2327 Dictee zondag 01-08-2021 (1) dictee Dictee van de dag (287)

Dictee – dictees [2327]

Oefendictee 570 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (287)

1. Met ex-stasi's worden ex-Stasi-medewerkers (zij zijn ook
ex-DDR-burgers) bedoeld. Excusez le mot, maar je bent een jandoedel. Hij stuurde me 500 dictees en mailde: excusez du peu. Het moeilijke woord voor ontwijding is 'exsecratie'. In de extra time viel de winnende goal. Het ex-Sabena-personeel was ronduit de klos. Door de emotionele crisis slonk mijn faculté maîtresse [belangrijkste vermogen]. Zijn er nog andere temperatuurschalen dan die van Celsius (50⁰( )C), Fahrenheit en Réaumur? Ja: o.a. Kelvin (400 K). Fäh is bont van het Siberisch eekhoorntje (synoniem: petit-gris). Kijk: een Faeröerse faëton [keerkringsvogel, rijtuig]. Hij is best tv-fähig. Laat ze hun borst maar natmaken, we zullen erop losgaan. Het zinkosiet komt uit de Sierra Almagrera, Spanje. De term 'zinkpapier' komt van 'zero ink paper'. Zinkschuim is een onzuivere zink-zilver-loodlegering. Het zinkviooltje (Viola calaminaria, volgens plantenkenner J. de B. voluit: Viola lutea subsp. calaminaria) komt met name voor in het Geuldal. Een zinneloze is niet bij zinnen.

2. Het zinnespel was zinnenprikkelend. Mijn aforisme [kernachtige spreuk]: wie dictees schrijft, blijft. Zinvang, catalepsie, is een soort van beroerte. Zijn ze weer doende met zazen [èh] [zitmeditatie]? Een zentuin is een karesansui. Een plexus is een zenuwstreng. Je moet eruit halen wat erin zit. Zodoende word je rijk. Hoe doende? Het is allang zoentje-pepermuntje tussen die twee. Een kiss-and-ride [K+R] is een zoen-en-zoefstrook. Wat is de Zoete Naam? Antwoord: de zoete naam Jezus. Bij hoog en bij laag: een zoldersnol en een kelderslet? De aankoop van deze floppy's was echt een flop [mislukking]. Deze vooraanstaande figuur wil altijd vooraan staan. Wat zou de Grande Peur [1789, angst voor gevolgen Revolutie] zijn? En de Grande Armée [Grote Leger: Napoleon tegen Rusland]? Dat wist u toch: GHB is gammahydoxybutyraat of ook: gammahydroxyboterzuur. Het synoniem GBH staat voor: grievous bodily harm. De man met het vlossige baardje kreeg een vloszijden leeswijzer. Goudgeel marmer afkomstig van bouwwerken uit de oudheid is giallo antico.

3. Het is allemaal vergankelijke bloei, flos caducus. Het is frisjes, vat geen koutje, pas op voor kouvatten, nu je frisgewassen bent. Champagne hoort in een flûteje. Focolarini vormen een gemeenschap van leken en priesters. De focaccia is een platte Italiaanse broodsoort. Het begijntje (GB, VD ook: bagijn) leidde een fallentis semita vitae [een stil, verborgen leven]. Falderappesen zijn mensen van laag allooi. Nee, dat is fallacia optica [optisch bedrog]. Ze zat op haar mimietje [mimiset: kleine tafeltjes]. Een fait accompli, twee faits accomplis [+, ook: fait accompli's), een fait accomplietje. Een fait divers, meerdere fait(s) divers, een fait diverstje. In die kraamkliniek vinden (te) veel fausses couches [VD, +, miskramen] plaats. Ik ben mijn fetisje [beeldje met magische eigenschappen] vergeten. Haal jij de fetakaas even? De festivalweide-eigenaar liet het afweten. Een ferrarisschijf [ih] is onderdeel van een elektromotor. Een fermetje (fermettetje) is een woonboerderij, een huis in boerderijstijl. Ontsteking van het bindweefselvlies heet fasciitis.

4. [In dit blok wordt steeds 'één' gelezen, we schrijven dat als 'een'.] Het zijn grote dingen: een grande passion, VD: twee grande(s) passions, een grand foulard (kleed over bank of stoel), VD: twee grand(s) foulards, een grand cru (kwaliteit van wijnen), twee grand cru's (ook: grands crus – [+]), een grande dame, twee grande(s) dames, een grand hôtel, twee grand(s) hôtels, een grand café, twee grand(s) cafés, een grand design (visionair plan, Engels!), twee grand designs, een grand prix, twee grands prixs [of], grand-prixwedstrijden, grandslamtoernooi, een grande finale, twee grande(s) finales, een grand dessert, twee grand(s) desserts, een grand battement [ah uh ahn] (basisbeweging bij ballet), twee grand(s) battements, een grande amoureuse, twee grande(s) amoureuses – VD, een grand écart (spagaat), twee grand(s) écarts, een grande bouffe (schranspartij), twee grande(s) bouffes, een grand seigneur, twee grand(s) seigneurs. Ze hebben al vaker faux pas [misstap, mv., zelfde enk.!] gemaakt. Een favicon (favorite icon) is een pagina-icoon of urlicon (denk aan URL – uniform resource locator!).

5. Femme(s) fatales zijn vamps [èh – ook: vampier], dus feminini generis [van het vrouwelijke geslacht]. Felones de se [enk.: felo de se – zelfmoord] kun je maar één keer plegen. Na het werken met de fenakistiscoop [figuren op een ronddraaiende schijf] moest hem fenacetine [tegen de zenuwen] worden toegediend. Zijn fidus Achates, zijn trouwe makker, pleegde fides Punica (Punica fides, verraad). Van 't zomer gaan we naar Portugal. Wat doet een zombie-pc [gehackt, bestuurd door hacker]? Zeker niet: een pc-zombie helpen! De zo/kamerklimop is het (de) tante mientje (niet in VD: Senecio mikanoides). Let op: de zomerpatjes [strook of lap] moeten weer op! Op de zomerrui volgt de herfsttooi. Estivatie [zomerslaap] en hibernatie (lethargie – winterslaap): antoniemen. Bij de KLM moet ik aan de zomertekens (Kreeft, Leeuw, Maagd) denken. Efelidelijders hebben zomersproeten.

6. Hij is net zomin gek als jij. Als je niet weet wat het is, klinkt 'zonam solvere' erg neutraal [de gordel ontbinden, geslachtsgemeenschap hebben]. 't Is eeuwig zonde van dat kind. Gaat het internet te gronde aan data-infarcten? Eén patat zonder, graag. Dit zijn duidelijk zondoorstoofde tomaten. Sommige zaken zijn zone-eigen, andere zonevreemd. Een zonneauto rijdt niet in een zonnebaan. Bij een zonne-eest [droogtoestel] heb je zonnewarmte nodig. Die zonnehoed is een purperrudbeckia (plant). Een gnomon is een zonnewijzer. Hebben ze in deze zoo ook een zony (zebra gekruist met pony)? Zoek de uitspraak van 'zoögloea' eens op [zoo-woo-gloh-jaa]. Ook in het Byzantijnse Rijk had je byzantijnse [slaafse] geesten. Vrouwen dragen soms bustiers [ondersteunt de borsten]. Dat bufie is een van mijn twee bufen (buufs) [buurvrouw]. De buitenwerkingstelling is het buiten werking stellen. Een bulgur (ook: burgul) is een zeker gerecht. De bureaueigenaar controleerde de bureau-inhoud. Er 'n volksfeestje van maken, is de bloemetjes buitenzetten. 'Kiyu' en 'maitta' zijn budotermen.

7. Is mammalogie [zoogdierkunde] hetzelfde als mastozoölogie? Ja. Het woord 'bruuskeren' kun je toch niet fout schrijven [wel: brusk, bruusk, VD]? Buikspreken doet een gastriloog, een ventriloquist. De man was bruingebakken, zijn vlees ook. Weet jij die bruinkoolgroevelocatie? Zij is een veile deerne, een lichtekooi, van lichte zeden. Brood: wit- en bruinbrood, wijbrood [avondmaalsbrood], vijfgranenbrood, volkorenbrood, tijgerbrood [gespikkelde korst],
tarwe-roggebrood, sukadebrood, sint-jansbrood [vrucht van de sint-jansbroodboom], (sint-)hubertusbrood [r.-k., tegen hondsdolheid, 3 nov = Sint-Hubertusdag], sint-antoniusbrood [brood als aalmoes op Sint Antonius], sesambrood [met sesamzaadjes], sandwichbrood [wit, voor maken van sandwiches], mueslibrood [met muesli], lampionbrood (lampignonbrood – in gesloten bus gebakken casinobrood), speltbrood [soort tarwe], palmpaasbrood, ouwe-jongens-krentenbrood, komijnbrood, koekebrood [van de fijnste bloem], johannesbrood [eetbare peulen van de johannesbroodboom], grahambrood [zonder gisting van grofgemalen graan], hottentottenbrood [niet meer in VD: eetbare wortelstok of stengelvoet van de olifantsvoet], gerstebrood, driekoningenbrood [voor Driekoningen], commiesbrood [soldatenbrood, kuch], cassavebrood, allinsonbrood [volkorenbrood dat zonder vet en met relatief weinig gist is bereid], Frans brood [BE: stokbrood], aleuronaatbrood [met aleuronaat: voor suikerziektelijders], apenbrood [vrucht van de baobab], boekweitebrood, glutenbrood en kerst- en paasbrood.

8. Oordjesbrood kostte een oortje. Verder valt te denken aan: een broodje gezond, een broodje bal, een broodje aap, een broodjeaapverhaal (die staan in stadslegendeboeken), brood koop je in een broodtiek, een broodje halfom en een broodje kroket. Wat is goed geschreven: tarifering of tarifiëring? Beide. Hij is militant nationalistisch. Als je Fransdol ben, behoor je tot de franskiljons en ben je anti-Vlaams. Bedoel je die geiser thuis, of een geiser op IJsland? Nooit geweten wat dga's zijn: directeuren-grootaandeelhouders. Wat zijn broderieën (broderies – o.a. fijn borduurwerk)? Dit is een plezierige broes [douchekop], daar kun je niet in verdwalen, in een brousse [oe uh – jungle] wel. Trouwens, mazzel en broge (ook: brooche – tot ziens en veel geluk) met je nieuwe brogues [brooks – gaatjesschoenen]. Wat is een broncode-editor [schrijven in een hogere programmeertaal als C of Pascal, antoniem = objectcode = programma in machinetaal]? De briet mila is de besnijdenis van een joodse jongen (meervoud: briet milot, brietot mila). Breven komen van de paus , breves [teken boven letter zoals de haček] uit bepaalde talen. Kousen, breeuwwerk [= stoppen] of breiwerk?

9. Een brigantijn is galeiachtig. Brasa's zijn Surinaamse omhelzingen. De boxermotor [o.a. cilinders in plat vlak] liep als een trein. Wat is correct: 'zij sleeden' (sleeën!) of zij 'sleedden' (sleden!)? Allebei! Het was niet zo( )maar een sleetje, maar een volwaardig arrensleetje. Watertrappen heeft als doel bovenblijven. Als je het verschil tussen bouilli [soepvlees aan één stuk] en bouillie bordelaise [Bordeauxse pap – kopervitriool met gebluste kalk, bestrijding plantenziekten] nou nog niet weet … Zijn lusten botvieren: ken je de etymologie van dat laatste werkwoord wel [vieren van touw tot het bot = einde]? Bouderen [oe] is pruilen of mokken. Was de toepassing van de Boterwet vaak niet boterzacht? Hij is borstprothesemaker. In Suriname noemen ze deze ziekte bosyaws, bij ons leishmaniasis, kala-azar of aleppobuil. Wat bedoelt GB met bornput? Antwoord: dit woord komt in de oude Bijbeltaal voor en is een grondwaterput. In bordelaises [vat of fles] kun je bordeauxwijn doen. Een boraat is een zout van boorzuur, het borat (brat) is een soort van sajetgaren. Het boort is onder meer diamantafval.

10. De booleaanse [VD ook: i] algebra is de algebra van Boole. De boogschutter richtte zijn vizier op de Boogschutter [sterrenbeeld – Sagittarius]. Hij was bonaf (goed af): hij schreef zowel 'bonhomme' als 'bonhomie' goed. Na het verzilveren van de bons (bonnen) kon hij bonbons kopen. Bone deus [goeie god!], ik ben het bone china [serviesgoed van fijne kwaliteit porselein] vergeten! De jury moet en zal dit goed rekenen, bon gré, mal gré [goed- of kwaadschiks, tegen wil en dank]. Zij diende bij mijn ouders als bonne [mv. s] à tout faire [meisje voor alle voorkomend werk]. Ik kickte [enthousiast worden] op de bonnes fortunes [+] [meevaller]. Bon pour le badinage non pour le mariage: zoek maar op [goed om mee te dollen, niet om mee te trouwen]! Bon souper, bon gîte et le reste: goed eten, goed logies en de rest.