de parabool
(met focus! =
brandpunt) en ellips (met
2 focussen). Dat doet ons trouwens denken aan de bissectrice
[bisectrix],
de deellijn, die snijdt een hoek doormidden of middendoor. Sekten
zoals de waldenzen (later
aangesloten bij de calvinisten),
de rastafari (terug-naar-Afrikagedachte,
terug naar Afrika),
de amish (mennonieten
met streng geloof, landbouwers)
en de quakers (verwerpen
de wereldse geneugten en zijn sterk pacifistisch)
zijn weer heel anders, al kun je ze beschouwen als secties van de
ijveraars, de zelateurs en zelatrices voor de salus populi, het
welzijn van het volk. Leden van hare krisjna gingen er in hun
sekte-ijver toe over hun sekteaanhanger vol te laden met
aspirant-sekteaanhangers. Hun werden moeiteloos het walhalla en het
nirwana beloofd. Zo zijn we à propos al wel ver afgedwaald van die
bissectrice. Terug bij de wiskunde lopen we aan tegen
parallellogrammen, actuarissen [wiskundige
bij verzekeringsmaatschappij]
, derdegraads- – nee, geen verbrandingen! – en
diofantische vergelijkingen, applementen (aanvulling
hoek tot 360 graden) en
barycentrum (zwaartepunt),
hexaëder (kubus,
regelmatig zesvlak), icosaëder
(regelmatig
20-vlak) en de romboïdale
[ruitvormig]
romboëder (scheve
kubus). Cartesische (genoemd
naar René Descartes) en
chaoswiskunde zijn ook niet weg te denken uit dit dictee, net als
fluxie (differentiaalquotiënt),
piramide en cilindercoördinaten. Andere wijd en zijd verbreide
begrippen uit dit vak zijn grafen- en groepentheorie en de imaginaire
eenheid bij de complexe getallen, het getal i, de (positieve)
wortel uit [in
cijfers] -1. Vergeet verder de
hypocycloïde [zekere
kromme lijn] niet, de
kardinaalgetallen (hoofdtelwoorden),
het ludolfiaanse getal pi, kwadrieken [kwadratische
oppervlakken], lemniscaten
[striklijn],
matrices – meervoud van matrix (tabel
met rijen en kolommen) – en
pythagorische [Pythagoras] drietallen
als vijf, twaalf en dertien. De clou daarbij is, dat vijf in het
kwadraat plus twaalf in het kwadraat precies gelijk is aan dertien in
het kwadraat, dus [in
cijfers] 25 plus 144 is 169. [in
cijfers] 144 is trouwens twaalf
dozijn, dus dat kwam van die twaalf in het kwadraat. [in
cijfers] 13, van dat
ongeluksgetal kunnen alleen ongelukken komen. Hier laten we het dus
maar bij … Alleen nog dit: er is dus een
rechthoekige driehoek met hypotenusa 13 en rechthoekszijden 5 en 12 …
Geen opmerkingen:
Een reactie posten