Dictee – dictees [2355]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee 549 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (308)
1. Ze lag op het Saint-Tropezse strand. Het SaNT is het Samenwerkingsverband Nederlandstalige Terminologie. De trijnen [meisje of vrouw, minachtend, spottend; denk aan wijntje en trijntje en het is Joris en Trijn] gingen met de trein. De Grote Trek van de Boeren uit de Kaapkolonie over de Oranjerivier vond plaats van 1835-1837. We gaan morgen een trekker met oplegger kopen. Met tractorpulling wordt trekkertrek bedoeld. Trenchcoats [gabardine regenjas, ook: gabardineregenjas] waren ooit de modetrend. Een treppenwitz is een esprit d'escalier (de l'escalier – geestige inval als mosterd na de maaltijd). De treuga Dei is de godsvrede. Zij is het prototype van een luchthart-treurniet [ook: lichthart, luchthart, treurniet – altijd opgewekt, zorgeloos, vrolijk]. Chinezen zijn geen Triadanen [Triad = de driehoek Japan, VS, EU]. Geloof, hoop en liefde: tria juncta in uno, drie in een? Met de trias wordt ook de Drie-eenheid wel aangeduid. Ons rechtssysteem is de trias politica [de drie staatsmachten, t.w. wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht]. Had het vroegere volkstribunengezelschap de huidige tribunebouw maar kunnen zien! Tribrachische verzen vertonen de tribrachys [kort, kort, kort]. Tributyltin is een giftige stof in scheepsverven. Trichofytie, ringvuur. Twatwa's, zwarte bisschoppen [vogel].
2. Een triceratops [soort van dinosaurus] had drie hoorns op de kop. Trickledowneffecten [indirect effect op niet-bedoelde zaken] zijn mooi meegenomen. Wat is de directe link tussen Dordrecht en Maastricht [drecht, trecht, tricht: doorwaadbare plaats]? Ken je het tricliene [assen niet loodrecht en ongelijk] kristalstelsel? Wie dragen er vrijdag bij de interland het Oranjetricot [en zijn dan oranjehemden]? Het Concilie van Trente voerde de Tridentijnse mis in [in 1970 vervangen door huidige]. Wat gebeurde er op het Tweede Concilie van Orange? Veroordeling van het semipelagianisme = mens kan zelf eerste stap tot bekering zetten! Het pakje had een trieljen voering (trieljevoering). Die onnozele trien heet van zichzelf Catharina. Het begrip triënnale [iets om de drie jaar] komt uit het Latijn (triënnium – periode van 3 jaar; quinquennium 5, decennium 10, centennium 100). De lipizzaners zijn van huis uit Triëster paarden. De jongelui liepen te triesten [boel verpesten, lamlendig zijn]. We kregen trifle (dessertgerecht van custard) [op sherrybasis] toe. 21 is een trigonaal getal [gebruikelijker is driehoeksgetal – driehoek gevuld met stippen (of kruisjes; leg er steeds een nieuwe laag onder): 1 + 2 = 3; 3 + 3 = 6; n = 4 geeft 6 + 4 = 10; n = 5: 10 + 5 = 15; n = 6: 15 + 6 = 21; etc.; formule voor n: ½ n (n+1) stippen of kruisjes – als de buitenrand tien stippen heeft, n = 10, is het totaal aantal dus ½ * 10 * 11 = 55, tel maar na, het is dus ook: 1 + 2 + 3 + ... + 9 + 10]. In de I Tjing [Chinees orakelboek] komen hexagrammen [officieel david(s)ster – Jodenster; in I Tjing 6 horizontale lijnen] voor. Kan Bruintje dat wel trekken [te duur, kan ik niet betalen]? In ieder geval kan grauw het niet trekken [idem], daar moet je een bruin leven voor hebben. Hij was het haantje [bijdehand]: alle ogen zijn gericht op Kwatta [hij/het staat in het middelpunt van de belangstelling]; nee, niet op die zwarte slingeraap [kwatta]! Geef mijn trijpen pantoffels even aan, wil je?
3.
Trilhaar: cilie (ciliën)
of cilium (cilia).
Bij trillen vinden heen en weer gaande
bewegingen plaats. Met nystagmus heb je een wiebeloog. Een trimeter
bestaat uit drie jambische [jambe/us
= kort,
lang] dipodieën
[samenvoeging van
twee jamben of twee trocheeën tot een eenheid].
Een stabjack is een trimvest. Gaan we
voor een triootje? We noemen met name de Triple Alliantie [1669]
en de Triple Entente [1907].
