3534 Dictee dinsdag 14-11-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (1122)

Dictee – dictees [3534]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee XXX, geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (1122)

Oefendictee december 2022 (1)

1. Hij heeft een lelijke knauw opgelopen. Het kol nidree (VD ook: nidrei – gebed) is een Kol Nidreegebed (VD ook Nidrei – naam feest). Een lady’s-avond is een ladies’ night. Ook lansiers [soldaten] dansen weleens de lanciers. Bovenaan de brief betekent L.S. Lectori salutem (den lezer heil). Met *manibus*: di(i)s manibus (sacrum) = gewijd aan de zielen der gestorvenen (D.M.S.), illotis manibus = onvoorbereid, illotis pedibus et manibus ingredi = zonder de vereiste eerbied binnenkomen, junctis manibus = in alle bescheidenheid, manibus pedibusque = uit alle macht, met hand en tand, manibus sacrum = gewijd aan de schimmen van de genoemden en pius manibus = aan de zalige schim, de nagedachtenis (van de genoemde).

2. De litas was vroeger betaalmiddel in Litouwen (LTL). Hoewel de ij dan formeel geen klinker moge zijn, vind ik dat de Leidraad in GB [7.1.] toch aandacht aan de ij zou moeten schenken: a + ij is 'klinkerbotsing', vb. cassata-ijs, e + ij idem, vb. vanille-ijs, i + ij idem, vb. kiwi-ijs, o + ij idem, vb. choco-ijs u + ij idem, vb. milieu-ijveraar – samengevat is dit dus: * + ij. Apart geval: ij + ij, geen ‘klinkerbotsing’, vb. snijijzer. Verder: ij +a geen ‘klinkerbotsing, vb. zijarm, ij + e idem, vb. specerijeilanden, ij + i idem – die wel in 7.1! – vb. zijingang, ij + o idem, vb. rijopleiding, ij + u idem, vb. zijuitgang – samengevat: ij + *. Ovoviviparen zijn eierlevendbarend. Een oxymeter meet zuurstof, oxiden/s zijn verbindingen van zuurstof met een ander chemisch element. H₂O dus? Nee, dat niet!

3. Tja, pyrrool is azool [chemie]. Rypofobie is smetvrees. Een kritiekleveraar, kritiekleverancier, commentaarleveraar of commentaarleverancier is een criticus of criticaster, die zijn kritiek spuit, dus. De Woo is de Wet open overheid (VD, 2022, het jaar van de tijger overigens in het boeddhisme – legende, Boeddha). De critical path method is de CPM. De critical race theory (VD, 2022) is de kritieke rassentheorie. Je kunt iemand een aar [ader] laten, of meer mensen wat ouderwetser zelfs aâren [aders]. Een a priorietje is a-priorisch. Bij het tête-à-têteje had ze een eau de toiletteje(!) op. Een voorbeeld van het singulare [mv. singularia] tantum is chocola(de) [alleen enkelvoud, ook: ijs, vee, antoniem plurale – mv. pluralia – tantum, vb. hersenen – alleen meervoud]. Bnw.: chocolade of chocoladen.

3. Diminutief, verkleinwoord: chocolaatje [van chocola, niet van chocolade!, vgl. karbonade en karbonaadje, karbonadetje]. DNA is deoxyribonucleic acid. Ook, SR: De Nationale Assemblee. Vergeet ook cDNA (complementary, dubbelstrengig) niet, noch hoedna (wapenstilstand met niet-islamitische vijand). GB heeft ook nog mtDNA (mitochondriaal). RNZ is ribonucleïnezuur, synoniem met RNA, ribonucleic acid [GB]. Bij RNA hebben we ook nog mRNA
[messenger-RNA, boodschapper-RNA], tRNA [transfer-] en rRNA [ribosoom-RNA]. DNZ ten slotte is desoxyribonucleïnezuur [= DNA] Gezocht op *one [VD]: 30 kilometerzone, 30km-zone, abalone (zeeoor, + n) en absque causae cognitione (zonder kennis van zaken).

