Dictee – dictees [2568]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee OUD 394, geheel herzien naar situatie 2022
Dictee van de dag (463)
1.
De majorettes moesten meedefileren in het defilé. Slokdarmontsteking
is (reflux)esofagitis
(in VD: slokdarm =
oesophagus
en dus zou oesophagitis
wellicht logischer zijn).
Het op het bord geschreven woord 'deflexie' kon je via reflectie in
het raam zien. Reflexieve werkwoorden zijn wederkerend. Defenestreren
[uit het raam
gooien, figuurlijk: op non-actief zetten],
dat doet een weldenkend mens toch niet? De defibrillator werd met
enig defaitisme [moedeloze
stemming, geen hoop meer] ter
hand genomen; een duidelijk geval van terhandneming. Doen we samsam
(fiftyfifty)
met de deelnamekosten? Het deficit
[tekort, nadelig
saldo] was de facto [feitelijk]
nog groter. De deeltijd-Harderwijker genoot deeltijd-VUT. Hebben
veejays
(afkorting: vj's)
altijd veel dedain, doen ze dedaigneus [verachtelijk,
geringschattend]? De gouwleider
[gewest]
zwom in de gouw [riviertje].
Voor 'déjeuner dînatoire' moest je vroeger liever niet in Van Dale
kijken (nu wel! –
nl. met
dakje). De delinquent [bedrijver
strafbaar feit] had een lelijk
delict [strafbaar
feit] gepleegd. Hij proefde de
delicieuze [heerlijk]
delicieuse [soort
gebak] met aandacht. Ze sloten
een delfisch [raadselachtig]
verdict. Bij de opgraving werd er delfts gedolven (nee,
geen oud delfts, ook geen sèvres – Frans porselein).
2.
Let wel: wel degelijk Delfts blauw dus! Een delitabaksroker [eiland
Deli] is geen onruststoker. Zij,
déléguée, en hij, délégué, waren beiden vakbondsafgevaardigden.
Delayeren [ontlagen]
leidt tot een plattere organisatie en délai is uitstel van een
termijn. Delcredere is het borg staan (instaan
voor iets). De république des
lettres is de republiek der letteren, res publica litteraria
[wereld van
schrijvers en dichters].
’s-Hertogenbosch'
inwoners heten Bosschenaren. In Amerika heb je republikeinen en
democraten, waaronder de partijgenoten in het zuiden. Tot de
literaire (GB
ook: tt)
halfproducten behoren heel wat demi-woorden: demi-vol (heraldiek),
demi-vierge (halve
maagd, vul zelf maar in – alle intimiteiten, behalve de
consummatie), demi-sec
(halfzoet),
demi-saison (overjas),
demi-mondaine (schijnbaar
fatsoenlijke vrouw van losse zeden),
demi-monde (de
wereld der schijnbaar fatsoenlijken),
grand plié en demi-plié (basisoefeningen
bij ballet), demi-john
(dame-jeanne,
dameraan) en demi-fortune
(een rijtuig met
één paard).
3.
De militairen moesten demilitariseren. De demissionaire minister
droeg een denimpak (dat
komt van 'serge de Nîmes').
Hersenverweking heet ook wel encefalomalacie (dementia
paralytica). Dementi's zijn
logenstraffingen (loocheningen),
maar dat wist u al … Na een bal masqué volgt altijd het demasqué
(soms der liefde).
Een demi-finale is een semifinale. Na het maskeren volgt het
demaskeren en markeren – het Nederlands is een logisch taaltje –
is ongeveer hetzelfde als demarqueren. In het derwisjenklooster
[islamitische
(bedel)monnik]
begon de déroute [verwarde
vlucht] op een
dertien-in-een-dozijnpaard dat onderweg veel fecaliën
[feces, (menselijke)
uitwerpselen] achterliet. Op het
emplacement had een deraillement [ontsporing]
plaatsgevonden. De deputé (gedeputeerde
– van GS) hield van derby, kaas
uit Derbyshire. Denunciëren is aangeven (verraden).
