2765 Dictee donderdag 16-06-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (606)

Dictee – dictees [2765]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 251, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (606)

1. De letters kunnen niet a priori [vooraf] gegeven worden, al weet je het nooit zeker (cryptogram). Juist: onvoorspelbaar, dus. De balije van Utrecht is een onderafdeling van de tempeliers [ridder van een voormalige geestelijke orde]. Zou die balthasar [wijnfles van 12 liter] voldoende zijn voor ons tiental? De ziegler-nattapolymerisatie is de polymerisatie van een alkeen [zekere koolwaterstofverbinding] bij lage druk onder invloed van een speciaal type katalysator. De bams (bammen – bewust alleenstaande moeder) keuvelden tot bam [tot het ochtendgloren]. BAM is de genormeerde valuta-aanduiding voor de Bosnische convertibele mark, de munteenheid van Bosnië en Herzegovina. Het bamastelsel is de bachelor-masterstructuur. De liefkozende naam bambi voor een jong hertje met bambiogen danken we aan de figuur Bambi uit een Walt Disneyfilm. Een bambocheur is een pierewaaier.

2. Tabasjir is bamboesuiker. Een bamboritahemd is een Surinaams boelewaaihemd [Suriname, felgekleurd]. Een kipas is een bamboewaaier. Ook mies (mieën) eten af en toe bami, een gerecht van mi (deeg, geen meervoud). Bij de rooms-katholieke ban word je geëxcommuniceerd en ben je daarna ex-kerklid. Surinaamse jongeren zeggen bana tegen een penis. Een bananeneter is een toerako. De firma (een vof [vee-joo-èhf], meervoud: vof's) [NL: vennootschap onder firma] kreeg een bancair krediet. De burgemeester geeft vog's
[vee-joo-gee] (verklaring omtrent het gedrag) af. Beter één vogel in de hand dan tien in de lucht. Een vogelaarwijk is een probleemwijk. Een vogelbekvrouw is een lippennegerin. Bancassurance is allfinanz.

3. Een bancomat is een geldautomaat van de bank. De band van Poupart is de liesband [in het lichaam]. Het ligament is een bindweefselband om een gewricht. De buckramband, calicotband, fluweelband, gaasband en jaconnetband zijn allemaal lintvormige weefsels [buiten het lichaam]. Welke band had u besteld: een bluesband, countryband, funkband, funkrockband, hardrockband, jazzband, metalband, popband, punkband, rockband, salsaband, soulband of swingband? Joggers dragen bandana's [band om het hoofd]. Overdag was hij bandleider, 's nachts bendeleider. Een
ban-de-bommer (motto: ban de bom) is een pacifist. De bandelottendraagster [mv. alleen n, hanger, oorhanger] viel me op. De bande noire kocht kerkgoederen op en vernielde heiligdommen (tijdens de Franse Revolutie). De banderillero tergt de stier met banderilla's [gepunte stok].

4. De banderollenwaarde [belastingbandje] is inclusief belasting. Banditisme is het optreden van bandieten. Rivieren in Indië kunnen bandjiren [plotseling buiten de oevers treden]. Haar bh-bandje [behabandje] stond op springen. Een bandkraal is een ojiefschaaf (voor lijstwerken). Een bandoneonist bespeelt een accordeon in
tango-orkesten. De bandtongigen zijn de kamkieuwigen. Het bandwagoneffect [èh uh] beschrijft het profiteren van een politicus [van het succes van anderen]. Het bandy is een vorm van ijshockey met een houten bal. Heeft zij gebandyd? Deze allochtoon kwam uit Bangladesh. Een banisticus [vlaggen, banieren] beoefent de vexillologie [vlaggenkunde]. De banjoïste speelde vals. Doet de bank van Monte Carlo zaken met De Nederlandsche Bank [DNB] en de Nationale Bank van België [NBB]? In België heeft de Bankcommissie een controlerende taak.

5. Een banketbakker is een confiseur of patissier. Die drijft een confiserie of patisserie. De bankholiday [er zijn er meer van in Engeland, daarom geen hoofdletter] is een Engelse feestdag. Een bankharing komt van de Doggersbank. Het bankivahoen [boshoen] is afkomstig uit Zuidoost-Azië. Een bankroutier pleegt meestal bedrog. De Bankgirocentrale is een spin in het web. Een banksnijijzer coupeert geen bankbiljetten. Een bank-verzekeraar vervult een dubbelrol [met het bankverzekeren]. Mandela onderging een banning order [beperken bewegingsvrijheid]. De bantoeïstiek is de studie van de Bantoetalen en Bantoecultuur. Een bansuri [oe] is een soort van Indiase dwarsfluit van bamboe. Een bantoestan is een thuisland, bantuknots [oe] zijn een haardracht.

6. De banyan [baniaanboom, banianeboom, waringin] is een tropische boomsoort. We zeggen wel 'het barre Noorden' (het grimmige Noorden), maar Siberië is nog barder (GB, VD ook: barrer). Baratta [onbetaald doorverkopen] is geen zuivere koffie. Voor de Barbadosdollar kon je heel wat barbadoskersen kopen. Barbarijse zeerovers [Barbarije, land van de Berbers] waarden over de oceaan. Barbershop is de zangstijl waarbij sentimentele liedjes a capella [zonder instrumentale begeleiding] in closeharmonystijl [close harmony = meerstemmige zangstijl waarbij de verschillende stemmen elkaar dicht volgen] worden gezongen.

