Dictee – dictees [2141]
Oefendictee 704 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (153)
1. Nee toch, geen na-aperij. De ihram [ie-raam] is de pelgrimskledij gedragen tijdens de hadj [hahdzj] door een hadji. Met hoeveel ij's schrijf je 'fijnproeverij'? In de moslimwereld is de ijara [dzj] een gebruikelijke transactie [na huur of lease + aanvullend bedrag: eigendom]. Geef mij – zittend aan de IJ-oever – maar een lekkere ijbokking (ijbuk). Een ijf (ook: ijfel) is een taxus. Die Filipijnen hebben veel pijn te lijden gehad. Er is geen ijs, of het kost mensenvleis [ijs kost mensenvlees]. De Grote IJsbarrière is een loodrechte muur van ijs in de Rosszee, het begin van de ijskap van de Zuidpool. Politici herkennen het ijsbergprincipe [90% zit onder water!] te weinig. Een ijsboot is een boot op glijijzers. De naam van een ijsco wijst terug naar de IJscompagnie. De lelietjes-van-dalen zijn ijsproof, althans dat lees ik hier. IJskompressen bleken de oplossing te zijn. Ruiters rijden graag op ijslanders [pony]. Het bekendst is de ijsmachine van Carré [kunstijs – schaatsbaan]. We kennen twee IJszeeën: de Noordelijke en de Zuidelijke. Een ijzebijter is een iezegrim.
2. Het IJzeren Gordijn kent iedereen wel, de IJzeren Garde [fascistisch] vond je in Roemenië. In Nederland was de IJzeren Hertog de hertog van Alva, in Engeland was the Iron Duke de hertog van Wellington [en Margaret Thatcher de iron lady]. Een ijzerenheinige ijzeren hein is tegen van alles bestand. Een zekere uitgegraven poel bij Vught heet de IJzeren Man. Onder de ijzerhart [boom, lucht] groeide het ijzerhard (grond – maar welk van de vele soorten?). Bij Diksmuide vindt men de IJzertoren (ook wel: IJzerkruis). Willen jullie ook île(s) flottantes [dessert van in de oven gebakken bollen stijfgeklopt eiwit die drijven in een mengsel van melk, eierdooiers, vanille en suiker]? Iets volkomen overbodigs noemen we een Ilias post Homerum. Een Ilias [hoofdletter I – ie – ook: Iliade] [lange reeks] van plagen geselde hen. Het vroegere illinium wordt nu promethium (Pm, atoomnummer 61) genoemd. Illotis pedibus et manibus ingredi binnentreden is met ongewassen voeten en handen, d.w.z. zonder de vereiste eerbied. De afkorting IM staat voor instant messaging [bericht meteen op het scherm van de ontvanger – als die online is]. Hij heeft een uitgebreide canopenverzameling [lijkvaas].
3. De schat zat drie spadesteken [n/s] diep. De lactovegetariër werd schaamrood [bnw.] toen ze hem betrapten met zijn mond vol filet americain en een glas koeienmelk in de hand. Het tabijn is een stof, een tabby is een cyperse kat. Tabasco is een pikante saus en tabasjir is bamboesuiker. Zonder loofhut is er geen Loofhuttenfeest (Soekot, BE: Tabernakelfeest). Voor in het [net als bij: voor in de mond] programmaboekje stond de tableau de la troupe [lijst met alle leden van het (muziek)gezelschap]. Een rookhok heette vroeger een tabagie [zj]. Ik vind ze prachtig, die tableaux vivants [+] [mensen opgesteld alsof het een schilderij is]. Dragen alle maçons [vrijmetselaars] tabliers [schootsvel]? Ja. Ze had meer dan een(!) taches de beauté [moedervlekken]. Taciti, soli, sanza compagnia: zwijgend, eenzaam, zonder geleide. Dat was een taedieuze [langdradige, tegenzin verwekkend] jeremiade [jammerklacht]. Hij tae-bode [znw. tae-bo], zij heeft getae-bood. Heeft Piet zijn tae-bo-oefeningen al uitgevoerd? Tabouleh (GB ook: taboulé) is een heerlijke salade met couscous en bulgur (= burgul) uit de Midden-Oosterse keuken.
4. Een bekende spreuk is 'tafeltje dek je' [geen hoofdletter]. Het woord 'taffia' [rum uit suikerriet] is verkort uit 'ratafia' [fijne likeur bereid uit brandewijn, gegist suikersap en het sap van verschillende vruchten of bloesems]. Inktkoelies [hard werken om van de pen te leven] zijn Tagelöhner mit dem Geist. Tagliatelle [tahl-jaa] is een Italiaanse lintvormige pasta. Als je tai chi beoefent, doe je aan tai-chiën. Taikiken [znw., de] is gebaseerd op tai chi. Hoe worden taille douces (zekere prenten) gemaakt? Met de burijn! Een taigagaai is een ongeluksgaai [= vogel]. Taillables et corvéables à merci: naar believen aan belasting en herendienst te onderwerpen. Takahe's zijn zeldzame vogels. Take it or leave it: à prendre ou à laisser. Hoeveel take-offs [opstijgen vliegtuig] zou zo'n piloot al gemaakt hebben? Het Sranantongo (Sranan, VD: beide ook met extra g na de tweede n) wordt minachtend wel takitaki genoemd. Het takkewijf droeg een takkenbos naar het dorp. De talbot [boo] is een zeker model van wagons. Een taledek [aa, èh 2x] is beroepsdanseres op Java (vaak ook prostituee).
5. Taleggio is zachte Italiaanse kaas. Tali rami is touw van rameevezels. Een talliet heeft vier tsitses [mv. draden aan vier hoeken]. De kleine versie ervan [gebedskleed] is een talliet katan. De Zweedse tallolie [tahl] is een bijproduct bij de fabricage van cellulose uit dennenhout. Dat kiptandoorimenuutje(!) [kip tandoori] bevalt me wel. Hij heeft altijd een joods talmoedje [exemplaar van de Talmoed = aanvulling O.T.] op zak. Het haar moet geshamponeerd worden (vergelijk: shampooën – geshampood) en de wond moet getamponneerd worden. Tamarillo's kun je als boomtomaten eten. Tam arte quam Marte: zowel door slimmigheden als door geweld (de oorlogsgod Mars), tam Marte quam Mercurio: zowel door geweld als door handel (god van de koophandel = Mercurius), tam Marte quam Minerva: zowel door geweld als door wijsheid en kennis.
6. Minerva is de godin der wijsheid en kennis. Het prêt-à-porterjurkje [alleen znw.!] stond best leuk. Tamquam alter idem: als een tweede ik en tamquam in speculo: als in een spiegel (ook: veluti in speculum). Een tangerine is een citrusvrucht met dieporanje kleur. Die Tanganyikaan heeft gewonnen. De tanker wierp het T-anker uit. De tapestry [èh uh ih] is een zekere stof. Tangere ulcus [k]: een zere plek aanraken, tangere vulnus: idem. Een tanguero is een tangodanser. Tant bien que mal: zo goed en zo kwaad als het gaat. In cafés heb je tapplaatsen, op de arbeidsmarkt TAP-plaatsen [TAP: Regeling Tijdelijke Arbeidsplaatsen]. Kan een tarantel [jachtspin, tarantula] de tarantella [dans] dansen? Wie weet ... Een taste-vin, een wijnnapje, heb je nodig bij het wijn proeven. Taxfree artikelen koop je in een taxfreeshop [klemtoon]. Wat heeft een teasestrip [stripverhaal waarin een zo goed als naakte heldin optreedt in onmogelijke avonturen, veelal met sadistische inslag, bv. 'Barbarella'] met een striptease van doen? Een tazza is een zekere drinkschaal.
7. Hoeveel procent van de tienermeisjes is teenybopper [dweperig]? Zullen we een Te Deum [U, God, loven wij] aanheffen of bidden? De tefilin [orthodox-joodse mannen, ochtendgebed, werkdagen] zijn de gebedsriemen bij de israëlieten. Teflon of polytetrafluorethyleen dient als antiaanbaklaag in de koekenpan. Het et-teken is als symbool het &-teken [èht-teken]. Te judice is naar uw oordeel. We mogen ons tegoed doen aan de crème brûlée. Wat jullie nog tegoed hebben, moet je helaas nog maar even tegoed houden. Die TEG'ers [NL; historisch: tewerkgesteld erkend gewetensbezwaarde (erkend dienstweigeraar die vervangende dienstplicht vervulde)] deden hun werk best goed. Bij het machinaal tekstverwerken kun je heel wat trucjes uit de trukendoos toepassen. Zij was best tele- [tv-] en fotogeniek. Maar weinig telecommunicatie-ingenieurs weten iets van tektoniek [leer van de verschuivingen en verplaatsingen van de aardkorst] af. Telluris inutile pondus: nietsnut, nutteloos mens. Gefrituurde langwerpige stukjes cassave heten teloh [tee-loo]. Tel père, tel fils: zo vader, zo zoon, een aardje naar zijn vaartje. Tel quel: zoals het is.
8. Temeer daar hij des te meer ging hoesten, belden we de dokter. Temmincks strandloper is een waadvogel. Tempo di marcia: marstempo, tempo doeloe: de goeie ouwe tijd, tempranillo: wijnstok en wijn. De tempura [oe] is een Japans gerecht. De tenaille is het buitenwerk van een vesting. Je moet je eigen kinderen niet ten achter stellen. Tempus actum: de verleden, de oude tijd, tempus edax rerum: de tijd die alles vernielt en tempus fugit: de tijd vliedt heen. Welke tendensen (ook: z, znw.) kun je hieruit afleiden? De rente bedraagt vier ten honderd (t.h.) [4%]. De tenuis [tee-nuu-wihs] (mv.: tenues) is een stemloze plofklank. Tenuto in de muziek is aangehouden, gerekt. De tenzone is een vorm van troubadourspoëzie, een dispuut- of strijdgedicht. Terfenadine is een middel tegen hooikoorts. Teriyaki (vgl. ook suriyaki en teppanyaki) is een zeker gerecht met soja. Teres atque rotundus: volmaakt.
9. Het (de) terracotta [aardewerk] is zeker geen panna cotta [zoete Italiaanse roompudding]. Terminus ad quem: eindtermijn, terminus a quo: aanvangstermijn, terminus major: majorterm (in de logica), terminus minor: minorterm (idem), terminus post quem non: uiterste datum en terminus vitae: de dood. De terme de droit is een opschortende tijdsbepaling bij de uitvoering van een verbintenis en een terme de grâce is een periode gedurende welke iemand – soms op verzoek, soms van rechtswege – uitstel krijgt van de tenuitvoerlegging van een sanctie. De terreur blanche was de Witte Terreur [vervolging aanhangers Napoleon]. Beschrijf het fenomeen 'terribles simplificateurs' eens [personen die doen alsof zeer complexe verschijnselen eigenlijk heel eenvoudig zijn, of die voor het publiek zo voorstellen]. Terrae filius: iemand van lage of onbekende afkomst, terra firma: vaste grond, veilige bodem, terra incognita: onbekend land, gebied dat niet in kaart gebracht is, terra mater: Moeder Aarde en terra di Siena: (terra)siena ['aarde uit Siena'] [3x sjèh-naa].
10. Zegelaarde heet ook wel terra sigillata. Tertii gaudentes: lachende derden, tertium comparationis: het punt waarin twee zaken overeenkomen, zodat het aanleiding geeft tot een vergelijking en tertium quid: een derde (zaak, geval, mogelijkheid), in relatie tot twee gegeven andere. Een tertius interveniens is een scheidsrechter. Het was geen duet [2] en geen terzet [3], maar een sextet [6-tal, zestal]. In de filatelie kennen ze de term tête-bêche [kop aan staart]. Dat terzijde doet nu niet ter zake. Testimonium paupertatis: bewijs van onvermogen, testis auritis: ooggetuige, testis classicus: volkomen betrouwbare getuige en testis oculatus: ooggetuige. Het ligt ter inzage.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten