2778 Dictee zondag 26-06-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (616)

Dictee – dictees [2778]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 241, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (616)

Diepzee, berg, roofdier, atletiek en visserij

1. Gezocht op '*diepzee*'. De diepzeeonderzoeker (aquanaut) onderzocht de diepzeeflora op zijn diepzee-expeditie. Een mesoscaaf (de mesosfeer is een deel van de dampkring) is een diepzeecabine voor geringere diepte, een bathyscaaf (bathysfeer) gaat veel dieper. Beide apparaten vergen een flinke diepte-investering. De blauwbaars (cobia, zeepiranha) is een diepzeeroofvis. Een decompressietank kan caissonziekte (duikersziekte) voorkomen. Bij scubaduiken wordt gebruikgemaakt van een scuba (een self-contained underwater breathing apparatus – onderwaterademhalingsapparaat – dat niet van elders gevoed wordt). Een sprotje (zalmharing) heeft lichtgevende organen. De toverlamp is een diepzee-inktvis met lichtgevende organen.

2. Gezocht op '*berg*'. Als eerste verscheen de Achterbergliefhebber. Aubergine is naast de paarsblauwe kleur van Oost-Aziatisch porselein ook een plant (eierplant, melanzaan) of de vrucht ervan (melanzaanappel). Bembergzijde is in de textielindustrie koperrayon. U weet het, van Mohammed en de berg. Geloof kan bergen verzetten en een berg kan een muis baren. De bergamot is een maatjespeer (groentje). Een bergeik is een Pyrenese eik. In Nederlands-Indië had je nogal wat bergcultures. De bergerac is een zoete witte Franse wijn. Een bergère is een los achttiende-eeuws vrouwenkapsel of een leunstoel met voetenbank. Een bergerette is een herdersliedje, maar ook een drank.

3. De Bergrede staat in Mattheus [VD]. Een berg-Schot is een Hooglander. De bergumermeerklasse [BM-klasse, BM'er, BM-jacht] is een klasse van wedstrijdzeilboten. Het bibbergeld (ziet u hierin de berg?) is de gevarentoeslag. De bietenberg opgaan(!) is de mist ingaan. De brijberg opgaan is een mission impossible, een brug te ver. Iemand de Calvarieberg [oorspronkelijk: Golgotha, de berg van Calvarië] opleiden is het hem heel moeilijk maken [een calvarieberg: soortgelijke heuvel met kruis]. Vroeger moest je de Heidelbergse of de Mechelse catechismus vanbuiten kennen. Als je een rijstebrijberg kunt dooreten, dan kom je er wel. Flabbergasted is verbijsterd. De haren rezen mij te berge. Zoek een speld (naald) in de hooiberg. De johannisberger is een voortreffelijk soort van rijnwijn. Je kunt er als een berg tegen opzien.

4. Een driedubbele rittberger wordt bij kunstschaatsen uitgevoerd. Wat is het scapulier (ook: schapulier = schouderkleed geestelijken) van de Berg Karmel [twee vierkante stukjes bruine stof]? De Tafelberg [sterrenbeeld Mensa] zie je op het zuidelijk halfrond, als je naar boven kijkt [en in Zuid-Afrika, als je horizontaal kijkt: een tafelberg, aldaar: de Tafelberg]. De tempel in het oude Jeruzalem is op de tempelberg gebouwd. Ook de term 'übergeil' kwamen we hier tegen. De underberg [oe k/ch] is een zeker Duits kruidenbitter, de venusberg de schaamheuvel (en de Venusberg een aardrijkskundige naam). Een vliedberg is een vliedheuvel, om de snelvlietende rivier met het snelwassende water te ontlopen. Een vluchtberg is een terp. De alpaca is een Zuid-Amerikaans bergschaap, een kleine lama. Hij heeft zesduizenders beklommen.

5.Gezocht op '*roofdier*'. Hij was bang voor de beresterke, ongelikte teddybeer. Een carnivoor eet vlees, een herbivoor planten en een omnivoor alles (het zijn vleeseters, planteneters, respectievelijk alleseters). De civetkat (ook de genetkat – genetta – is van die soort) scheidt in een klierzak bij de geslachtsorganen het civet (een olieachtige, welriekende stof) af. De wezel is een halfzoolganger. In de heraldiek spreekt men van een hermelijn (zilverwit veld, bezaaid met zwarte hermelijnstaartjes of -vlokjes) met rode faas (band die dwars over het wapenschild ligt). Sommigen dragen hermelijn, een koning draagt vaak een hermelijnen (van het bont van de hermelijn, een roofdier) mantel.

6. Het jachtluipaard (cheeta, jachttijger) behoort tot de katachtige roofdieren. De Kaapse hyena behoort tot de hyena-achtigen. De naam 'jaguar' is ontleend aan een Tupiwoord dat 'een groot roofdier' betekent. Over katten is er heel wat te melden: de cyperse kat, de Gelaarsde Kat, de Spaanse kat, de kat krabt de krullen van de trap, eruitzien als een verzopen kat, eromheen draaien als een kat om de hete brij, met de kat naar bed gaan en vervolgens de kat in het donker knijpen (nee: kneippen is iets anders …), hij is zo wijs als Salomo's kat en een vliegende kat is een soort van grote vleermuis op Ternate [een eiland binnen de provincie Noord-Molukken in Indonesië, vlak bij Halmahera – er is ook een stad met die naam – bnw. Ternataans]. Je hebt nog de Vlaamse Leeuw en de leeuw uit de stam Juda (Christus). De lynx is een katachtig roofdier met karakteristieke oorpluimpjes. Je kat sturen is forfait geven (BE – verstek laten gaan, schitteren door afwezigheid).

7. De margay [katachtig roofdier] komt voor in Midden- en
Zuid-Amerika. De mungo wordt ook wel mangoest genoemd en de nevelpanter boomtijger. De ocelot is de pardelkat. De poema is de Amerikaanse leeuw (cougar). Predator is een aanduiding voor roofdier. Een teledoe is een Indische stinkdas. Je hebt Bengaalse tijgers, congres- en vergadertijgers, Siberische tijgers, dicteetijgers en Aziatische tijgers. Bij de wolven onderscheiden we de hongerige wolven, wolven in schaapskleren, grijze wolven (een extreemrechtse Turkse groepering), jonge wolven (jonge turken), de vretende wolf (een soort van gelaats-tbc), cariës en de eenzame wolf (lone wolf), de solist, de einzelgänger.

8. Gezocht op '*atletiek*'. Wat zou een annoncekubus [voor aanplakbiljetten?] zijn? Bij een coup de force [= gewelddaad !?] als gymnastische beweging komt het vooral op kracht aan. Al zijn discusworpen stonden op diskette (afspeelbaar op discman?). De
judo-equipe won goud op het WK judo. Wordt de gymnasiade nog gehouden? Hoe ver staat het record handgranaatwerpen op een hooglandbaan? Bij de IAAF, de International Amateur Athletic Federation (Internationale Amateuratletiekfederatie) is de hordeloop erg populair. Reumatiek en rembrandtiek kun je niet vergelijken met atletiek.

9. Er zijn indoorkampioenschappen en atletiekklassiekers. KBAB en KNAU zijn tegenhangers (Koninklijke Belgische Atletiekbond en Koninklijke Nederlandse Atletiekunie). De hockeyofficial keek toe bij de pentatlon [vijfkamp]. Een Finse piste is een joggingparcours met verende toplaag. Hij stond in de startblokken voor de steeplechase [hindernisloop]. De straddle is de rolsprong. De decatlon is de olympische tienkamp. Bij atletiek kun je geen Champions Leaguetitel behalen. De atletiekunie gaat ook over hoog- en verspringen. Bij de Grieken oefenden de atleten zich in de xystus, een soort overdekte galerij voor atletiekdoeleinden.

10. Gezocht op '*visserij*'. Allereerst ontmoeten we de Zuiderzeevisserij, de treil- en trawlvisserij [met sleepnet], de schrobvisserij [visnet met beugel en stok], de Noordzeevisserij, de loddenvisserij [met lodde(n) = zalmvis als aas], de kust- en Kanaalvisserij [nee, niet die! – tv ...] en de kubvisserij (met kub of kubbe = visfuik). De aberdeen is de forelhaak. Waar is je visakte? Een Belgische pen is een pauwenpen. In het bouwseizoen werkte Jan Boezeroen (extra hard). De capopen(!) is voor een dobber. De clipot [driehoekig gebogen metalen uithanger] kan je aan een lijn bevestigen. Een dory is een open roeiboot voor kabeljauwvissen. Mmm, gebloemlaagde haring … De handblei is een bliek van ongeveer een hand grootte. Je hebt ook handgrote oesters. Wat vang je met een krabschuit [oorspr.: krabben]?

11. Het LEI is het Landbouweconomisch Instituut. De lemsterschouw is een scheepstype voor de Zuiderzeevisserij. Het LNV is het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Ze gebruiken lijnen van nylon. Otterboards [mv.] zijn borden of deuren die een schrobnet openhouden, een ottertrawl is een schrobnet dat door borden of deuren wordt opengehouden. Een oudewijfskaak is een harnasmannetje [potskop, neushanger: vis]. Een panache is een drievoudig aas op een haak (bijvoorbeeld een balletje deeg, een made en een bloedwormpje). Een paternoster [met lood bezwaard ondertuig met een aantal zijlijntjes eraan] wordt in de sportvisserij gebruikt, een paternosterwerk [snoer van kurken tot ophouding van de netten] in de visserij. Een pilker is een soort van kunstaas.

12. De visserij behoort tot de primaire sector van de economie. Het RIVO is het Rijksinstituut voor Visserijonderzoek. Een visserijschool is geen visschool(!), net zoals een visserijwijf geen viswijf hoeft te zijn. Een steeknet wordt ook slagflouw genoemd. Gebruik je een spektakel bij de walvisvaart? Nee. De WO II was goed voor de visstand in het Kanaal [ja, dat!]. Een schelvis strip je, een haring kaak je. Het bekende Visserijmuseum in Breskens is zeer de moeite waard. Er is een groot verschil tussen de grote en de kleine visserij, tussen de zoet- en zoutwatervisserij, de zee- en de binnenvisserij. Dat is een mooi zootje vis voor de maaltijd, dat zet zoden aan de dijk. Zijbijters zijn de larven van zekere schietmotten (kokerjuffers) die schadelijk zijn voor de visserij doordat zij draadjes bijten uit in het water staande fuiken. De vis wordt daarom duur betaald (Kniertje – Op Hoop van Zegen – van Herman Heijermans).

13. Het azobéhout komt uit Afrika. Moet ik dit soort banaliteiten nog melden: aziridine (hint: je weet maar nooit of je het nog eens kunt gebruiken …) is een giftige vloeistof waarvan de molecule een driering is met één stikstofatoom (synoniem: ethyleenimine). Uit dezelfde categorie: azool is pyrrool, ammehoela (ammenoela) zult u denken. Azoöspermie is een oorzaak van onvruchtbaarheid. In het AZR
[aa-zèh-tèhr], het Academisch Ziekenhuis Rotterdam, doen ze ook onderzoek naar het azs [aa-zèh-tèhs], het autonoom zenuwstelsel. Niet-gepaard-zijn heet azygie. U ziet het al: de letter a is op, we gaan van a naar b(eter).