Dictee – dictees [2298]
Oefendictee 592 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (265)
1. “Ik tos”, zei de scheidsrechter “en niet jij.” Bij een casus belli is er onmiddellijk aanleiding tot oorlog. De anamnese [wat de patiënt vertelt] gaat aan de behandeling vooraf, de catamnese [verslag na behandeling] komt erna. Cataract [staar] en glaucoom [groene staar] zijn oogziekten. Catatonie is een spierneurose, kataplexie is medisch een plotselinge verstijving [spierverzwakking]. Deze spreekster is nog catchyer [goed in het gehoor liggend] dan de vorige, maar niet sexyer. Wat doet men met catgut [kèht-guht – medisch: hechtdraad]? Bij de chrismamis [Witte Donderdag of vooravond daarvan] wordt ook de catechumenenolie [voor zalving doopleerlingen] gewijd. Noem eens een catonische uitspraak [van Cato – niet meer in VD – voorts ben ik van mening dat Carthago vernietigd moet worden, ceterum censeo Carthaginem esse delendam]. De catharsis (bnw.: cathartisch), de loutering, komt uit het Grieks. Cauteriseren [medisch: branden] kan louterend werken. Hij is een cavaliefhebber (volgens de méthode champenoise gemaakte mousserende wijn). Hoe is de cavalcadevolgorde [optocht]? Ontvangt die blinde vaak cecogrammen [braillepost]? De apoptose (apoptosis) is de celdood [afsterven cel]. De celesta's [instrument] hebben een klokjesachtige toon. Een celestijn (celestijner) is een celestijner monnik [Celestinus V]. Een centsprent? Die kostte een cent.
2. Wil je uit de winkel cellofaan en sellotape meebrengen? Een cembalist bespeelt een klavecimbel. Een cenotaaf [grafmonument] is als regel leeg. De Centauren (Centauri – paardmensen in Thessalië) zijn uitgeroeid door de Lapithen [niet meer als lemma in VD, wel ook sub lemma bij (rad van) Ixia]. Is het cenozoïcum (GB) hetzelfde als het kaenozoïcum (neozoïcum, VD)? Centurio's (centuriones) gaan over centuries (centuriën – afdeling van 100 man bij Romeinen). Bekende tijdperken zijn: archeozoïcum, azoïcum (archeïcum, archaïcum), cryptozoïcum, eozoïcum, fanerozoïcum, mesozoïcum, neozoïcum, paleozoïcum en proterozoïcum. Het paleolithicum is de oude steentijd en het mesolithicum de middensteentijd. Het eolithicum ging daaraan vooraf. Wat is cesaropapie (cesaropapisme – link tussen wereldlijke en kerkelijke autoriteiten)? Mag je bij de cesartherapie [bewegingstherapie] een caesarsalade [genoemd naar de kok Caesar Cardini] eten? De chaconne was eerst een dans, later een muziekstuk. De chado [tsj] is een Japanse theeceremonie. Een chaitya is een heiligdom of stoepa. Chalazion: gerstekorrel of strontje.
3. De ziekte van Chagas (kortweg: chagas) is de Zuid-Amerikaanse trypanosomiasis veroorzaakt door een bloedparasiet, die wordt overgebracht door wantsen [insect]. De chai [ch] is [bij joden] het symbool voor leven, gevormd van de letters chet en joed [getal 18, chet = 8e letter Hebreeuwse alfabet, joed - Jiddisj/sch - de 10e; vgl. joet en een joetje, Bargoens voor een tientje]. De chakchouka is een groenteomelet met knoflook, gegrilde paprika, pepers en kruiden zoals komijn en koriander (en shakshuka is ... hetzelfde – ook qua uitspraak, dus niet in dictee). Broden voor de sabbat heten challes [ch]. Een chape [sjahp] is een slijtlaag, chappe [sjahp] is chappezijde. Chapelure is paneermeel. De term 'chaperonne' is quasi-Frans. Daarvoor verwijs ik u naar onze chargé d'affaires [zaakgelastigde]. Als toetje een charlotte-russe [roomijspudding met biscuits] graag, maar let op: geen montagne russe [culinair nagerecht van vanillevla met puddingbiscuits]. En na afloop graag een lait russe, koffie verkeerd. Na de etappe met die chasse-patate [wielrennen: zinloze achtervolging] kregen ze ook nog een chasse-cousin [slecht diner, middel tegen ongewenste gasten]. Chazonim (VD, enk.: chazan, mv. in GB; chazoniem) zijn voorzangers in een joodse gemeente. Het chazanoet is het geheel van synagogale melodieën. Heeft 'chef-d'oeuvre' een koppelteken? Ja: meesterwerk.
4. Scholen voor orthodoxe joden heten cheiders. Er was een horderace voor chef-koks en chefs-sport. Opaline [kostuumstof] is vervaardigd uit getwijnd [tweernen, draden ineendraaien] kamgaren cheviot [stof voor kledingstukken]. De veiligheidsman had chicanewacht [bocht in racecircuit]. De chiliasten geloven in een duizendjarig vrederijk op aarde [Openbaring 20:2-7]. Campanologie is klokkenkunde. De vergadering begint klokslag acht uur, klokke acht. Hannes is liberaal op klompen [niet overtuigd], zimpe zampe zompen. Zij lust graag Eisdener klompjes [klompkes, appelen]. Waar noemen ze een jan-in-de-zak, een au bain-marie bereide koek, een klont? Dat weet ik niet ... Daar heb je die klooiige [kloterig] klojo [klojan, klojang: sufferd, kluns] ook weer. Het middeleeuws Latijn is het Kloosterlatijn. Een kloostertafel is een quasiantiek meubelstuk. Een seminarie is [spottend] een klootjesdrogerij. Klopklop, tikte hij tegen het keukenraam. Een poltergeist is een klopgeest. Met klopop (klopklop) wordt een slagroomvervanger bedoeld. Hij heeft bij die overbuurman met diens dovemansoren aan dovemans deur geklopt.
5. Vroeger zouden boekdrukkers die vorm gelijkgeklopt [alle letters even hoog] hebben. De kloris als sukkel dankt zijn naam aan De bruiloft van Kloris en Roosje [arcadische, idyllische literatuur (GB ook: tt)]. Hebben jullie de klos van Ruhmkorff (de ruhmkorffklos – ruhmkorffse klos, inductiespoel in radio's) al gehad? Klotsklots [reduplicatie], deed het water tegen de kademuur. Hij werd in de kluisters [boeien] geslagen. Verkopen ze hier Meppeler kluiten [stuk boter]? Een kluizenaarsdorp is een thebaïde, een kluizenaarshut een hermitage en een kluizenaarskreeft een bernardskreeft. Zijn er nog auto's met dubbele kluts [zekere autokoppeling]? Wil jij dat klysma [lavement, darmspoeling] zetten? Is dit een kmt [katholiek militair tehuis] of een pmt [protestants dito]? In internetadressen is kn de code voor Saint Kitts en Nevis. Hij verdween zomaar knapaf [knakaf, kortweg, bits – bijwoord].
6. De KNAC is de Koninklijke Nederlandsche Automobielclub. We zullen dat land braak leggen: beter als het een jaar braak ligt, braakliggend is. Hij heeft een auto-inbraak gepleegd. En voor je het weet ligt Hans op je in zijn hansopje. Hij is de sjaak, de pineut. Zoek eens op wat (Italiaanse) ignudi (enk.: ignudo) zijn [mannelijke naaktfiguur]. In deze strofen komen geen apostroffen voor. Een lapalissade is een waarheid als een koe [vérités de Monsieur de la Palisse]. De prodentglimlach verging hem wel op het procrustesbed [uh]. Ik wil nog je pols voelen of heeft de hoofdzuster al polsgevoeld (je pols gevoeld)? Bij polyfyllie zijn er boventallige bladeren. Een polonceauspant is een ijzeren kapspant. Op de Filipijnen wilde ik opeens pistacheyoghurt. De visteelt heet ook wel piscicultuur [pie-sie]. Via een pishtak (centrale poort) kom je in een karavansera(i). Sommige parkinsonpatiënten kunnen aan het pisasyndroom [zijdelingse standsafwijking van de romp] lijden. Au pis-aller [in het ergste geval] vluchten we gewoon. Er wordt daar Plat-New Yorks gesproken.
7. Met zijn gepikeerde [doorgenaaide] revers [omslag van colbert] piekerde hij langdurig hoe hij moest piqueren [bij biljarten] en daarmee deze piqué [met verticale keu], dit piqueetje, maken . De platte knoop zat onder de plattekaas [BE: wrongel, kwark]. Wie aan plastische chirurgie doet, oefent een plastischchirurgisch beroep uit. Die podagreuze [podagra = soort jicht] vent bezondigt zich vaak aan pochhanzerij [pocherij, opschepperij]. Hij ging tot het randje en ook wel plus ultra [nog verder]. Bij deze trainingsarbeid is dat het non plus ultra [het hoogst haalbare], zelfs als je dat met het lettertype non-plus-ultra 'verwoordt'. Ze waren weer aan het plukharen [vechten, polemiseren], aan het pennentwisten. Door zijn pluk-de-daggedrag bleef hij pluimeloos (in zijn reet, kont). Een pluizenbeest geeft altijd pluissel af. We zijn onze plu's (pluutjes) vergeten. Je moet het veld ruimen, plaats ruimen, er is plaats te kort. Als jij plaatsgemaakt hebt en de gasten plaatsgenomen hebben, moet je maar een nieuwe plaats zoeken. Een pluchen beest is een pluchebeest. Waar zit op een vrachtschip het plimsollmerk [maximale beladen diepte, uitwateringsmerk]?
8.
De advocaat pleitte hem vrij en was daarna pleite [ervandoor].
Een plein-pouvoir [blanco
volmacht] gaat wel erg ver. Het
plein-airschilderen [in
de openlucht] is nu eenmaal geen
atelierschilderkunst. Prachtig, die poëma's [dichtstuk,
poëem] over de poema's
[katachtig
roofdier, cougar]. Waardoor
worden poètes maudits [min
of meer asociale dichter]
bezield? In het poesjenellentheater [marionettentheater]
in Antwerpen hoor je niet vaak poésie pure [zuivere,
absolute dichtkunst]. Zijn vrouw
heeft een poetsster in dienst. Een chimaera
is een entbastaard, een chimère een hersenschim. Wil je chipolata-
of
choco-ijs? Met cfk wordt
chloorfluorkoolwaterstof
bedoeld. Hij drinkt uit een snorrenkop
[drinkkop voor
snordrager]. Zij kweekt
koikarpers. Covercal, trio, tiercé en quarté zijn weddenschappen.
Ze droeg een chinchillabonten kraagje. Chloraal (ook:
chloral) is trichloorethanal.
Ach, geef haar die chocoladen pinguïn
(GB, ook:
chocoladepinguïn,
VD ook: chocolade
pinguïn).
Een choepa (ook:
choppe) is een Joodse
huwelijksplechtigheid. Wanneer was de laatste cholera-epidemie? Is
choucroute zuurkool? Meer een zuurkoolschotel!
9. De zon gloorde in het gechloreerde badwater. Wat zijn gechloreerde koolwaterstoffen? Een chowchow [tsjau] is een keeshond. Christene zielen nog a(a)n toe, wat een puinhoop! Een christensocialist zal toch wel christen-sociaal zijn? Is Christian Science een leer of een beweging [het laatste, anders kleine letters]? De aanhangers ervan zijn in ieder geval (christian) scientists (VD). Een christus is een Christusbeeld. De tafel heeft een chromen frame, of is het gechromeerd? In het schap stonden Schotse whisky's en Amerikaanse whiskeys. Het was een cicadeachtig geluid. Cibories (ciboriën – kelk met deksel voor hostie) gebruiken ze bij de mis. Hoe uitgebreid is de cichlidenfamilie (GB, VD)? Een chrysanthemum is gewoon een chrysant. Cineraria's zijn samengesteldbloemige planten. Een circonflexe is een circumflex. Het cisplatina is een cytostaticum [celdoder]. Roept een cisterne [regenbak, regenput] associaties op met een camion-citerne [tankauto]? Wil je cito cito (cito presto) dat citorecept [spoedrecept] ophalen?
10.
In Amsterdam staan veel amsterdammertjes [paaltje
op de stoep]. Ze was classy
[klah-sie
– klasse, stijl hebbend]
gekleed. Clafoutis is flan [eiervla]
met vruchten, vooral kersen. Welke lessen geeft een
ckv-docent
[culturele
en kunstzinnige
vorming]?
Ken uw classics, uw klassiekers! Naamgeefster van een
clarissenklooster is Sint-Clara. Je claviculae (clavicula's
– sleutelbeen) kun je licht
breken. Ze vormen al langer een cliqueje [kliekje].
Wat moet een gymnasium zonder een claviger [conciërge]?
De clean-shaven glamourboy viel op. Een clementine is een soort
mandarijn [citrusvrucht].
De clipper [vliegboot]
vloog de klipper [schip]
maar net mis. Cloaca's zijn cloaken [verwijding
uiteinde darmkanaal – vogels, reptielen, vissen].
De dames droegen cloches [klokvormige
dameshoed].
Geen opmerkingen:
Een reactie posten