2126 Dictee maandag 08-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (141)

Dictee – dictees [2126]

Oefendictee 716 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (141)

1. Een amfitryon is een gulle gastheer, een amfion een toonkunstenaar, een amfitheater een rond of ovaal theater, een amfiprostylos een zekere Griekse tempel, amfimixis is versmelting van twee geslachtscellen bij de voortplanting (antoniem: apomixis – voortplanting zonder bevruchting), amfibrachische verzen kenmerken zich door de amfibrachys – drielettergrepige versvoet met een beklemtoonde lettergreep in het midden – en de amfibioloog [bestudeert amfibieën] ten slotte zat in een amfibievoertuig. O ja, en een amphigouri [mv. ‘s] is een welluidend maar nietszeggend gedicht. Droegen ze bij de Aida van Verdi al kleren van aïda [weefsel]? Vergilius heeft men veel getravesteerd [van een ernstig een plat-grappig stuk maken]. Jij? Je bent niet goed bij je amygdala [hersens]! Zijn achterachterkleinzoon was het allerallerlaatste kind dat hij nog liefdevol in de armen heeft mogen houden. Je weet wel, de Zend-Avesta. Hij een Amstel, zij een beerenburg (VD, GB 4 x: be(e)renburg(er)).

2. Een anaptyxis is een svarabhaktivocaal [melluk, volluk]. Een Amorfiguur is een amor. Met A.C. wordt de appellation contrôlée aangeduid. Heksen gebruiken apotropaeïsche [bezwerende] formules. Wat is erger: menidrosis [maandzweet] of galacthidrosis [melkzweten, vgl. kraamvrouwenzweet – bij de bevalling]? Tegen anhidrose [ontbreken van zweetsecretie] zijn er hidrotica [zweetmiddelen]. Nu kunnen – eindelijk – die Atjehssprekende Atjeher en Atjehse [vroeger in GB: Atjeese] met elkaar trouwen. Hij is sterk in aritmetica [rekenkunde]. De bevalling was à terme [op de uitgerekende datum]. Assoneren is klinkerrijm vertonen, raisonneren is redeneren en assaisonneren is kruiden (met peper en zout, hetzij uit een peper-en-zoutstel, hetzij uit een peper- en zoutvaatje). Zij richtten een maenadegelag [maenade = bacchante: wordt schaamteloos dronken en geeft zich over aan wellust] aan. Een dispache of dispatch is een averijregeling [schade aan schip of lading]. Met averij-grosse wordt de gemene averij [schade omgeslagen naar schip, lading, etc.] bedoeld. Alle bd-boeren [biologisch-dynamisch] zijn ecobewust. Kan dat: een bas-bleu, blauwkous of savante, die buffo, bas-buffo of buffobas is? Best wel!

3. Hij beiaardt regelmatig. Het ros Beiaard is een paard (van de vier Heemskinderen). Van Kennedy is de uitspraak: 'Ich bin ein Berliner", een berline is een voertuig, een berliner een soort van boterhamworst en een berlinerbol een beignet [bèhn-jee, bèhn-jèht] of een domoor. Het is blo, bloder, bloodst (en verder: bloot, bloodaard en bloterik), maar niet: dood, doder, doodst [Hoe dood wil je het hebben?]. Beter blo of blode Jan, dan dô of dode Jan. Een bliepmiep is een kassière (caissière). Een Bhutanner of Bhutanees is gewoon een Bhutaan. Om te rusten waren er meer dan genoeg balebale's [2x aa ee – rustbank van hout of bamboe, ook wel als bed gebruikt]. Let op die linkerd [linkmichel, linkmiegel], zijn horloge gaat op de binkert [loopt altijd verkeerd]. Een biryani is een stoofschotel. We moeten beslist alle zeilen bijhebben. Hij beevaardde naar Mekka. De bekade havenkom ligt er fraai bij. Bij 'normaal' (recht op en neer) denk je toch algauw aan een helikopter?

4. Een bizon is een wisent. Redhibitoir is koopvernietigend. De reliefcommissie [steunverlening] bevorderde dat reliëfschilderwerk [boven of onder het gewone vlak]. We hebben nu al drie relâches forcées [gedwongen oponthoud, bv. schip met schade] gehad. Hebben we die reis- en kredietbrief wel bij ons? Voor remplaceren heb je een remplaçant nodig. Toen hij ontslagen werd, werkte-n-ie al twaalf jaar bij hetzelfde bedrijf. U begreep het al: [die 'n' is] een hiaatdelger. De bietenberg opgaan is de mist ingaan, de bietenbrug opgaan is misgaan. Brazieltabak wordt verpakt in seroenen, gefabriceerd van gedroogde bananenschillen. Seroendeng is geroosterde gemalen kokos met kruiden en pinda's. Bezanté [bnw.] is gevuld met bezanten [schijf op schild, heraldiek]. Hij berstte inwendig van het lachten toen zijn hond de olifant berste [besluipen]. Blouwen is je warm slaan, boerenvuur maken. Is er (taalkundig) verschil tussen een break-out [sport, tegenaanval] en een breakdown [geestelijke inzinking]? Ja, het streepje! Schrijf correct: 'brønstedzuur' [chemie: verbinding waarvan de moleculen een proton kunnen afstaan aan een base] en 'høken' [ongeremd feestvieren, uit zijn dak gaan].

5. Een man in bonis is in goeden doen. Bohrium (atoomnummer 107, symbool: Bh) is geen boor (5, borium, B). De bohr is een eenheid van (kleine) lengte. Is dat nou een buttondown [aan beide zijden vast te knopen] overhemdsboord? Hij zal eraan toe zijn, die vakantie in Oezbekistan. Buddleja's zijn vlinderstruiken. Ook de hammettrelatie [internet] is een vrije-energierelatie. Een bucefaal (strijdros) is genoemd naar Bucephalus, het paard van Alexander de Grote. Hoe laat is de cérémonie protocolaire [NL: protocollaire ceremonie]? Een caquelon is een kookpotje van aardewerk. Mag ik dat dvd'tje van je lenen? Ooit was de CHU de Christelijk-historische Unie. De extensie xxx slaat op seks, de extensie txt op tekst zonder opmaak. XHTML [eXtensible HyperText Markup Language], SGML [Standard Generalized Markup Language] en XML [eXtensible Markup Language] zijn coderingssystemen.

6. Wat behoort zoal tot de bests of The Beatles? Resisteren is een kwestie van résistance, resideren een kwestie van een résidence hebben. Wat is het verschil tussen renumereren [terugbetalen – met gelijke munt?] en remunereren [belonen]? Denk bij het laatste maar aan 'met munt' (maar dus niet terug)betalen. Die knoeier heeft al twee revers [lapel, verlengde van (omgeslagen) kraag] bemorst. Reüsseren [slagen] leidt tot een réussite [succes]. Ik vind rigoristen [strenge zedenleraar – geen s] vaak te rigoureus. De rijjassen van onze pikeur zijn gestolen. Rijnse wijn zou van de Rijn afkomstig zijn: slootwater dus? Gelukkig komt rijnwijn uit de Rijnstreek. Door het Rijnwater voeren boven de Rijnbedding rijnaken en rijnschepen van de Rijnvaart onder een Rijnbrug door. Ik hou wel van die licks [loopje muziek, jazz] en die riffs [herhalend loopje op de achtergrond]. Ze gaan de rigaudon, een Provençaalse dans, dansen. Er was een programma met
rock-'n-roll, jump-'n-jive, country-and-western en rhythm-and-blues.

7. Alleen een roué kan een rowdy [rau:die – in het openbaar agressieve jongeman] zijn, een rouee [v.] niet. Rondelang lag die langebaanschaatser op kop. Vandaar is ze helemaal naar hier gekomen. Het VVV is de Vereniging voor Vreemdelingenverkeer. De ex-Jehova's getuigen [beter lijkt: ex-Jehova's-getuigen] kregen het zwaar voor de kiezen: immers, eens jehova, altijd jehova. Een toezichthouder is toezichthoudend [en moet toezicht houden]. Crêpe kan krip [stof dameskleding] zijn, maar ook een flensje (vergelijk: crêperie – pannenkoekenhuis). Je kunt papier crêpen, dan heb je crêpepapier. Mijn schoenen hebben crêperubber zolen (crêpezolen). Mijn buurvrouw laat haar familie creperen (dubbelzinnig – barsten, sterven; ook: touperen). Beslist niet ongenoemd mogen blijven: crêpe de Chine (weefsel), crêpe suzette (flensje met likeur, wel mv. – crêpe(s) suzette(s) [of]) en crêpe georgette (zeker weefsel – geen mv.). De volgende les gaan we Dickens' David Copperfield lezen. De Dáil (Éireann) is het Ierse parlement.

8. Een dodenmars is een marche funèbre of marcia funebre. Gebruiken we eerder 'eropvolgend' [GB/VD 2020] of 'daaropvolgend' [dov.]? Het Servo-Kroatisch werd door de orthodoxen met het cyrillische, door de anderen met het Latijnse alfabet geschreven. Het glagolitische schrift is het oudste Kerkslavische schrift. Wat heeft een kynoloog [k] [hondenkenner] te zoeken op een cynodroom [s] [hondenrenbaan]? Hij ging op jacht met een dubbelloops (GB) jachtgeweer (VD: dubbelloops(geweer)). Du moment dat je weer begint, gooi ik je eruit. Drôleries zijn zekere beeldjes. Ik waarschuw je eens te meer, temeer daar dit van eminent belang zal worden voor je toekomst. Regelmatig komt [2019: kwam ... helemaal niet meer – foutje, 2021: nog 7 x!] in VD Vergilius' Bucolica aan de orde. Een reverbère is een straatlantaarn en een dalísnor mag ik graag zien. Koppensnellen deed men vroeger alleen op Papoea-Nieuw-Guinea; nu ook bij andere bedrijven, in de krant en met heipalen.

9. Gezocht op '*coli*', eerst op woordvormen: acoliet (geestelijke), broccoli en babybroccoli (bimi), bucoliek (het bucolische als genre of als sfeer), cognacolie (voor kunstcognac), colibacil (colibacterie), Coliseum (Colosseum), colitis (ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm of endeldarm) en colitis ulcerosa (chronische colitis die met zweervorming gepaard gaat; deze vormt samen met onder andere de ziekte van Crohn de IBD, inflammatory bowel disease of inflammatoire darmziekte), E. coli's of E. colibacteriën, ecoline (gekleurde inkt om mee te tekenen of te schilderen), ecolint (verbindingszone tussen natuurgebieden), enterocolitis (ontsteking van het slijmvlies van zowel de dunne als de dikke darm), fecoliet (harde ontlasting), mancolijst(!) (lijst van ontbrekende zaken) en niccoliet (kopernikkel).

10. Verder nog: scoliose (zijwaartse ruggengraatsverkromming, vergelijk kyfose = achterwaarts). Wat vinden we verder nog sub lemma, binnen artikelen? De EHEC(-bacterie) is de enterohemorragische E. coli. Als een ambtenaar een politieke functie [bijv. als wethouder] vervult, moet de betrokken overheid zijn plaats vrijhouden. Met een meisje uitgaan is (was vroeger) haar vrijhouden. De MINT-landen zijn Mexico, Indonesië, Nigeria en Turkije (met een sterk groeiende economie). Vergelijk de BRIC(S)-landen [Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika (South Africa) – 2019: BRIC(-landen) is nu geschrapt!]. Is hier een teppanyakirestaurant in de buurt? Nee, wel een sukiyakitent (en dito teriyaki-). Een narcissus is epris van [verzot op] zijn eigen spiegelbeeld. We willen graag een univoque [eenzinnig, eensluidend] verklaring.