Triple-sec is sinaasappellikeur. Een triplex wand maak je van
triplexfineer. Tripoli is gewoon tripel [fijne
polijstaarde]. Het syndroom van
Down (downsyndroom)
is trisomie 21 (3
chromosomen i.p.v. 2). De
tristitia post coitum is het gevoel van droefheid na de coïtus. Een
triton [zeegod van
lagere rang] moest Neptunus
dienen. Met de trits der Bevalligheden worden de drie Gratiën
[Euphrosyne,
Aglaia en Thalia] bedoeld. Een
trium litterarum homo is een dief. Ze probeerden me geld af te
troggelen. Gekleed in deux-pièces werd ze trois-quarts afgebeeld.
Een Trojan horse [bijv.
virus], een Trojaans paard, kan
grote schade aanrichten. Tromboxaan is een belangrijk prostaglandine
[groep hormonen,
mv. + n/s].
4. Hij sharede [delen] veel. Shabushabu is een gerecht. Met deze trommelstokjes [plant] kun je niet trommelslaan. Myringitis is trommelvliesontsteking. De trompetten van Eustachius (eustachiusbuis, oortrompet) en Fallopius (fallopische buis – baarmoedertrompet) vindt men niet in een harmonieorkest. Hij had een tronie, een smoel, een facie … Het derde van de negen engelenkoren heet 'Tronen'. Op Prinsjesdag spreekt de koning(in) de troonrede uit en wordt de miljard/joenennota aan de Tweede Kamer aangeboden. Het was een ware kakofonie van slechte klanken. Daar zat ze, met het geshampoode haar in de serail [harem]. Het shangri-la is een Tibetaans paradijs. De seri- of sericicultuur is de zijdeteelt. Een shaddock is een pomelo, veredelde pompelmoes. De sfincter is de sluitspier van de aarsopening. De samentrekking van 'anders' is 'aârs' [en van ader aâr]. In Egypte vind je nog wel eens een sfinxenlaan. Shantoeng [stof] wordt gemaakt van Chinese tussorzijde.
5. Hij naderde ons schredegewijs. Bloeit het schorrenkruid al? Ik ben niet gewend kwaad te blijven: Schwamm drüber [zand erover]. Sedekahs zijn islamitische godsdienstige offermalen. Zijn schrijverschap kende één hoogtepunt. Deze schroodbeitel kan op de schroothoop. Een scrambler scrambelt [vervormen om te coderen]. Zijn séjour [verblijf] in de Sejm [Polen] was van korte duur. Seiches [niveauverandering meer] waren er al in het sei- [16xx] en settecento [17xx]. Te veel is trop (Italiaans: troppo). Zijn kostuum was van tropical [stof]. Het tropyliumion is een relatief stabiel carbokation, toch? Troqueren is barter (ruilhandel) drijven. Tot de troskieuwigen behoren zeepaardjes en -naalden. Je weet: een trosnarcis is een tazetnarcis. De Tiendaagse Veldtocht was een historische gebeurtenis.
6.
Een trosroos is een polyantharoos. Wat betekenen de woorden
'trou-madame' [spel
met ivoren balletjes] en
'troupier' [officier,
liefst tussen de soldaten]? Is
een trouvère [minnezanger
middeleeuwen
Noord-Frankrijk] ook
een troubadour [Provençaals]?
Tryptofaan
wordt aangeduid met Trp
(ook: W).
Een troubleshooter lost bij troebelen de trubbels op. Wat is dat nu:
de truc van de jen [geheim
van de smid] – of zijn het de
truken van de foor [kermis
– BE: handigheid-, kneep-, foefjes]?
Dat zijn getrukeerde scènes. Een truïsme is een lapalissade
[waarheid als een
koe]. Geldt de trumandoctrine
[Amerikaanse steun
aan landen met linkse rebellie]
nog? Hierbij is 'alleluja' getrunkeerd
tot 'all'. De truqueur en de truqueuse
[kunstvervalser]
hadden vrij spel. Trusted third party's verrichten elektronische
transacties. In dat museum staat nog een truttenschudder [DAF'je].
Wat weet een IT-tsaar nog van vadertje tsaar af? De beursindex van
Toronto is de TSE-300.
Het meervoud van 'tsadiek' is 'tsadikim' [GB],
dat van 'tsedaka' 'tsedakot'. Tsietsiet hangen aan de 4 hoeken van
het gebedskleed (talliet).
Tsjakka, we gaan het maken! Een tsjoektsjoek is een
tapijtenzwendelaar, het geluid van een gaande stoomtrein is
'tjoeketjoeke' en van een elektrische 'kedengkedeng'. Een equerre is
een landmeterstrommelkruis.
