2772 Dictee dinsdag 21-06-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (611)

Dictee – dictees [2772]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 246, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (611)

Het grote wijndictee (1)

1. Als je op '*wijn*' zoekt, kom je naast xereswijn [= sherry, Spaanse plaats: Jerez – de la Frontera, Xeres] ook het wrat(ten)zwijn tegen. En je vindt ook: 'als de wijn is in de man, is de wijsheid in de kan …' En vergeet niet de tokayerwijn [plaats: Tokay, Hongarije] en van wijntje en trijntje houden (Bacchus en Venus dienen). Op de kaas-en-wijnavond (om de kas te stijven, dat is spekken) werd ook Kaapse wijn (kaapwijn, Kaap de Goede Hoop) gedronken. Abricotine is eau de vie van abrikozen (synoniem: abrikozenbrandewijn, ook: apricotbrandy). Liebfraumilch (Liebfrauenmilch, dit alles niet in wdb.) is een witte wijn die vroeger werd gecultiveerd in de Lieve-Vrouwekerk (Liebfrauenkirche) in de Duitse handels- en bedevaartsplaats Worms, Rheinhessen.

2. De aanduiding 'appellation contrôlée' (A.C.) [aa-see] kom je bij Franse wijnen tegen. A.O.C. [aa-oo-see] staat overigens voor: appellation d'origine contrôlée. Bij Italiaanse wijnen staat D.O.C.
[dee-joo-see] voor denominazione d'origine controllata. Aceetaldehyde (ethanal) komt wel voor in bier en wijn. Een glas wijn kun je achteroverslaan. Advocaat bestaat uit brandewijn met eieren et cetera. Een zekere Zuid-Amerikaanse brandewijn heet aguardiente (eau de vie, aquavit). Alantswijn [uit wortel van die plant getrokken] is een maagversterkend middel. Het (de) alpenbitter is brandewijn (aqua vitae) met alpenkruiden. Amasake is een zoete Japanse rijstwijn (door sommigen gedronken met – ook: Joods of Chinees – Nieuwjaar). Het bijvoeglijk naamwoord anacreontisch betekent: wijn en liefde bezingend. Ik heb nog een anker (36 liter = 44 of 45 flessen) rijstbrandewijn, maar slechts anderhalve fles andalusiër (uit
Zuid-Spanje; Andalusië = autonome regio van Spanje). Dominee en priester werken in de wijngaard des Heren (het tuintje van de Heer).

3. Asti spumante is de naam van een mousserende wijn uit de Italiaanse stad Asti in Piëmont (Ned. – niet in wdb.; T.adv. ook: Piemonte = It. – dat wel, sub lemma bv. In asti spumante). Een bacchanaal is een feest ter ere van de wijngod Bacchus, een Bacchusfeest. Een balthasar is een grote wijnfles van 12 liter (16 flessen van 0,75 l). De bardolino is een Italiaanse fruitige rode wijn geperst van onder andere de corvina, geteeld langs de zuidelijke oever van het Gardameer. Een beenkeier brengt steeltjes onder wijnglazen aan. De bergerac [Franse stad Bergerac] is een zoete witte Franse wijn. De bismarckharing [genoemd naar graaf Otto van Bismarck] is in wijn ingelegd. De blanc de blancs is een droge witte wijn of champagne van witte (of groene) chardonnaydruiven.

4. De boeuf bourguignon (rundvlees) is gestoofd in rode wijn en bouillon. Een bonne bouche is een fijne oude wijn. De bordeaux (die zit vaak in bordelaises = fles of vatmaat, 224 l) komt uit het departement van de Gironde. Ook van bourgogne (een Bourgondische wijn) heet de wijngeur het bouquet. Een brandy-soda (dat schrijven we zo naar analogie met whisky-soda, highball) is een cognac met apollinariswater. De cabernet is een sterk verbreide soort van wijnstok. De cabernet franc brengt blauwe druiven voort, gebruikt voor loirewijnen. De cabernet sauvignon wordt voor rode bordeauxwijnen (zoals saint-émilion – vgl. saint-estèphe en saint-julien) gebruikt. De cahors is een wijnstok (ook de merlot en de syrah zijn wijnstoksoorten) die donkerrode druiven voortbrengt, genoemd naar een streek [Cahors] in het zuidwesten van Frankrijk. De calvados is genoemd naar een Normandisch departement en is brandewijn, gestookt uit appelwijn. De chianti [wijn] komt uit Toscane.

5. De caracole is de wijngaardslak. De cava is een Spaanse volgens de méthode champenoise (let op: niet de méthode traditionnelle!) gemaakte mousserende wijn (maar wat is kava of kawa? Antwoord: bedwelmende drank, Polynesië) Een cavist exploiteert een wijnkelder. De chambertin is een hooggewaardeerde rode bourgognewijn. Chardonnay slaat zowel op wijnstok als op wijn. Champenoise is schuimwijn. Een chasse-cousin is een slecht diner met minderwaardige wijn. De chasselas levert witte tafeldruiven op. De
châteauneuf-du-pape is een krachtige rode rhônewijn uit het zuiden van het Rhônegebied.

6. De cinsault is een wijnstok uit de Provence en de Languedoc, die blauwe druiven oplevert. De clairette is een witte wijndruif of de mousserende wijn ervan [en clairet: rood! – r w – t tte – alfabet!]. Wijn is een bestanddeel van cobbler. Een cocktailsaus is een saus voor garnalencocktails, bereid van mayonaise, room, ketchup, Engelse saus, cayennepeper, cognac en witte wijn. Een wijnconnaisseur [ook: connoisseur] kent alle naar de gelijknamige plaats genoemde cognacs. De coq au vin is gestoofd in wijn [en is geen coq-à-l'âne = wartaal]. De côtes du Rhône is een rhônewijn. De crémant is net geen champagne (een bijna-champagne?), de cyperwijn komt van Cyprus en de crianza (dat is geen reserva! – lijkt er veel op) is een Spaanse wijn, die eerst gerijpt is op fust en daarna korte tijd op fles. Na het decanteren [voorzichtig overschenken in karaf i.v.m. bezinksel] kan het degusteren [proeven, savoureren] beginnen. In dl-wijnsteenzuur [dee-jèhl] is de stof als racemisch mengsel aanwezig.

7. Het wijndepot had heel wat wijnsoorten en dépôt, in het depot. Het drakenbloed is een zekere rode rijnwijn, van de Drachenfels [Drakenrots in Zevengebergte]. Droge wijn heet dry (sec). De edelzwicker is een witte elzaswijn. Entre deux vins, aangeschoten (halfdronken), zul je niet raken van wijn uit juffrouw Eenarm (water uit de pomp, ook wel: wijn van Jan Langarm). De escargot is de wijngaardslak. De falerner(wijn) is naar een Italiaanse plaats [Falerno] genoemd. Flor is een schimmellaag op sherrywijn. Wijn op fust vormt het bestaansrecht van een bodega. De fylloxera is de druifluis die de wijnstok verwoest. De gamay is een wijnstok (met blauwe druiven) of wijn daarvan uit de Côte d'Or. Met Bacchus' gave drink je wijn.

8. Een gecorseerde wijn heeft een hoog gehalte aan extractieve stoffen [= vol]. Hallo, bent u er nog? De gedaanten van brood en wijn blijven na de consecratie (er heeft een gedaanteverwisseling plaatsgehad). Gemilesimeerde wijnflessen zijn van een datum voorzien. De gewürztraminer is een kruidige witte wijn uit de Elzas. Hij heeft de bourgogne en bordeaux – grand cru's (GB/VD ook: grands crus [+]) – gegouteerd (niet in de betekenis van: het goûter gebruiken, maar proeven). Geef mij 's zomers maar gletsjerwijn en 's winters glühwein. Grappa (marc, let op uitspraak: marcje [k]) [ook: marc, marctje (ahr) – dat is juist, GB] is een brandewijn en graves is een bekende bordeauxwijn. De grenache is een wijnstok in de Roussillon en de Languedoc. Citroenbrandewijn is geen heldere brandewijn. De hermitage, een fijne wijn, is genoemd naar het gelijknamige gebergte l'Hermitage aan de Rhône. Het is trouwens ook een kluizenaarshut.

9. Hipocras (hippocras) is kaneelwijn, als bruiloftsdrank geschonken. 'Goed glas wijn' is een hypallage. Hoofdpijnwijn is chateau migraine. Wrange wijn smaakt naar inkt. Geef hem nog een glas: in vino veritas (iemand die dronken is, spreekt de waarheid). Een kalkoentje is een wijnflesje van maximaal [cijfers:] 200 cc [see-see]. Kabinetwijn is de fijnste soort van Duitse wijn. De johannisberger is een voortreffelijke soort van rijnwijn [plaats: Johannisberg, Rheingau]. In het huishouden van Jan Steen ging de jansteenkan rond. Kefir is een zuurachtige mousserende melkwijn. Kir bevat naast witte wijn een scheutje crème de cassis, kir royal heeft als basis champagne. Kinawijn is medicinale wijn met kina-extract. Een keldermeester is een cellarius.

10. Kirsch is kersenbrandewijn (cherrybrandy). Een koetsiertje is een borreltje. De beginselen van Kollewijn hebben niets met wijn te maken. Hij dronk een kristal(glas) cognac. Krambamboeli is punch. De lacrimae christi [Christustranen] komt bij de Vesuvius vandaan. De lambrusco's komen uit de streek Emilia-Romagna in Italië. Landwijn is vin de (du) pays. De madera komt van Madeira en is een morgendrank. De magnum is een dubbelgrote wijnfles, de malaga een zoete Spaanse wijn. Is dat geen margaritas ante porcos werpen [paarlen voor de zwijnen]? De marsala is een aangezette dessertwijn uit West-Sicilië. De medoc komt gewoonlijk uit de Gironde. De merlot is een wijnstok met blauwe druiven.

11. De meiwijn is een lichte moezelwijn. Daarbij wordt onzelievevrouwebedstro [wilde tijm] gebruikt. De meursault is een bekende bourgognewijn. De mise is de botteling (in de misetijd – mv. n/s, GB, VD). De moezelwijn is wijn uit de Moezelstreek. Kijk, die wijnfles heeft een morsring (druipring). De muscadet(wijn) komt bij de Loire vandaan. De niersteiner is een lichte rijnwijn uit Nierstein in Hessen. Een oenoloog [eu/ui/ee] is een wijnkenner, chablis is oesterwater. Ze offreerden open wijnen. Hij had nog een pastoorsvaatje (patersvaatje = van de beste soort) pauillac, een medocwijn. Persico is perzikbrandewijn. De piet-in-'t-hok is brandewijn met suiker en nootmuskaat. Pinard is een tafelwijn. Maakt de pomerol ook deel uit van de Europese wijnplas? De pommard wordt gekweekt ten zuiden van Beaune [plaats: Pommard].

12. Wie doet dat nu: propria vineta caedere (zijn eigen glazen ingooien). Raki is Turkse brandewijn. Een reine-claude is een wijnpruim. De retsina is witte Griekse harswijn. De riesling vind je langs de Moezel en in de Elzas. De rioja komt uit het Ebrodal. Mag je bij roseola [huiduitslag met rode vlekjes] geen roséwijn drinken? Is rosé roze? De saarwijn komt uit Saarland.