7. Hangen moet ze, Barbertje [er moet een schuldige zijn], en hangen zal ze, het barbertje [hangend mandje]. Venetiaanse gondeliers zingen de barcarolle [gondellied]. Barège is luchtige doorschijnende japonstof. Het Bargoens wordt ook koeterwaals of kramerslatijn genoemd. Een barendneef (niet meer in VD) was 75 cent. De baribal is de
Noord-Amerikaanse zwarte beer. Hij was het slachtoffer van barking up the wrong tree [de verkeerde voorhebben]. Zo, is de barmhartige samaritaan [bekommert zich om de medemens] weer langs geweest? Voor een joodse jongen is de bar mitswa(‘s) aan het eind van zijn dertiende levensjaar [voor meisjes de bat mitswa(‘s), godsdienstige meerderjarigheid, eind twaalfde levensjaar]. Een barnumreclame is een megareclame. De Barnevelders hielden barnevelders [kippen]. Een zekere barokfluit is een traverso.

8. Hoeveel millibar was ook alweer een bar (nee: niet de barre – uitspraak: bahr, ook wel: baar – van het ballet!)? Baron Zeep was een gewestelijke oweeër (ow'er) [oorlogswinst]. Bij een barouchet zit de koetsier op een hoge bok. De baroxyton is een oud koperen blaasinstrument reikend van contra D tot a. Een barquette is een bakje van bladerdeeg voor ragout. Blijf bij barracuda's [zeer vraatzuchtige vis] uit de buurt! De franciscanen zijn barrevoetbroeders (barrevoetmonniken, die lopen dus barrevoets!). Een barréklem is een soort machinale barrégreep [vinger op meer dan één snaar]. Het moddergooien had wel iets weg van een barricadegevecht. Het barrièretraktaat [de Republiek kreeg de barrière, een rij steden in de Zuidelijke Nederlanden, als versperring tegen dreigende Franse invallen] is een in 1715 gesloten verdrag. Hij vertrok met pak en zak, gepakt en gezakt. Volgens Bartjens (GB, VD ook: Bartjes) is drie maal drie negen. De (Sint-)Bartholomeusnacht is de Bloedbruiloft, referentie: hugenoten.

9. Het barycentrum is het zwaartepunt, het baryon is een zwaar elementair deeltje en de barysfeer is de aardkern. Het basaalcelcarcinoom [kanker] is het basalioom. Hij was helemaal basané, bruinverbrand. Een bas-buffo is een buffobas, een bas-bleu is een blauwkous. Aan de uitspraak hoor je wel of je basdrum [ah] of bassdrum [ee] moet schrijven. Base is cocaïne (werkwoord: basen), base is loog (basenparen zitten in DNA). Bij de ziekte van Basedow doet de schildklier het te goed. Basic English (Basisengels) is rudimentair Engels voor internationaal gebruik. De programmeertaal Basic dankt zijn naam aan Beginner's All-purpose Symbolic Instruction Code. Basiciteit staat gelijk aan basiditeit [mate waarin een oplossing basisch is] en basidiomycotina zijn hetzelfde als basidiomyceten [steeltjeszwammen].

10. Hij werkte op no-cure-no-paybasis (no cure, no pay). Het vbo is het voortgezet basisonderwijs, een gemeente houdt het GBA (de gemeentelijke basisadministratie, het bevolkingsregister) bij. Voor veel drukwerk wordt de baskerville [lettertype] gebruikt. Hij baseballde, zij basketbalde (baskette, deed aan basketten). De basralokus is een Zuid-Amerikaanse boomsoort, een basset is een jachthond en een basson is een fagot. De bastaarddoronicum is een stinsenplant (GB/VD beide ook: z). De Bastille is een voorbeeld van een bastille [versterking, fort]. Hm, is dat bastognekoek? Bastweefsel is floëem. De basuco [zoe] is een harddrug. Een mannetjesputter is een bataaf [ook: manwijf]. De Batak [bewoner Bataklanden] bereed een batakker [Bataks paard]. De Batavianen (nee, niet: bavianen) aten batavia [een zekere slasoort]. De bath is een Bijbelse inhoudsmaat van 36 liter.

11. Een bathyale vondst komt van tussen de 200 en 1000 m diep. Eenmaal bij de monniken, deed zij haar batikken overgooier af. De batsmen cricketten gisteren. Een batterijei wekt geen elektriciteit op. De Battle of Britain werd mogelijk in battledress gevoerd. Is de Vlaamse BA-verzekering [burgerlijke aansprakelijkheid] identiek aan de Nederlandse WA-verzekering [wettelijke aansprakelijkheid]? Bazielkruid is basilicum. Richt de bazooka [antitankwapen met raketten]! Ken je de volgende uitdrukkingen: B&B (bed and breakfast), b-boy (breakdanceboy, VD: 2021 aaneen!), bbp (bruto binnenlands product), BBQ (barbecue) en BBQ'en (barbecueën), bbt en bbt'er (beroeps voor bepaalde tijd), bdl (bevelhebber der landstrijdkrachten), bd (biologisch-dynamisch), bcc (blind carbon copy), bdz (bevelhebber der zeestrijdkrachten) en Bé (schaal van Baumé)? Bathmetaal is een bijna witte legering, bde's zijn bijna-doodervaringen.

12. Een bataillestuk is een schilderij dat een veldslag tot onderwerp heeft. Een bastonnade is een pak slaag, een fort kan gebastioneerd [van bastions voorzien] worden. Een bastiaan is een opzichter over medeslaven. De BCG is de bacillus Calmette-Guérin, een van runderen afkomstige bacil, gebruikt voor de bereiding van een
tbc-vaccin [tuberculose]. De baud wordt afgekort aangeduid met Bd.