Het verraden geheim had verstrekkende gevolgen. De verlate reiziger
had het verlaten perron bereikt. Een depêche
is een postzak.
4. N'en déplaise [in weerwil van] het tonen van de goede wil, zat het dépit [teleurstelling, ergernis] heel diep. Je bent verkeerd, je moet op de dependance zijn. Ik kan jullie die porties poire belle Hélène aanraden. Een dépositaire is een depositaris [bewaart geld of goederen]. Kan ik de pot met effecten en dépôt (in depot) geven? Ja, ons depotje is daarvoor! De desa [èh] is het platteland. Een desdochter was het slachtoffer van di-ethylstilbestrol. In deshabillé [nachtkleding] en confuus [verward] verscheen ze aan de deur; de bezoeker was nog confuser dan zijzelf. Geef de overeenkomst aan tussen een designerbaby [= orgaandonor voor ziek kind van die ouders] en -drug [chemische]. Ze lezen daar de Volkskrant en De Standaard. Het dessous des cartes is het geheim van de zaak. Dessus-de-portes zijn deurstukken boven het kalf van een deur. Als je volgens de wet en de profeten te werk gaat, doe je dat volgens een vaste orde en regelmaat. Met een grawitztumor heb je nierkanker.
5. We leven in een doorgeschoten e-mailcultuurtijdperk. Heb je het in je oor geknoopt, in je binnenbeursje [horlogezakje] gestoken? Een burschikose student is studentikoos. Lodderziek is slaperig, dromerig. Piepknor (piepjanknormuziek) is experimentele elektronische muziek; die ligt goed in het gehoor als je piepjanknor (pietjanknor – van bil) gaat. Nosomanie is ziektewaan, de inbeelding van allerlei ziekten. De Standaardfotograaf leverde een puik joppie [klusje] af. Een destroyer is een torpedobootjager. De afkorting van 'daarentegen' is d.e.t. Politieke ontspanning wordt detente genoemd. Détournement de pouvoir is machtsverdraaiing (-misbruik).
6. Sommigen hebben veine, anderen deveine [ongeluk] in het spel. Dhows zijn Arabische zeilschepen. Dextraan vervangt bloedplasma. In dichterskringen weet men tot welke dichterschool je behoort. U weet toch dat carbazool dibenzopyrrool is? Minder bekend is dat diazoacetaat een N2-groep bezit. Is je diastole [onderdruk] OK (oké)? Een diaconie bestaat uit diakenen (diakens), in een diaconessenhuis werken diaconessen. De diep gedecolleteerde dame had een diepgeworteld [geen planten – maar: altijd aaneen!], rotsvast geloof. Wij hebben financieel als het ware gedieet. Bij diepzeeonderzoek vonden ze een dieptebom. Bij 're-integreren' is er sprake van diëresis (een diësis is een kruis – in de muziek). Het diesfeest [die-jèhs] (de dies natalis) was succesvol. Met dinanderieën (uit Dinant) worden snuisterijen bedoeld. De dijonnaise komt van Dijon, de mayonaise niet van de Maya's. Een dimsum is een Chinees hapje (bij de chinees). Dikkedarmkanker is een carcinoomgezwel van de dikke darm.
7. Een dikdik is een ranke en slanke antilopesoort en dus niet dik, vet. Ben je dirty-minded, dan heb je een dirty mind [alles seksueel interpreteren]. Bij het directbetrokkenenoverleg kwamen schokkende feiten naar voren. Distheen is cyaniet. De dixiecraten komen uit Dixieland. Hij vertelde over koetjes en kalfjes, over ditjes en datjes(!). Eten ze met Divali (divalifeest, lichtjesfeest, bij de hindoes) ook dividivi [peulen, leerbewerking]? Of lusten ze geen peulen? Een dithyrambe is van oorsprong een loflied op Bacchus: dat werd gezongen bij bacchanalen. Uit zijn burleskenverzameling koos hij een van de komische operettes. In de Sovjet-Unie heerste een Sovjetregime. Wat geen deoxyribonucleïnezuur (deoxyribonucleic acid) bevat, is DNA'loos, dat weet elke DNA-onderzoeker. Het stuk was in d-klein, in d kleine terts, in d-mineur. De djoeroetoelis [klerk, Indië] schreef alles braaf op. Sommige Djiboutiaanse vrouwen dragen djilbabs (mv. djalabib – ruime sluier). Geen gezicht(!).
8.
Bij het dj'en [deejayen]
vergeten dj's (diskjockeys
– deejays) hun
dj-status
weleens. Zij roepen dan licht djinns, goede of boze geesten, op. 4
mei is in Nederland de [specifieke]
Herdenkingsdag (anders
ook wel: h).
Dodaarzen zijn ook dodo's. Met iemands faits et gestes wordt iemands
handel en wandel bedoeld. Een treinmachinist heeft een dodemanshendel
(GB ook
wel:
-handel). Plaats uw laptops in de
docking stations [inpluggen
bij netwerk]! Is het verschil
tussen doçuur [gedoceerd
worden] en dociliteit
[leerzaam zijn]
slechts een finesse [fijne
bijzonderheid]? Hij zag het in de
doblispiegel [dode-
en blindehoekspiegel
(bv. op
vrachtwagens)] gebeuren. De
Doetinchemmenaar was doekoeloos [zonder
geld, blut]. De dolichocefale
[langschedelig]
rechter had er een hard hoofd in, of de beklaagde doli (in)capax
[(on)toerekeningsvatbaar]
zou worden verklaard. Doktor Eisenbart is een kwakzalver, doctor
Clavan een 'Oost-Europadeskundige' en dokter Beffie een
geslachtsziekte. In Venetië dragen ze dogemutsen.
Dogears [lange
slappe kraagpunten] zitten aan
een overhemd. De doelvrouw was in goeden
[archaïsch]
doen. De dolle mina, eigenlijk ex-Dolle Mina-aanhangster, verkeerde
al wekenlang in goeden doen.
9. Doekje-achter is gewoon zakdoekje leggen. Hij schoffelde het dollekervelveld [plant] als een dolle dries [dolleman, gaat onbezonnen te werk]. Donovanosis is een soa. Ben je echt Donald Duckverslaafd? De donjuan [hoffelijke vrouwenverleider] die van döner kebab [aan spies] hield, kon zich blauw ergeren aan die domme august [gedaante van een clown]. De dominicaner monnik, van geboorte Dominicaan en zoon van een domineese, hield zich van den domme (GB, VD heeft inmiddels 'van de domme', ook: van de gekke). De doña (Italië, ook wel: donna – Spanje) nuttigde een donut [gebak met gat in midden] en was overigens doloos (ook: doleus: te kwader trouw). Zij werd doodgemoedereerd dood gewaand. Haar doodverklaren (figuurlijk) ging doodsimpel (zie lemma 'simple comme bonjour'), doodeenvoudig. Haar wel-of-niet-doodgaanmysterie zal immer een raadsel blijven. Doofgeborenen horen in een doofstommeninstelling (meen je dat echt?) thuis. Het dossier met nummer 666 is het dossier-Dutroux, Dutrouxs dossier.
10.
Dooie pieten en dooievisjeseters (ook:
-vreters) zijn saaie kerels,
zelfs al behoren ze tot de doopsgezinden van een Doopsgezinde
Gemeente, onderdeel van de Algemene Doopsgezinde Sociëteit! In
'bemind door zijn vrouw' is 'door zijn vrouw' een passieve
door-bepaling. Zouden ze doorhebben, dat ik door en door verschillend
ben van mijn nazivader, en dus niet door- en doorslecht? Ik ben
doorarm. Dos-à-dos is rug tegen rug (ook:
rug-aan-rug). Een dorknoper
[saaie ambtenaar]
eet soms doorsneedorés [aardappel]
in zijn doorsneedory [open
roeiboot]. Wat bedoel je met: de
lijsttrekker beoogde een dopplereffect [toonsverhoging
of -verlaging bij naderen of verwijderen]
toen hij de Dordtse leerregels (op
de gelijknamige Synode)
reciteerde? Niks, gewoon onzin!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten