Dictee – dictees [2148]
Oefendictee 700 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (157)
1.
De hartree [ie]
is de atomaire eenheid van energie (Eh).
Deze afmeting is hart-op-hart. Een evaatje is een hartvormig
schort. Hij viel van de steiger en was hartstikke dood, morsdood. Je
mag
'hart-vaatziekte' schrijven maar ook 'hart- en vaatziekte'. In
plaats van hartzeer kennen we ook: afflictie, hartenleed,
hartenpijn, zielensmart
en zielsverdriet. Eén haruspex [Romeins
priester, voorspeller], twee
haruspices [als:
index, indices]. Hij harvestte
[verzamelen
in een databestand, een corpus]
heel wat bij elkaar. Wat kunnen die harzers [om
zijn zang gekweekte variëteit van de kanarie]
mooi zingen … Is dat een hashcode
[hakt bv. een
wachtwoord in bitjes]? Hoe
schrijf je 'hasjiesj'
[alleen zo]?
Japanse eetstokjes heten hashi. De
haskala was de Joodse verlichting (geen
lamp dus). Dat heb ik in de
hasjshop
gekocht. Hasta la vista [Spaans:
tot weerziens]! Een hateenheid
is huisvesting voor alleenstaanden
en tweepersoonshuishoudens (een-
of tweepersoonsappartement).
Beschrijf de hathayoga
[lichaamsoefeningen
en adembeheersing staan centraal]
eens. Doe dit haud [hout] mora,
zonder dralen.
2. Haud passibus aequis: (van navolgers) ver achterblijvend bij hun voorbeeld. Haud sine gloria: niet zonder roem. Een haussier is een speculant à la hausse, een stier [vgl. baissier, à la baisse, beer, contramineur]. Haute(s) contres zijn zangers. Hava is hoogactief vast afval [vgl.: lava = laag-]. De wilde havanna's [niet afgesneden sigaar] stammen uit Havana. Eén havdala [ritueel ter afsluiting van de sabbat of feestdag], twee havdalot. Een havenzate [verhoging in water] is nat, een havezate [havezaat, grote hofstede] droog. Haver wordt ook oot of aat genoemd. Een paard is een havermotor. Hoe spreek je 'hazelskink' [skihnk] uit? Het toppunt: een hazewind die als een haas hazenwinden laat. Je hebt hbo- en wo-bachelors. Ooit was de HDO de Hilversumsche Draadlooze Omroep. Hèhè, is dat lopen. Een hearsay is een on-dit [gerucht]. Dat gadget [hebbedingetje] is een must-have. Met een misvatting moet je het wel mis hebben. Deze hebe is een bevallige schenkster (niet van wijn). Hechsjers (hechsjeirem) zijn onder andere koosjerverklaringen.
3. Bij huidwonden kun je een agrafenhechting toepassen. Die hecklers [voortdurend roepen en kritische vragen stellen] verstoren het debat opzettelijk. Hoeveel is een hectostère [100 kuub]? Veel tenniswedstrijden worden beslist via best of fives. Dat weet elke harpeniste. Het werd hem de but en blanc [op de man af] gevraagd. Ik zou zelf zeker nooit blanc-seings (blankets = blanco volmachten) afgeven. Overigens: blanketten [peer] eet ik graag. Het eau des carmes [geen mv.] (ook: karmelietenwater) was vroeger een huismiddeltje tegen diverse kwalen, zoals koliek en lethargie. Een heitjespiejijzer is een kwartjesvinder [bedrieger die je uitnodigt met hem te kaarten]. Ondernemingsraden en olympische records heten or's. Bessemeren is werken volgens het bessemerproces [staalproductie]. Zoeken op '*code*': zebracode (streepjescode), vocoder (elektronische stemvervormer) en toxicodermie (uitslag door inwerking van giftige stoffen op de huid). Op (en)coderen volgt decoderen.
