2332 Dictee woensdag 04-08-2021 (1) dictee Dictee van de dag (290) √

Dictee – dictees [2332]

Oefendictee 567 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (290)

1. In een depotje ligt iets en dépôt. Hij ontplofte bijna uit dépit [teleurstelling, ergernis]. Democratisch socialisten zijn
democratisch-socialistisch en misschien ook wel sociaaldemocratisch. Met een dementi geef je iemand een logenstraffing, een loochening. Dat is nogal wat: hij lijdt aan hersenverweking, dementia paralytica, encefalomalacie. Hoe schrijf je 'zijingang' en 'demi-john' [dame-jeanne, dameraan], maar vooral waarom? Verwijst denim broek (denimbroek) terug naar 'serge de Nîmes'? Volgens mijn kromtaal is het des Pudels Kern [kern van de zaak], dat je woordgroepen als het (de)
'dessus-de-porte' [deurstuk boven het kalf = dwarsregel deur] weet te onderscheiden van het 'dessous des cartes' [geheime beweegreden]. De rijbaan werd gemarkeerd, gebieden worden gedemarqueerd en tijdens een wapenstilstand geldt vaak een demarcatielijn. Hoe onderscheidt men as- [teken van de dierenriem: komt bij geboorte op boven de horizon] en descendanten [gaat onder]? Met 'de profundis' (de profundis betekent zoiets als: uit diepten van ellende) wordt Psalm 130 [Bijbel, niet: liedboek] aangeduid. De deventerkoek (ook: Deventer koek) komt uit Deventer. Een woordelijk verslag is altijd de verbo ad verbum.

2. Wie waren die septem sapientes, de zeven wijzen van Griekenland? Septimo [ten zevende] is de termijn verlopen. Een zevend'halfje is een pietje [1/8 van een Zeeuwse rijksdaalder, die 52 stuivers deed (= 260 cent); 1/8 van 52 = 61/2 stuiver = dus 32½ cent dus. Ook Pietje bedroefd – alleen in etymologie]. Welke nummers telt de olympische zevenkamp? Welke functie vervulden de Heren Zeventien (de Zeventienen) in de Oost-Indische Compagnie? College van bewindhebbers. Wie (achttien)zeventig-eenenzeventig meegemaakt hadden, kenden de verschrikkingen van de Frans-Pruisische oorlog. De ZFR (Ziekenfondsraad) adviseert over de ZFW (Ziekenfondswet). De ZHMRS was de Zuid-Hollandsche Maatschappij tot Redding van Schipbreukelingen. Het Ottomaanse Rijk werd de zieke man genoemd (ook wel: van Europa). Wat weet u van de ziegler-nattapolymerisatie? Niets. Komt 'ziekeneren' van 'chicaneren'? Mogelijk. Het Ziekenfondsbesluit stamt uit 1941 en is in 1964 vervangen door de Ziekenfondswet. Niet elke ziekenhuiskok(!) kan koken … De ziekte van Bornholm wordt gewoonweg ook wel duivelsgreep [infectieziekte ademhalingsspieren] genoemd.

3. Hoezo, ziektegen? Hij loopt in de ziektewet. Heeft zij eigenlijk wel een zielenleven? Hij zou zijn ziel en zaligheid geven voor zijn zielenzaligheid. Ik heb zielsveel van haar gehouden. Hij was zielsbedroefd en ziels ontroerd (niet: zielsontroerd). Hij heeft al meerdere dons gratuits [+] [vrijwillige schenking] gedaan. Waar heb je die donovanosis – een soa – opgelopen? Nog even dit en dat (aanwijzende voornaamwoorden, pronomina demonstrativa – enkelvoud: pronomen demonstrativum): die dit-en-datse vent wilde ons lastigvallen met allerlei ditjes en datjes. Kan dat: een dino-ei uit de epoche [tijdperk] van het preglaciaal of eoceen? Eén diseuse à voix, twee diseuses à voix [liedjeszangeres]. Bij de recensie [een recensent recenseert] hield de beoordelaar van het gebeuren meestal de nodige distantie, maar hij distantieerde zich er nu niet echt van. Wie was in godsnaam de Sappho van Toulouse? De dichteres Clémence Isaure (15e eeuw). 'Desa' in 'meisjes uit de desa's' komt uit het Maleis. Hij ging tekeer als een ware dolle dries.

4. Hij heeft zweetkakkies, 'toties quoties' betekent 'zo dikwijls als', een subspecies is – ook in het meervoud – een ondersoort, spatsies staan voor kapsones, sousies zijn sausjes, spekkies zacht snoepgoed, een soldaat-commies (mv.: commiezen) is iemand uit de Eerste Wereldoorlog, de sixties zijn de jaren zestig (60) van de twintigste (20e, 20ste) eeuw (vergelijk ook: de roaring forties), scabiës is schurft, rabiës (niet te verwarren met rabies theologorum) hondsdolheid, cariës tandbederf, 'quinquies' betekent 'onder punt vijf', een preadvies [ambtelijk advies] van een pietje-precies, vrouwen dragen pelliezen [vrouwenmantel], Oost-Europese en Jemenitische Joden dragen peies [haarlokken, slaaplokken], pauwiezen [niet meer in wdb.; thans: powisi's – SR] zijn hokko's, een passediesje [passedies = dobbelspel] kun je spelen, pannegies is een oorspronkelijk Veluws stoofgerecht met lamsvlees, het Oudfries (Nieuwfries en Middelfries) kun je spreken, Oost- en Noord-Friese landerijen staan vaak blank, 'o festus dies' staat voor 'o feestelijke dag'.

5. Het aap-noot-mies [GB, VD: aap, noot, mies] refereert aan Mie [van Mies = cyperse kat]. Kirgiezen spreken Kirgizisch. Het ging bij het interim-advies alleen maar om de kakies. In de dood is rust: in morte quies, en in de hemel is ook rust: in coelo quies (beide niet meer in VD). In meerdere hospiesen hebben ze gewoon hotelserviezen. Sommigen vinden hirsutiës (dat woord niet meer in VD; hirsutisme wel – mannelijke beharing bij vrouwen) stoer. Het hardgries is een durumtarweproduct. Ben jij in de golden sixties geboren? Behoor jij tot de grampies (growing retired active monied people in excellent state: welgestelde, gezonde bejaarden)? Die meid heeft veel haarlemmerdijkies [praatjes, drukte]. De gay nineties [vrolijke jaren] zijn niet wat je mogelijk denkt. Flauwsies zijn flousjes [smoesjes]. In de geologie kennen ze de faciës [geheel van eigenschappen die een afzetting bij haar vorming heeft gekregen].

6. Die kent iedereen toch: de fasti et nefasti dies, de gelukkige en ongelukkige dagen. Hij was zwaar eisjedies (stomdronken – en hij ging het nog ook = overspel plegen). Je moet nog effies wachten. Je meent het echies, hè? De kouwelijke dries zou er als een dolle dries vandoor gaan. De dag des Heren, de zondag, is de dominica dies. Meerdere dolle driesen brachten hun deviezen trouwens naar Luxemburg. Het huis met ap- en dependentiën (ook: es) [met al wat tot het huis en zijn erf behoort] is te koop. De cronies (makkers) zijn de politieke vrienden en zakenvrienden die een leider door dik en dun steunen. Ik vond de samenvatting te concies [k s – beknopt]. Boeghies (meervoud: boeghiezen) is Gronings voor gerookt runderboegstuk. Ze heeft cup E-bobbies [harries, borsten]. Ik gaf haar een art-decoservies [strakke en eenvoudige vormgeving – art deco] cadeau, maar werd afgerekend op mijn bedprestaties. We eten vandaag appies [aardappelen]. Nou, adieu hoor, ajuussies! Bij welke rijksdiensten kennen ze
adjunct-commiezen? Je snapt het nu: ik zocht naar '*ies'!

7. Alle leden van de dichtersbent waren leerling van dezelfde dichterschool, behalve die ene dichter-zanger. Hij woont dichtbij: dicht bij de kerk, nog dichter bij het postkantoor en het dichtst bij het gemeentehuis. De dialectiek is de kennisleer die via these en antithese tot synthese komt. Ze leden aan de Dianagekte: het leken wel
diana-apen. Ze blonk uit op het dilettantenbal. Die complimenten waren zuurverdiend, welverdiend en dik verdiend. Een dikke bertha was een mortier van het grootste kaliber van de Essense Kruppfabriek in de Eerste Wereldoorlog. Iemand iets diets maken [aan het verstand brengen, op de mouw spelden] gaat terug op het Middelnederlands. Onze hormoonproductie volgt een circadiaans ritme [aardse dagritme]. De ene boot dreef af en de andere dito dito. Zou het woord 'dittografie' [letters verdubbelen] zelf ten offer zijn gevallen aan dittografie (denk immers maar aan 'dito')? Dysfasie [probleem bij woorden en zinnen maken] is een voorbeeld van een disfunctie [gestoorde functie]. Dislocatie is een kwestie van dislokeren [verkeerde ligging van bot na bijv. botbreuk].

8. Lofliederen op Bacchus staan in dat dithyrambenboek. Bij de uitspraak van 're-integratie' is er sprake van diëresis [breking van een tweeklank]. Probeert u het artikel over diësis [o.a. kruis, verhogingsteken] in Wikipedia maar eens te snappen … Het dillebegrip slaat op planten, het dillenbegrip bijvoorbeeld op de steel van een schop. Niet alle dinanderieën [snuisterijen] komen uit Dinant. Een dirty harry [rouwdouw] heeft een dirty mind [altijd toespelingen op seks] en is dus dirty-minded. Direct marketing [potentiële klant rechtstreeks benaderen] kan heel goed in de vorm van een directmailactie [benaderen potentiële klanten]. Met dionysisch wordt bedoeld: lijkend op Dionysus [Grieks, Romeins: Bacchus; god van de wijn], met apollinisch: lijkend op Apollo [zoon van Zeus, god van de wijsheid]. Die goden zijn tegenpolen, de adjectieven (adjectiva) zijn antoniemen. 's Goden volgers stemden wel hierin overeen: ze dronken allen geen apollinaris(water). We hebben deze maand drie diner dansantjes (mv.: diner(s) dansants). Ik ben gekke Henkie niet, ik ben geen gekke henkie, dixit Piet. Ontslagen? En hij heeft gister nog ge-dj'd! In Dixieland spelen dixiecraten [democraten zuiden VS] vaak dixieland(muziek). Hij is even naar de dixi [VD, GB – mv. dixi's – mobiel toilet]. De djoeroetoelis [schrijver, klerk, secretaris] koos dividivi [peul van gelijknamige boom].

9. Jij doucht je; douch je jezelf vaak? Ikzelf douch me onder het doucheje in de douchecabine. Wij zijn liefhebbers van drum-'n-bass [bees], rhythm-and-blues (r&b, arrenbie) en rock-'n-roll. Hij sloeg met zijn dubbelloops jachtgeweer (dubbelloopsjachtgeweer). Een dueña is een bejaarde gezelschapsdame van meisjes uit de aanzienlijke stand. Een dulciaan [blaasinstrument, orgelregister] met dubbelriet werd in de renaissance gebruikt. Na het toekennen van de strafschop volgde het nodige (let op: singulare tantum!) duw- en trekwerk. De man leed aan dupuytren (Keltische klauw, een erfelijke aandoening – ziekte van Dupuytren). Komen jullie mee, dushi's [schatjes]? Dulse [dahls – eetbaar zeewier] kun je eten. Voor verschillende eaux de colognes [of] heb je meerdere eau-de-cologneflesjes nodig. Een dobli is een dode- en blindehoekspiegel. Hij is een gedweeë na-aper. Kan het documentaire-theater [toneel over ware gebeurtenissen] ook een rol vervullen bij doçuur, het gedoceerd worden? Betekenen dodenherdenking en Herdenkingsdag [GB] (Nederland) hetzelfde? Ja.

10 De doodmoeë, in de Alpen verdwaalde, toerist werd al dood gewaand. Als de toestand verergert, kun je je groen en geel dan wel blauw ergeren of ook scheel ergeren, kortom: doodergeren. Als je door je geliefde bemind wordt, is er sprake van een door-bepaling. De zigeunerhoendersfamilie [Opisthocomidae] heeft als enige lid de hoatzin [hoo-wah-tsihn – Opisthocomus hoazin]. De zigeunertoonladder is een variant van de harmonische kleinetertstoonladder. Een bratsch is een zigeunerviool. Dat zijn zigeunse manieren. Een zijberd is gewestelijk een treeplank. Is het een hij of een zij?