4. Verder: absque ulla conditione (onvoorwaardelijk), agone (+ n) (lijn getrokken over plaatsen waar de declinatie [hoek met meridiaanvlak] van de magneetnaald = 0), all-in-one (computer, randapparaat), amazone (strijdbare vrouw), arpeggione (+ s/’s, strijkinstrument), backbone (deel netwerk met snelle basisverbindingen), calandrone (+ s/ ‘s, houten blaasinstrument), calzone (+ s/‘s, dubbelgevouwen pizza), canzone (+ s/’s, gedicht, compositie), cassone (bruidskist, mv. s/’s of cassoni), chitarrone (+ s/’s, zekere luit), cicerone (+ s/’s, gids voor toeristen), con espressione (muziek: met gevoel), con precisione (m.b.t. beweging, schakering, uitdrukking) en cortisone (+ n, ook cortison = hormoon uit bijnierschors).

5. Ook nog: côtes du Rhône (zelfde mv. of + s, rhônewijn), Decamerone (boek Boccaccio), dumbphone (weinig functies, t.o. smartphone), duotone (drukwerk in twee kleuren), ecdysone (hormoon insecten) dat is nou een voorbeeld van een opnoemer in VD –zone: regenzone, flegmone (+ s/ ‘s weefselontsteking met etter), hole-in-one (golf, ace), icone (+ n, icon, icoon, vlak beeld Christus, Maria of heiligen), in agone (in het uiterste geval), interpolitiezone (BE, IPZ), Kanaalzone (5 km naast Panamakanaal), kerbstone (stenen band racecircuit), ladyphone, lazzarone (Napolitaanse bedelaar, mv. -ni), leone (munt Sierra Leone, SLL, + s/’s), lithopoon = lithopone (dekwit, geen mv.), mascarpone (+ s/’s, It. roomkaas) en matrone (n/s, deftige gehuwde vr.)

7. Verder: minestrone (n/s, groentesoep), mixed zone (+ s, voor sporters en pers), nafkone (+ s, nafke, + s, meisje, prostituee),
no-flyzone, no-gozone, none (+ n, negende toon van de grondtoon af), not done (ongepast), nulla ratione (op generlei wijze), obione (+ n, ganzenvoetachtige planten), octorone (+ n, = octoroon, kind quarteroon en blanke), overdone (overdreven), panettone (+ s/‘s, It. brood, Kerstmis), pari ratione (volgens overeenkomstige redenering), pro continuatione (als vervolg, ten vervolge), provolone (+ s/’s, It. kaassoort), quadrone (+ n, quadroon, quarteroon, quarterone , +n, kind van blanke en tercerone), rhinestone (rijnsteen, glittersteentje), ringbacktone (beltoon), sacra conversazione (Maria, Christuskind, heiligen).

8. Ten slotte: salva approbatione (behoudens goedkeuring), salva ratificione (behoudens bekrachtiging, s.r., salv. rat.), salva remissione (onder voorbehoud van terugzending, s.r., salv. rem.), salvo errore et omissione (behoudens vergissingen en weglatingen, s.e. et o.), Schengenzone, scone (+s, sconetje, brood), silicone (+ n, silicon, chemie, bnw. silicone(n)), sine causae cognitione (juridisch: zonder onderzoek), sjablone (+ n, sjabloon, mal), softtone (bnw., van gloeilamp), standalone (computer, t.o. netwerkcomputer), steppingstone (+ s, stapsteen), stone (+ s, Engels: gewicht steenkool en jockeys), sub conditione (op voorwaarde), tenzone (strijdgedicht, + n/s/’s), tercerone (+ n, terceroon, kind mulat/mesties).

9. Voor ‘mesties’ mag je ook ‘metis’ schrijven. Ook: to(f)felemone (bnw., Bargoens: rooms), trombone (+ s, bazuin), well done (goed doorbakken rood vlees = medium), bien cuit (ant. rare, bleu, saignant), zabaglione [+ s/’s, sabayon, zabaione + s/’s).