4. Laten we elkaar geen mie(tje) noemen [dingen zeggen zoals ze zijn] [n.a.v. synonymie!]: alchimie (alchemie – oude geheime wetenschap, op zoek naar goud), bacteriëmie (aanwezigheid van bacteriën in het bloed), antonymie (tegengestelde van synonymie), amimie (uitdrukkingsloosheid van het gezicht), hyponatriëmie (watervergiftiging), antroponymie (persoonsnaamkunde), athymie (athymisme: het ontbreken van de thymus = zwezerik), atimie (verlies van burgerrechten, eerloosheid), natriëmie (het voorkomen van natrium in het bloed), cyclothymie (cyclofrenie= manisch-depressieve psychose – antoniem: schizothymie = gespletenheid van gemoed), boulimie (of: boulimia - eetbuienstoornis), hypermimie (ziekteverschijnsel met overdreven sterke gezichtsuitdrukking), hypomimie (te weinig), dysthymie (depressieve neurose), hetero- [varken en zwijn], homo- [vorst en vorst] en hodonymie [straatnaamkunde], hyperthymie (ziekelijke vrolijkheid) en toponymie (plaatsnaamkunde).
5.
En het laatste staartje: hyponymie of subordinatie (voorkomen
van een woord waarvan de betekenis door een ander woord gedekt
wordt), metonymie of metonymia
(Hemmerechts
lezen …) en parathymie
(verstoring van
het gevoelsleven). Verder met
'code': tancode (authenticatiecode
bij elektronische betalingen: transaction
authentication
number),
met de short- of snelcode haal je documenten op uit een
computergeheugen, nicodemiet (iemand
die in het geheim tot de Reformatie was overgegaan, maar in het
openbaar
rooms-katholiek bleef),
de DNA-code is een genetische code, de dresscode [kledingvoorschrift]
is nog niet vastgesteld.
6. De codex constitutionum is een van de vier delen van het onder keizer Justinianus tot stand gekomen Corpus Juris Civilis [codificatie van het Romeinse recht onder keizer Justinianus], verbindend sedert 534. De codex argenteus is het enige handschrift van Wulfila's Gotische Bijbelvertaling. De Code Napoléon of Code Civil was het Franse Burgerlijk Wetboek (1804), dat van 1810 tot 1838 ook in ons land gebruikt werd. Codeïne is methylether van morfine, een alkaloïde dat in opium voorkomt (onder andere werkzaam tegen hoest). Een cacodemon is een boze geest. We moeten back to basics [terug naar de basis] gaan. De soldaat blancode [blancoën = met blanco, onderhoudsmiddel, behandelen] zijn uitrustingsstukken. Een kerkelijke wet vastgelegd in de Codex Iuris Canonici wordt wel canon genoemd. Hij cheatte [valsspelen, sjoemelen, frauderen] nogal eens. Een compiler vertaalt broncode [vb. C of Pascal] naar objectcode [machinetaal computer]. Wat doet de cryptoanalyse [cryptanalyse: het ‘kraken’ van geheimschriften, van codes]? Met DigiD's heeft men een digitale identiteit [en inlogcode voor overheidsdiensten].
7. Spionnen schrijven ook weleens [GB ook: wel eens] en clair [geen code]. Het junk-DNA is het DNA dat niet codeert voor erfelijke eigenschappen. Aan de nettiquette [etiquette voor internet] dient men zich te houden. Alle opensourcesoftware komt uit een open source [broncode daarvan voor iedereen – gratis – beschikbaar en te veranderen]. Een password of paswoord is persoonlijk. De RAL is de ReichsAusschuss für Lieferbedingungen, een coderingssysteem om verf- en coatingskleuren (RAL-kleuren) te definiëren. Verkoopt u ook Coburger hammen [in een rechthoekige vorm gepekelde, en vervolgens gerookte ham – Coburg = stad in Beieren]? De schulplijn [conchoïde, mossellijn is een kromme schelpvormige lijn] is door de wiskundige Nicodemus uitgevonden. Een rtf-bestand heeft de extensie rtf (rich text format). Een scrambler scrambelt [berichten, tekst, vervormen = coderen]. Wat zijn tokens [computer: reeks tekens]? De Code Noir uit 1685 was een voorbeeld van slavenwetgeving. In de online-VD wordt 'Code Pénal' (CP) inmiddels correct geschreven. Een html-bestand in HTML-code kan tags [bv. <vet>] bevatten, die moet je niet verwarren met hashtags [zoals #MeToo in een T/twitterbericht].
8.
Zachtschilden hebben een week chitinepantser. Hier volgt een greep
uit de meest interessante ISO-landcodes: AS
(Amerikaans-Samoa),
AZ (Azerbeidzjan),
BD (Bangladesh),
BA (Bosnië
en Herzegovina),
BF (Burkina
Faso),
BT (Bhutan),
CC (Cocoseilanden),
CK (Cookeilanden),
CV
(Kaapverdië),
FO (Faeröer),
GQ (Equatoriaal-Guinee),
GP (Guadeloupe),
HM (Heard-
en McDonaldeilanden),
KM
(Comoren),
KN (Saint
Kitts en
Nevis),
LC (Saint
Lucia),
MH (Marshalleilanden),
NU (Niue),
PM (Saint-Pierre
et Miquelon),
QA (Qatar),
RE (Réunion),
TV (Tuvalu),
UG (Uganda
– GB ook Oegandees --- > Oeganda),
VC (Saint
Vincent
en de Grenadines), YE
(Jemen),
YT (Mayotte),
ZA
(Zuid-Afrika),
UZ
(Oezbekistan),
LY (Libië),
DO (Dominicaanse
Republiek), BN
(Brunei),
AQ
(Antarctica)
en EH (Westelijke
Sahara).
9.
Het woord 'swaffelen' [ooit
Woord van het Jaar] is een
typisch voorbeeld van Hedenlands
taalgebruik. In Indië roken ze graag hollanders [sigaar].
Een heelgoedhollander [papierfabricage]
wordt gevuld met lompen. Ook om acht uur hoor je een heelslag; om
halfacht [GB ook:
half acht] niet. De vier
Heemskinderen zijn de vier zonen van Heymijn van Ardennen, Ritsaart,
Writsaart, Adelaart en Reinout, bekend uit het volksboek 'De vier
Heemskinderen'. Krijg nou het
heen-en-weer [val
dood]. De Heren van Zuilichem
waren geen gemakkelijke. Met witheren of witte(!
– W in VD
lijkt fout) heren worden de
dominicanen (norbertijnen)
aangeduid. Wie of wat is de heer (ook:
koning) der schepping? [heer =
man, koning = mens, maar gelukkig: de kroon der schepping is de vrouw.]
Als uitroep van verbazing uitte hij: heremijntijd. De Here der heren
is de Here der heerscharen. Een van de negen engelenkoren heet
Heerschappijen. Wat heeft die heet bloed zeg; ze is, zeg maar,
beregeil.
10. Als 'Heere' [ee:] hoort, weet je dat er een orthodoxe protestant over zijn godheid (Godheid) spreekt. De hefnerkaars is een oude eenheid van lichtsterkte [nu: candela – cd]. Kap toch met die hegelarij [irreëel gefilosofeer, zogenaamd op basis van de filosofie van Hegel]! Hei, 't was in de mei, zo blij. 't Is (altijd) hei of fij met hem [hollen of stilstaan]. Het heibeiige type heibeit [tieren, schelden] als een viswijf. Ze draagt haar heidipakje [erotisch speelpakje], nou, dan weet je het wel. Is er verschil in smaak tussen hei- en duinhazen [laatsten smaken naar zand]? Een heikind (oplanger, opzetstuk) is een verlengstuk, o.a. voor een heipaal bij het heien. Ze is bij het heilsleger, het Leger des Heils (LdH). De Heilige Alliantie is het in 1815 door Rusland, Oostenrijk en Pruisen gesloten bondgenootschap. Hij is roomser dan de paus [zeer orthodox of fanatiek]. Met de heilige uit Assisi wordt Franciscus bedoeld. De eerste christenen vormden de gemeenschap van de heiligen. Denk utopiaans (utopisch, niet te verwezenlijken).
11. Een esdoorn is een helikoptertjesproducent [vleugeltje, vogeltje, duikelaar]. Wanneer is het geocentrische wereldbeeld [aarde centraal] ingeruild voor het heliocentrische (copernicanisme: de zon dito)? Hij is niet helderziend, maar -horend [vergelijkbaar].
Geen opmerkingen:
Een reactie posten