7. Het TSS is het tibialestresssyndroom. De TTD is de Trinidad en Tobagodollar. Ik ben te(n) uwent geweest. Met 'tubae' [eileider, enk. tuba] kom je niet in een harmonieorkest. Tuben is op YouTube plaatsen. Tuberculose is de tuberkelziekte. Halje travalje, à corps perdu, hol over bol, holderdebolder en kop over bol betekenen allemaal halsoverkop. Tuimelen betekent overigens halsoverkop vallen. Een tumbler [groot bekerglas met slim verzwaarde voet] kan niet omvallen. Dit lijkt wel een tuin (hof) van Eden [lustoord, de Hof van Eden is het Bijbelse paradijs, met daarin de levensboom]. De tuingod is Priapus (en Pomona de tuingodin). Een salopette is een tuinbroek. Erin tuinen(! – ergens in tuinen) is erin lopen [erin luizen, er instinken]. Een thuriferarius is een wierookdrager, een paranimf [assistent bij doctorspromotie] geen slippendrager [slaafse volgeling]. Een tuingeweer is een flobert, een tuinhuisje een prieeltje en een gloriëtte een tuinkoepel. Kijk: klein sorbenkruid (ook: kleine pimpernel)! Een tuinroos, een provenceroos [= provincieroos, ook: agaatroos, koolroos, honderdbladige roos], komt die uit de Provençaalse Provence? Vast niet. Een pensee is een tuinviool, een fitis een tuinzanger, een poulaine een tootschoen.
8. Met tukkers worden Twentenaren aangeduid. De tUL is de Transnationale Universiteit Limburg. Zij wil een tulegordijn (tulen gordijn). Tulpomanie (ook: tulipomanie) is in beide betekenissen uiteindelijk slecht voor de portemonnee [1) tulpenhandel = windhandel 17e eeuw, 2) dwaze liefde voor tulpen]. Tumuli [uu ie] zijn grafheuvels [enk.: tumulus]. Vroeger en nu, tunc et nunc. Tungsteen is scheeliet of wolframiet. Een turfpotje is een jiffypotje [vergaand plantenbakje]. Hij heeft turista [oe], reizigersdiarree. Zij heeft de tussen-de-orenziekte. U krijgt nu een tussengerecht, een entremetstje. Gaan we naar de chinees, de turk of de pakistaan? Een gesofisticeerde (gesofistikeerde) dame is een sophisticated lady (ze heet in deze context uiteraard Sophie). Voorbeelden van soirees zijn de soirée dansante en de soirée musicale. De peuters hadden smodden [slab] om met een smoddekop [schaap] erop. Hou eens op met die sick jokes! Een Siënees uit Siena [sjèh-naa]. Bullshit, de bulldozer gaat het oude shoppingcenter al te lijf! Ik ben Simpelmans niet!
9.
In een sick building krijg je licht een sickbuildingsyndroom (niet
te verwarren met het sicksinussyndroom – hart).
De Silicosewet zegt niets over siliconenborsten. Op silvesteravond –
we dronken silvaners [wijn]
– volgt Nieuwjaar. Zit je na een settlement gesetteld? Welke
sesquipedalia verba kun jij produceren buiten
hottentottententententoonstelling? Is deze relikwie Castiliaans
of Sevilliaans? Een sheltie lijkt op een
collie en is een Shetlandse herdershond. 's Heren wegen kun je
figuurlijk bewandelen, 's heren wegen letterlijk berijden. Het
commonsensegevoel is het
sens-commungevoel. Shabby is sjofel,
haveloos. Wat is het verschil tussen graffiti [spuitbus]
en (s)graffito
[zwarte muur,
witte kalk]? Het was choquerend
(shockerend),
choquant (shockerend)
en shocking. Met een shuttle kun je shuttelen. Bij het reshuffelen
vindt een shuffle plaats. Shotten is heroïne spuiten. In de
projectwereld is er het zesfasemodel
en in de onderwijswereld de tweefasestructuur.
10. We eten sperziebonen en drinken er een slivovitsj op. De sisyfusarbeid is naar Sisyphus genoemd. Een sleutelklare oplevering is een sleutel-op-de-deur oplevering. Waarom zou de 'slinger-om-de-trap' [spekvet met stroop] zo heten? Ik kreeg van mijn Vlaamse vriend een tuyau, een tip. De TVE [Esp.] is de Spaanse staats-tv. De tw is de toegevoegde waarde. De 'gladiool' heet ook 'twaalf-apostels' (niet meer in VD).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten