2785 Dictee zaterdag 02-07-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (622)

Dictee – dictees [2785]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 235, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (622)

Russisch en Surinaams

1. Het akmeïsme (adamisme) is een stroming in de Russische dichtkunst. Een alkali is een Russische distel. Astatki is een residu van Russische petroleum als vloeibare brandstof voor stoomketels. De balalaika is een snaarinstrument. De barzoi (GB, VD ook: borzoi) is een hazewindhond. Als een haas een wind laat is dat een hazenwind. De ziekte van Bechterew (kortweg: bechterew) is genoemd naar een neuroloog, de beilsteintest naar een Russische chemicus van Duitse komaf. Het bolsjewisme (leninisme, communisme) staat tegenover het mensjewisme [gematigde sociaaldemocratie]. De Wit-Russische
[Wit-Rusland, Belarus] roebel heeft de aanduiding BYR
[bee-jie-grèhk-èhr].

2. Een datsja is een buitenverblijf van Russische welgestelden. Een domra is een driesnarige luit. De Driekeizersslag is de slag bij Austerlitz. Russisch dril dient met name als tentlinnen. Enterzaad (revelaar) is de eerste oogst van lijnzaad. De grootvorst-troonopvolger was de Russische kroonprins. De delfstof ijssteen wordt ook wel kryoliet genoemd. Het imaginisme is een stroming in de poëzie. De imperiaal is een oude gouden Russische munt van 15 roebel. Een inkarnaatklaver heet ook wel Franse of Russische klaver. Itar-Tass is een persbureau. De kalasjnikov is een pistoolmitrailleur. Een kibitka (kibitke) is een rijtuig zonder veren of een tent van dierenhuiden bij de Tataren en Kalmukken. De kondratieffcyclus is een economische cyclus van circa vijftig jaar. Een kopeke (GB, VD ook: kopek) is het honderdste deel van een roebel.

3. Het korsakovsyndroom is een hersenbeschadiging bij alcoholisten. Erich von Däniken heeft het boek 'Waren de goden kosmonauten?' geschreven. Het Kozakkenkorps diende onder de tsaren. De Sovjetmacht werd metonymisch met 'het Kremlin' aangegeven. De Krimoorlog was [vroeger!] een Russisch-Turkse oorlog. De kwas is een alcoholhoudende brooddrank. Een laika is een eskimohond. Lait russe betekent in het Belgisch-Nederlands koffie verkeerd, net zo'n uitdrukking als patat met. Lomografie verwijst naar Lomo, een merk van goedkope snapshotcamera's. Machorka is minderwaardige (soldaten)tabak. Een MiG [A. Mikojan en M. Goerevitsj] is een gevechtsvliegtuig. Een moezjiek is een kleine boer. Moussorgsky heeft 'Een nacht op de kale berg' gecomponeerd. De NEP, de Nieuwe Economische Politiek, is in 1921 door Lenin geïnitieerd. Oblomovisme is extreme lamlendigheid. De Oktoberrevolutie begon op 7 november(!). De oosterse (orthodoxe) [GB ook: oosters-orthodoxe] kerken komen ook voor (voorbij) bij het aan de orde zijnde land.

4. Een oudgelovige is aanhanger van een in de 17e eeuw ontstane afsplitsing van de Russisch-orthodoxe kerk. Het perm is de jongste periode van het paleozoïcum. Het poed is een handelsgewicht, iets meer dan 16 kg. Een pope behoort tot de lagere wereldlijke geestelijkheid. Een potemkindorp is niet meer dan een façade. De Russische inval in 1968 in Tsjecho-Slowakije maakte een einde aan de Praagse lente. Het przewalskipaard is de laatste vertegenwoordiger van de wildepaardensoorten. Radikalinski is een pseudo-Russische schertsnaam voor radicale actievoerders. Raskolniken (roskolniken) zijn leden van alle sekten die zich van de Russische kerk hebben afgescheiden. Een raspoetin (intrigant) is iemand die te veel en ongewenste invloed heeft op een organisatie. Let er trouwens op dat je changeant, exigeant en sergeant anders schrijft. Het mendelevium, een element, heeft atoomnummer 101 en symbool Md [èhm-dee].

5. Methodacting [speler vult rol in vanuit eigen ervaringen en achtergrond] is geïntroduceerd door de regisseur Stanislavski. De Russische roulette is niet zonder gevaar. De aanduiding voor de Russische roebel is RUB [èh-ruu-bee]. Rusleer is juchtleer. Het russificeren is Russisch maken. Hoe doe je het ook alweer op zijn Russisch [tussen de borsten neuken]? Maak de borst dus maar nat, als je daar na de borsjtsj nog zin in hebt. Een russofiel is een Russenliefhebber. Dat neigt algauw tot russomanie [blinde ingenomenheid met alles wat Russisch is of uit Rusland komt]. Samboworstelen is een vechtsport (combinatie worstelen en judo). In een samowaar (samowar = toestel) kun je thee zetten (Van Dale ook: theezetten). Een scudraket kan een chemische lading dragen. Een solotnik is een gewicht van vier gram. Een sovjet is een raad van arbeiders en soldaten. De Opperste Sovjet was het hoogste
Sovjet-Russische bestuursorgaan.

6. Een spetsnaz is een sabotage-eenheid in het Russische leger. De SS-20 [2 x èhs – Sovetski Sojoez 20 Sovjet-Unie 20 ] is een middellangeafstandsraket. Het stachanovisme is een systeem van officiële erkenning van prestaties die de opdracht overtreffen. De starets is een oudere, in het geestelijk leven gevorderde religieus die als geestelijk leidsman fungeert. De struvietsteen, een niersteen veroorzaakt door ontstekingen, is genoemd naar een Russische diplomaat. De theosofie is een mystiek-filosofische stroming, ontwikkeld door de Russische occultiste H.P. Blavatski.

7. De theremin is een elektronisch instrument dat bespeeld wordt door de handen in een elektromagnetisch veld te bewegen. De aanduiding 'tolstojaans' betekent: in de geest van Tolstoj. De trepak is een Russische volksdans. Je schrijft: vadertje tsaar, vadertje Stalin, Vadertje Staat, vadertje Cats en Vadertje Tijd. Een ulaan was een lansier. Warmwaterpolitiek is met name Sovjet- of Russische politiek en erop uit havens aan open, dat wil zeggen ijsvrij, water te verkrijgen of te behouden. Een werst is een oude afstandsmaat, iets meer dan een kilometer. Zilverbisam is het bont van de watermol.

8. We verplaatsen ons werkgebied naar het Surinaams-Nederlands. Een aboma is een anaconda. Traditionele Afro-Surinaamse muziek verwijst naar de zwarte bevolking. Aguma en amsoi worden als bladgroente gegeten. De kattenstaartamarant met donkerpurperen bloemen wordt bij ons als sierplant gekweekt. Een angisa is de traditionele hoofddoek gedragen door creools-Surinaamse vrouwen. Een awara kun je eten, een awari is een buidelrat. Een bakabana is een beignet met bakbanaan. Een bamboritahemd is een boelewaaihemd. Een bijlegfuif is een American party. Een bonuman is een sjamaan van de godsdienst winti.

9. DA91 [dee-jaa] is een Surinaamse politieke partij, DNP2000
[dee-jèhn-pee] ook. Een djak is een krik. Een dyogo is een literfles met of voor bier. De egraz is een strijkinstrument. Frangipanes zijn een soort van Franse gebakjes, maar zijn ook sierboompjes, fayalobi's zijn sierheesters [Ixora macrothyrsa]. Filariasis (filaria) is een tropische ziekte. De her(i)heri is een eenpansgerecht, de hoogkijker (kutai) een vissoort. Een ijzerhart [t – lucht] is een zekere loofboom (en de ijzerhard dan? – d, grond, plant). Kalina is het Caraïbisch (Caribisch) zoals gesproken in Noord-Suriname. Een kankantri is een wilde kapokboom. De kaseko is de traditionele creools-Surinaamse dansmuziek.

10. De kawina is een cilindrische trommel. Kukaleisi [koe-kaa-lih-sie] is snelkookrijst. De kotomisi is de creoolse vrouwendracht. Krawkraw [2 x kraa] bestaat uit chips van de cassave. De krobia en de kwikwi zijn vissen. Een leriman is een zendeling en een makaperi is een zeker sieraad. De markusa [mahr-koe-saa] is de passievrucht. Een mati is een lesbienne. Moksaleisi [mohk-saa-lih-sie] is een eenpansgerecht van rijst met groente en vlees of vis. Een monkimonki is een doodskopaapje. Een obia is een voorwerp met magische kracht. De ograi is het boze oog, dat weer je af met een ograikraal. Een ouma is een grootmoeder.

11. Padie is rijst, pagara is vuurwerk van rotjes, een piaiman (GB, VD) is een indiaanse sjamaan. Een pipa is een Surinaamse pad. Een porknokker is een zelfstandige goudzoeker [SR]. De roti is een gerecht. Een sabaku is een kleine reiger. Samosa is een pasteitje, saoto een zekere pittige soep en een sarasara een garnaal. De scag is Surinaamse heroïne. De schudbus is een ritme-instrument. De siksiyuru is een soort van zingende cicade. De skratjie (skraki) is een soort trommel. Een sodafountain is een bar waar frisdranken en ijs verkocht worden.

12. De sopropo is een bittere komkommer. Sranantongo (GB ook: Sranan, VD verder nog: Sranang, Sranangtongo), takitaki en Surinaams kun je op één hoop gooien. Een swipi is een zweepslang. Een surined is in de jaren zeventig naar Nederland geëmigreerd. Een suriprof is een betaaldvoetbalspeler uit Suriname. De tjauwmin is een soort van dunne bami, op Chinese wijze bereid. Een twatwa is een zwarte bisschop.