Dictee – dictees [2321]
Oefendictee 576 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (281)
0. Woorden waar (*) achter staat, komen niet meer voor in VD.
1. Een anthologie is een bloemlezing, de Anthologie is een grote verzameling Griekse epigrammen [1606, Palatijnse bibliotheek Heidelberg, Salmasius, aangelegd in de Byzantijnse tijd]. Antigone was dochter van de Thebaanse koning Oedipus en van Jocaste (*). Een dochter van Lodewijk XVI – de hertogin van Angoulême (1785-1851) – wordt de moderne Antigone (*) genoemd. Antipyrine is een geneesmiddel tegen koorts. De Cynici (specifiek; modern en algemeen: kleine letter – cynicus, cynisme) waren wijsgeren uit de school van Antisthenes. De god van de akkerbouw was Apollo. De Via Appia (Appia Via) is de weg van Rome naar Capua, later verlengd tot Brindisi (Brundisium). Dat is aqua fortis, sterkwater. Je zult wel apud novercam queri (aan het verkeerde adres zijn, letterlijk: klagen bij zijn stiefmoeder). Zij straalt aquilae senectas, een krachtige ouderdom, uit. De steppearend [n/s] zag hoog boven zich de Arend (Adelaar, Aquila – sterrenbeeld). De Aquilo (VD Grieks, Romeinen ook: Boreas) is de noordoosten- of noordenwind. A qui la faute [wiens schuld is het]? Bedoel je een vonnis [waartegen het rechtsmiddel is ingezet] of een rechter a quo [tegen wiens vonnis ...]? A quoi bon: waar is dat goed voor? Het woord 'arachnè' [sub lemma] is Grieks voor spin (lemma: arachniden).
2. Aquitania (Aquitanië) is het land tussen de Garonne en de Pyreneeën. Een aquitard is een geologische formatie. Een arcadia is een herdersroman, een pastorale roman. Arcadia (Arcadië) was een vredig landschap op de Peloponnesus. Zoek op: et in Arcadia ego [ook ik (leefde eens) in Arcadia (ter uitdrukking van heimwee naar verloren geluk)]. De hydrostatische wet, de wet van Archimedes (eureka, heureka!) kent u vast wel, de schroef van hem vast niet [schroefpomp, tonmolen, vijzelpomp, vijzelschroef, waterschroef]. Het adjectief 'archimedisch' was er zonder hem niet geweest. Om een arcus senilis [kring om de pupil van het oog] te hebben, moet je oud zijn. De areopagus was het hoogste gerechtshof in het oude Athene, samengesteld uit de archonten. Zoek op: calculus Minervae [de beslissende stem, beslissende stemsteentje van Minerva over de (on)schuld van Orestes]. De Argonauten waren Griekse helden die onder leiding van Jason op het schip Argo uitvoeren om het Gulden Vlies (een schapenvacht) te winnen. Een argus is een zeer lastige bewaker, genoemd naar Argus, de honderdogige reus. De hydra [het schrikbeeld] van de tweedracht bedreigde hen. Vergelijk: de hydra van Lerna [veelkoppige waterslang die door Hercules werd gedood]. De Hydra of Waterslang staat aan de noordelijke hemel, de Kleine Waterslang (Otter) aan de zuidelijke dito [sterrenbeelden].
3. Een argyrie is een zilververgiftiging. Met de draad van Ariadne kon je een uitweg uit het Labyrint [Daedalus, Kreta, Minotaurus] vinden. Van Aristophanes (*) is het gezegde 'autos epha' (hijzelf (de meester) heeft het gezegd) (*). De neoplatonici bestreden het christendom. Het aristotelisme is het peripatetisme [wijsbegeerte van Aristoteles]. Aristoteles was een Stagiriet (van Stagira). Hij vond de mens een sociaal dier (zoön politikon, politikon zoön). Het punctum saliens is der springende Punkt (het kardinale punt). De remonstranten, de arminianen, werden aangevoerd door Arminius, de gomaristen, de contraremonstranten door Gomarus. Van Arnobius komt 'sole clarius' (zonneklaar, helderder dan de zon). De artemisia is het citroenkruid [citroengras is sereh]. De godin van de maan is Artemis, Diana, Luna of Selene. Creüsa was de moeder van Ascanius. Astarte (*) was een Syrisch-Fenicische moeder- en vruchtbaarheidsgodin (*). Atalantè (*) was een jageres uit Arcadia, beroemd om haar vlugheid en kracht (*).
4. Een atalante (atalanta) is een dagvlinder. De onheilsgodin is Ate. Het Parthenon is de tempel van de maagdelijke Pallas Athena op de Akropolis te Athene, in Dorische stijl van marmer gebouwd en met beeldhouwwerken versierd. Uit welke originele geschriften heeft Athenaeus geput? De Atlantiden zouden op Atlantis gewoond hebben: een mythisch land dat ten westen van Afrika gelegen zou hebben en in de zee zou zijn verzonken. Atlas is een zoon van Prometheus en een gebergte in Noord-Afrika. De Parcen waren de drie schikgodinnen Clotho, Lachesis en Atropos, van wie de eerste het spinrokken vasthield, de tweede de levensdraad spon en de derde die afknipte. Wie gaat attacher le grelot: de kat de bel aanbinden? Een attica is een attiek [staand vlak om het dak aan het oog te onttrekken] en Attica een driehoekig landschap in het oosten van Midden-Griekenland. Zijn taal met Attisch (uit Attica) zout [sal atticum tgov. Italum acetum = Italische azijn] kruiden, is met fijne geestigheid. Een attische opmerking geeft blijk van vernuft, fijne geestigheid.
5. Attila de Hun erkende God noch gebod. Tien beroemde retoren werden de Attische redenaars genoemd. Graag au gratin, gegratineerd. Af en toe moet je een augiasstal reinigen, historisch die van de koning van Elis (Grieks: Augeias). Splendida vitia zijn mooi schijnende zonden. Aulus Gellius beschreef de wereld die oud wordt: de mundus senescens. De aurea mediocritas is de gulden middelmaat. Aurora is Eos, de godin van de dageraad, de aurora het poollicht. Ik verricht nu a hell of a job [moeilijke klus]. De Aventijn, de Aventinus, is naast de Palatinus de bekendste van de Zeven Heuvelen van Rome. Dat is helemaal en beslist geen appelepap [dat is geen kleinigheid, niet mis/niks].
6.
Een babylonische spraakverwarring dankt zijn naam aan de
Babylonische spraakverwarring. On the rivers of Babylon, super
flumina Babylonis, aan de rivieren van Babylon. De bacchanten en
maenaden zijn volgelingen van Bacchus.
Wat zijn bacchische verzen [kort
– lang – lang], en wat
verstaan we onder Bacchus' gave [de
wijn]? Het Opperlan(d)s
is een product van Battus [verzameling
speciale Nederlandse woorden].
Een bellerophonsbrief is een uriasbrief,
toch [brief die de
overbrenger in het verderf stort]?
Als krijgsgodin staan bekend Minerva en Bellona. Een beotiër is een
domoor en genoemd naar Beotië. Een tanagrabeeldje is genoemd naar
Tanagra in Beotië. Wat zijn helicons voor muziekinstrumenten [zekere
contrabastuba's]?
Een van de oreaden, bergnimfen, was Echo. Het Haar (Hoofdhaar)
van Berenice is een sterrenbeeld. Tot de septem sapientes, de zeven
wijzen (Z...
W... in
VD lijkt fout – 2018 alleen nog bij septem sapientes – 2020
z… w… oké!) van Griekenland,
behoort Bias. Is de viering van Bona Dea (Fauna,
de Goede Godin) door VD op 1 mei
daadwerkelijk zomaar afgeschaft? Antwoord: ja.
7. De Boreas (VD: Romeinen, Grieks: Aquilo ) is de noordoosten- of noordenwind. De term 'iemand uit zijn tent lokken' heeft oorspronkelijk van doen met Achilles en Briseïs. Met Brittannië (Britannia) wordt Engeland bedoeld. Zijn britanniametaal en -zilver daarnaar genoemd? Mogelijk. We kregen allemaal een broccoliroosje. Een brutus is een verraderlijk mens. Over Brutus: et tu, Brute (tu quoque, Brute, tu quoque, fili mi), Brutus is an honourable man. Brutus en Cassius schitterden door hun afwezigheid (briller par son absence). Het lievelingspaard van Alexander de Grote was Bucephalus, daarom worden strijdrossen bucefaal (bucefalen) genoemd. Een iconoclast schopt heilige huisjes omver [lett.: beeldenstormer]. Een bezant is een oude gouden munt uit Byzantium. Een Cadmische (van: Cadmus) overwinning is een pyrrusoverwinning. Ook Caelius (*) is een van de Zeven Heuvelen van Rome. Een caesar is een keizer. Wat is precies een cesarisme [alleenheerschappij van vorsten, gebaseerd op geweld en met een schijndemocratie]?
8. Over Caesar: alea jacta est (jacta alea est – de teerling is geworpen). Het gebeurde op de iden (idus – 15e of 13e dag van de Romeinse maanden) van maart. Een caligula is een sadist (naar de keizer met bijnaam Caligula). Caligare in sole: ziende blind zijn. Hij gaf gehoor aan de call of the wild [verlangen naar ongerepte wildernis]. Calliope was de muze van het epos. Een bijnaam van Venus is Callipygis (*). Een kallipygische vrouw heeft mooie billen (zo'n man trouwens ook …). Een calypso is een dans (genoemd naar de nimf Calypso). Soca staat voor soul en calypso. Een caracal is een woestijn- of steppelynx. De Vandalen vestigden zich op de plaats van Carthago. Het is (van Cato) een catonische uitspraak: overigens ben ik van mening dat Carthago verwoest moet worden. Cassandra, dochter van Priamus, had een cassandracomplex [gave tot voorspellen, maar door niemand geloofd]. Ze voorspelde wel juist de ondergang van Troje ... Castorine is het werkzame bestanddeel van bevergeil (castorolie, kasterolie). Castor en Pollux: dat zijn onafscheidelijke vrienden.
9.
Een castrum (mv.
castra) is een rechthoekig,
versterkt Romeins legerkamp. Ganimedessen zijn schandknapen, genoemd
naar Ganumedès (Catamitus)
(*),
schenker der goden. Dat is een aardig C&A'tje. Van Catullus
komen: fanda nefanda (het
oorbare en het
niet-oorbare)
en nive candidor (witter
dan sneeuw). Pandrosus (*)
is een dochter van Cecrops (*)
(ook bijnaam van
Athene). Een centaur (kentaur)
is een paardmens en de Centauren (Centauri)
vormden een volk. Andromeda was de mooie dochter van de Ethiopische
koning Cepheus (en
de Andromeda
een sterrenbeeld en de andromeda
een plant). Cerberus (of
Kerberus) is de Hel(le)hond,
een cerberus is een nors portier of waakzaam oppasser. De Romeinse
godin van de plantengroei is Ceres (en
de cerealiën de feesten ter ere van haar)
en Pomona is de Romeinse godin van de boomvruchten. Charon was de
helleschipper die je in zijn charonsboot
voor een obool naar de overkant van de Styx bracht. Verleidsters,
circe's zijn naar Circe genoemd. Ze droeg een capribroek [kniebroek].
Het cleopatrakapsel verwijst naar Cleopatra en de naald van Cleopatra
is een plant. Een vogelbekdier is een cloaca(dier)
[riool van
sommige dieren ...].
10. Je kunt licht van Scylla in Charybdis vallen [van de regen in de drup]. Aan Chilo (zie bij Bias!) wordt toegeschreven: mèden agan (ne quid nimis) en de mortuis nil nisi bene (over de doden niets dan goeds). Jullie moeten nu een chin-up [optrekken aan rekstok] uitvoeren. De Chloris chloris is de groenling. De Japanse keizer zit op een chrysantentroon. Chrysostomus is een kerkvader, Chrysostomos een zeker Belgisch schoolfeest. Een welsprekend man is een Cicero (een antonomasia), een cicero een twaalfdidotpuntendrukletter. Vestdijk spreekt van een Kimmerisch halfduister (Cimmeriae tenebrae; nota bene (NB) niet: Kimbrisch!). Op tv worden soms cinewitzen [korte, komische amateurfilm] vertoond. Clytia (*) was een oceanide [waternimf in de oceaan]. Het Labyrint(!) van Knossos was een doolhof.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten