Dictee – dictees [2782]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee OUD 238, geheel herzien naar situatie 2022
Dictee van de dag (619)
1. De amish vormen een sekte van mennonieten (menisten, doopsgezinden) in de Verenigde Staten. De ammonshoorn is een zeer gespecialiseerd deel van het hippocampusgebied in het limbisch systeem (verbonden met o.a. de frontale hersenschors). Ammoniumpurpuraat is murexide (purperzuur). Salmiak is ammoniumchloride. Bij amnestische afasie kun je de juiste woorden niet vinden. Een amoebeabces is een tropisch leverabces. Amoedim (VD – enkelvoud: amoed) zijn lessenaars voor de voorganger in de synagoge. A mon avis (volgens mij) rook de amontillado [zekere sherry] als amoom [balsem uit gelijknamige plant] en hij smaakte nog van geen kant ook. Aluinslib is een bezinksel.
2. De uitdrukking 'americain' is een verkorting van filet americain. Ben je op de alv [aa-èhl-vee], de algemene ledenvergadering, geweest? Met veel ambages (omhaal van woorden) betuigde hij dank. Een amict [linnen doek] is een humeraal (voor de priester). Bij het schoonrijden maakte ze een amorboog [figuur bij schoonrijden], kijkend naar de amor aan de wand, een Amorfiguur (een amor). Priesters hebben wellicht een aangeboren amor Dei [liefde tot God]. Hij heeft zijn positie amore et labore (door liefde en arbeid) bereikt. Zijn Zuster Theresa en Gandhi amores (enkelvoud: amor) et deliciae generis humani, de lievelingen van de mensheid? Amor himself schiet met amorspijlen. Het AMP [aa-èhm-pee] is het adenosinemonofosfaat. De ampèrage geeft het aantal ampères weer. De term 'ampersand' is een verbastering van 'and per se and' en is een drukkersterm (&, en-teken, et-teken). De amphigouri[‘s] is een nietsbetekenend (nietsbeduidend) gedicht. Een amsterdammertje is onder andere een soort van Goudse kaas. Een amulet is een fylacterion (talisman, totem). Een amuse-gueule is een appetizer [klein hapje of drankje vooraf]. De amusie is toondoofheid en de amv [aa-èhm-vee] is de algemene muzikale vorming.
3. Een anaalplug is een buttplug [soort dildo = kunstpenis, godemiché]. Een ana [letterwoord] is een meisje dat lijdt aan anorexia nervosa, een anorectica dus. De duim van de anachoreet (kluizenaar) zweerde, maar hij zwoer bij de anabole steroïden. De zalm is anadroom [rivier opzwemmen], of misschien toch catadroom [afzwemmen]? Het afvalwater wordt anaeroob gezuiverd [organische verontreiniging omzetten in methaangas]. De anakoesie is absoluut gehoorverlies. Een anafylactische shock kan bij herinspuiting van hetzelfde soortvreemde eiwit optreden. Een analist voert een analyse uit, een analysant(e) ondergaat een psychoanalyse. Chrestomathieën zijn analecten (analecta, bloemlezingen). De anastatica is de roos-van-jericho (dus niet: ster-van-bethlehem – [GB]). Herken je het anapestische: 'Kan het zijn, dat de lier, die sinds lang niet meer ruiste' (Da Costa's versregel) [anapest – drielettergrepige versregel kort-kort-lang]? De anaptyxis is de svarabhaktivocaal ('melluk'). Het anarithmon gelasma is de eindeloze deining van de golven der zee. Engeland is 'a nation of shopkeepers' [winkeliers].
4.
Anatto (orleaan,
bixine) is een plantaardige
kleurstof. Een anbi [letterwoord]
is een algemeen
nut beogende instelling.
De
Belgisch-Nederlandse oudgediende, de ancien, had een hoge
anciënniteit. Het ancien régime trof je aan voor en na de Franse
Revolutie, dat was een meer gematigd regime (regiem).
Wijsbegeerte is de dienstmaagd van de godgeleerdheid, de ancilla
theologiae. Ik zeg het een- en
andermaal: "Je bent geschift". Eenmaal, andermaal, ten
derden male: verkocht! Andersbegaafd is een eufemisme voor
minderbegaafd. Het sint-andrieskruis is het andreaskruis, een
X-vormig kruis bij overwegen(!).
De andromeda is de lavendelheide (rotsbes)
[en de
Andromeda een sterrenbeeld op het noordelijke halfrond].
Trek je anekdoteboek eens open voor een
goede grap. Anerytropsie is roodblindheid.
5. De angelieke [engelachtige] musica bespeelde haar angelica [luit]. Angina is keelontsteking, angina pectoris hartbeklemming (hartkramp, stenocardie) en angina temporis is gebrek aan tijd (tijdnood). De anglaise is een 18e-eeuwse Engelse dans. Een angry young man is een kunstenaar of schrijver. Het angostura-elixer [ook: -elixir] komt uit de bast van een Zuid-Amerikaanse boom. Toen zijn angstgegner als allereerste uit het gelode buisje geloot werd, kreeg hij spontaan stress- en angstdiarree, alle angstmanagement ten spijt. Anxiolytisch is angst tegengaand, angstwerend. De angwantibo is de beermaki, een soort van halfaap. In de indianentaal Tupi heet de slangenhalsvogel anhinga. Toch hebben anhidrose [ontbreken zweetsecretie] en anhydride [verbinding die door verlies van water uit andere stoffen ontstaan is] wel iets gemeen, maar wat? Toch zeker de eerste drie letters … Een anijspeper is een szechuanpeper. Een amorce is een klappertje, een papieren slaghoedje. De amour du blâmable is de verderfelijke liefde voor de onderwereld. De angalampoe is in Suriname de Chinese roos. Hun gemoed was zuiver, ze waren animae (enkelvoud: anima) candidae (candida): zuivere karakters.
6.
Mijn boezemvriend noem ik de animae dimidium meae. Een animal scribax
(meervoud:
animalia scribacia) is een
dwangschrijver [dwangmatig].
Hij deed het animo deliberato, met voorbedachten
rade. Anisool is fenylmethylether, anisocorie is de ongelijkheid in
grootte van iemands pupillen. Een kruising à niveau is gelijkvloers,
is dat ook platvloers? Het Anjerfonds (Prins
Bernhardfonds) is verbonden met
prins Bernhard, de Anjerrevolutie is gelieerd aan Portugal (april
1974). Een anyumara
is een zekere grote Surinaams-Nederlandse zoetwaterroofvis. De
Egyptische ankh is een sleutel- of
hengselkruis. Met annexe zaken is cum annexis. Sinds anno dazumal is
Breskens al niet meer zelfstandig. De Annunciatie is de
rooms-katholieke
Maria-Boodschap. Anni mirabiles (enkelvoud:
annus mirabilis = wonderjaar) en
anni horribiles (enkelvoud:
annus horribilis = rampjaar – vgl. Rampjaar 1672)
zullen elkaar als regel afwisselen. Een anofeles is een
malariamuskiet.
7.
Een in de anonimiteit verdwenen anonymus, is dat zoiets als een
anonymus in libro non edito [een
ongenoemde in een niet-uitgegeven
boek]? Veroorzaken anorexantia
(eetlustremmers,
enkelvoud: anorexans) nu anorexia
[broodmagerheid]?
Het anorthiet [natuurlijk
aluminiumsilicaat van calcium]
behoort tot de familie der plagioklaasveldspaten. Vond in 1633 ook al
een anschluss plaats [geen
idee]? Je schrijft wallingant,
intrigant en flamingant, maar, overigens ook met 'zj'
[zèh-tjee]
uitgesproken, sergeant en arbitrageant.
Antarctica, de Antarctische landmassa, ligt in antarctis
[zuidpoolgebied].
Bij een centraal antennesysteem [cai
= centrale
antenne-inrichting
– CAI =
computer-aided
instruction]
ligt een (verder)
antenneverbod voor de hand. Het anthem,
is dat het clublied? Ja. Het ABS
[aa-bee-jèhs]
is het antiblokkeerremsysteem
(antilock
braking
system).
Een anticoagulans is een bloedverdunner (antistollingsmiddel).
Met een antigeweldschip(!)
kun je niet varen. De hemistichomythie (antilabe)
is een passage in een drama, waarin twee sprekers om beurten telkens
een half vers (hemistiche)
zeggen. Een monoklonaal antilichaam wordt voortgebracht door een type
B-lymfocyt. 1000 [in
cijfers] is de antilogaritme van
3 [in cijfers –
grondtal is 10 ...].
Antimoonoker is cervantiet (Sb2O4)
[èhs-bee-twee-joo-vier].
Een antimycoticum is een antischimmelmiddel. Had hij een antiqua (een
Latijnse staande drukletter) in
de hand?
8. Zij was een antireclame voor de antirimpelcrème. Dankzij voldoende antitrombine [eiwit in bloedplasma dat de bloedstolling remt] in het bloed leeft hij nog. Antisemieten en antisemitisme zijn tegen de Joden gericht. Geef mij maar een anisetje, een glas anisette [witte onschuld, anijslikeur]. Zijn mijn anklets (sokken) al droog? De antifouling [verf of coating] moet de scheepshuid of offshoreconstructie beschermen. Heeft zij een annuïtaire hypotheek [jaarlijkse vaste som aan aflossing + rente]? Vertelt de (geïmplanteerde) antennespriet [niet in wdb.] waar de antilopehaas zich bevindt? Een welsprekend man een Cicero noemen, is een antonomasia. De antroponymie bestudeert antroponiemen (persoonsnamen). Een anxiolyticum is een angstwerend middel. De ANWB [aa-èhn-wee-bee] was oorspronkelijk de Algemene Nederlandsche Wielrijdersbond (nu: Koninklijke Nederlandse Toeristenbond-ANWB).
9.
Hij ging à outrance, tot het gaatje. Kunnen Parijse apachen en
indiaanse Apachen ook de apachedans uitvoeren? Obsidiaan [zwart
of grauw vulkanisch glas] is
apachetraan. Een apartotel is een aparthotel. Vader, à pas de géant
(met
reuzenschreden), en moeder, à
pas comptés (met
afgemeten schreden), beenden
eropaf (GB:
erop af). Het apenbrood
van de baobab [apenbroodboom]
was vergiftig (giftig
= toxisch), we schrokken ons een
apenhoedje. Apofthegmata (apofthegma's)
zijn zedenspreuken. De APM
[aa-pee-jèhm]
(anti-personnel
mines)
is een antipersoneelsmijn.
Toen kon hij à plus forte raison (met
des te meer reden) naar de
rechter stappen. Het à point gebakken vlees is binnenin nog rood. De
apollo was van een apollinische schoonheid, zeg maar: hij was als
Apollo. Hij had de drankfles à portée (binnen
bereik), maar zag daar zelf de
portee (reikwijdte)
niet van in. Een voorbeeld van aposiopesis is: 'Ik zal ze!'. De
zwaardlelie (gladiool,
gladiolus) wordt ook wel twaalf
apostelen (apostels)
of twaalf-apostels (alle
niet meer in VD) genoemd. Waarom
schrijf je a posteriori en a-posteriorisch zo?
10. Het Apostolaat des gebeds is een geestelijk genootschap. De Hongaarse vorstin mocht heel lang geleden de titel Apostolische Majesteit (rex apostolicus) dragen. De Apostolische Kamer heeft de zorg voor de goederen en rechten van de Heilige (de Apostolische) Stoel. De 'apostolische vaders' is de aanduiding voor zeven kerkvaders. Zouden ook de apostolische gemeenten de apostolische geloofsbelijdenis aanhangen? Een farmacopee is een apothekersboek. Apotropaeïsch is afwendend, bezwerend. Appeler un chat un chat is het kind bij de naam noemen. Ik drink alleen wijn met de aanduiding A.C. [aa-see], appellation contrôlée. Het appeltje der liefde (oranjeappelboompje) groeit wel, maar je kunt het niet eten. De appestaat is het eetregelcentrum in de hersenen. Een applement vult een hoek aan tot 360 graden (vergelijk complement (90) en supplement (180)). GB geeft alleen appliqueren (VD ook: appliceren – 2021: GB ook!), naast applique en appliqué (versiersel).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten