Dictee – dictees [2310]
Oefendictee 584 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (273)
1. Dat zal er natuurlijk nooit oftewel met sint-jut(te)mis (ad calendas graecas) van komen. Ik bedoel eigenlijk: nooit ofte nimmer. Wat is kalenderliefde? Schertsend: geslachtsgemeenschap met periodieke onthouding. Deze heer van Kalenstein [presenteert zich als heer, maar bezit niets] is met een kales (calèche) gekomen. De Kalevala is een op liederen gebaseerd en door volksbarden overgeleverd Fins volksepos. Ze waren groentjes [onervaren, ook: student], als waren ze nuka's [nuchtere kalveren]. Een kalf Mozes (term is thans verdwenen uit Numeri 12:3) is een zeer bescheiden mens [ook: goedzak, goeie sul]. Kaliumhydroxide is caustische kali. Het Kalina is het Caraïbisch zoals gesproken in Noord-Suriname. Is dat een kalfde koe [die pas gekalfd heeft]? De kali-industrie verwerkt kalizouten. We kennen het westers kalifaat [rond Córdoba] en het oosters kalifaat [rond Bagdad], het kalifaat van Medina en dat van Damascus [kalief = opvolger Mohammed]. Orthoklaas is kaliveldspaat. Vroeger noemde men kaliumcarbonaat potas (en kaliumhydroxide bijtende potas). Een stukadoor maakt en doet stucwerk [stuken, stuccen]. Een stuka was eertijds een duikbommenwerper.
2. Margariet heet ook wel kalkglimmer. Kalmia's zijn lepelbomen. Een sedativum of tranquillizer is een kalmeringsmiddel. Doe maar langzaamaan, kalm aan, kalmpjes aan. Een kalmaar is een calamaris of pijlinktvis. De samenvatting van het Griekse cultuurideaal is 'kalos k'agathos': rechtschapen naar lichaam en ziel (letterlijk: schoon en goed). Met X-benen worden kalverknieën benoemd. Kalvijnen zijn calvilles [soort appel]. Wat doe je met een draai-ijzer [o.a. snijijzer op draaibank]? Hij droeg een kameelkleurig, een camel overhemd. De Indiase en Hindoestaanse vrouwen droegen een kameez [ie:s] [ruime bloes van rijkversierd katoen]. Een camelot is een straatventer en een camelot du roi is een monarchistisch propagandist in Frankrijk. De Amsterdamse kamer was de rederijkerskamer 'De Egelantier', met de zinspreuk 'In Liefde Bloeiende'. De Staat der Nederlanden voert een kameralistische [geen afschrijvingen, alleen inkomsten en uitgaven] boekhouding; gemeenten hebben echter een zeker afschrijvingssysteem.
3. De kameleon keek omhoog naar de Kameleon [sterrenbeeld zuidelijk halfrond]. De kamerbrem is een altijdgroene struik uit het Middellandse Zeegebied. Welke vaste Kamercommissie (verkorting) vergadert er vanmiddag? Een sjamberloek is een kamerjapon voor heren. Een bench is een kamerkennel. Vlaanderen heeft Kamerleden, Nederland (ook) Kamerleden (verkorting van Eerste Tweede Kamer). De kamerpalm is een van Lord Howe-eiland afkomstige palmboom. De PTSS is de posttraumatische stressstoornis. De status quo bleef gehandhaafd. Bij de laag- en laagstbetaalden horen vooral de laaggeplaatsten, de laaggeletterden en de laaggeschoolden. De papegaai met koppiekoppie liet zich horen met 'koppie-krauw'. Zijn baas zegt 'koppie (kopje) krauw' terug. Ondanks de koude kauwde en koutte hij maar voort. In dat visserijmuseum rilde de kongeraal [zeepaling] van de congadrums [een aantal hoge cilindrische troms naast elkaar]. Hij is gekonfijt (doorkneed) in het dicteevak. Wordt met de colaplant soms de kolaboom bedoeld? Ja. Meestal kun je kongsi's [ongunstige kliek] niet vertrouwen. Lokus(t) is Surinaams teak.
4. Zou je dit nu edwardiaans of victoriaans noemen? Een locus classicus is een klassieke (bewijs)plaats (van een woord of gezegde). Een locus communis is een gemeenplaats, een cliché. De locus delicti is de plaats delict (pd). Een locus minoris resistentiae is een (medische) plaats van verminderde weerstand. Een locus standi is een erkende, rechtmatige positie. Een locutorium is een ontvangst- of spreekkamer in een klooster. Loco citato (citato loco, l.c., loc. cit.) is te(r) aangehaalder plaatse. Wat loco primo (primo loco), loco secundo, loco tertio en loco quarto zijn, kun je wel raden. Het bijwoord loco sigilli (l.s.: in plaats van het zegel, van de stempel) is een formule op oude documenten die de lak- of waszegel vervangt. Een locum tenens (letterlijk: hij die de plaats bezet) is een plaatsvervanger. De kopiist wilde Driekoningen in koningendag (niet: Koningsdag) veranderen. Wat was de Kristallnacht ook (al)weer?
5. Kwaadwillig zijn ze allemaal (die kwaad willen), maar wat is het ergst: een kwaad doende kwaaddoener, een kwaaddenkende kwaaddenker (die kwaad denkt) of een kwaadsprekende kwaadspreker? Kenia's president is gekozen door de Keniase bevolking. Van deze kunstwerken lijkt dat het meest Keniaa(n)s (bnw. – Keniase; bez. vnw.: Kenia's – bijv. economie). De officiële staatsleer van de door Kemal Atatürk gestichte Turkse republiek is het kemalisme [o.a. secularisme, nationalisme, het streven naar modernisering en aansluiting bij Europa]. Ze zat in een meisjesklas en was haar klasgenotenopbellijstje kwijt. De klappei [babbelaarster, kwaadspreekster] maakte veel stampij (ook: stampei). Het KIvI is het Koninklijk Instituut van Ingenieurs. Kiwi's [kleine loopvogel] kunnen best kiwietjes [vrucht kiwi] eten zonder kannibaal te zijn [kiwi = informeel ook inwoner van Nieuw-Zeeland]. Wat houdt de KIWA-keur [NL: keurmerk van het Keuringsinstituut voor Waterleidingartikelen] nou eigenlijk precies in?
6.
Vergelijkbaar is de Kema-keur [Instituut
voor Keuring
van Elektrotechnische
Materialen].
Een van de verworvenheden uit de sixtijnse nalatenschap – van paus
Sixtus IV – is de Sixtijnse Kapel. Tegenover kamikazeseks
[wisselende
contacten zonder condoom] staat
safe sex. Ken je het chemisch element nioob [niobium,
Nb, 41]? Als je een EK
gewonnen hebt, ben je Europees kampioen.
Djenghis Khan en Kublai Khan waren Tataarse vorsten. Kanaken waren de
oorspronkelijke inwoners van Nieuw-Caledonië. Het Kanaal is de
zee-engte tussen Frankrijk en Engeland, het verkeerde Kanaal het
kanaal van Bristol. Als je naar een Kanaalhaven toe vaart, kun je
kanaalkoorts krijgen [wel
al in Kanaal, maar nog niet thuis],
als je daar als visser uitvaart (nota
bene: passagiers nemen de Kanaalboot
– nu (2020)
correct in VD),
kun je – Kanaalvisser zijnde – kanaalharing, haring uit het
Kanaal, gaan vangen. De Kanaaltunnel is de spoorwegtunnel tussen
Frankrijk en Engeland onder het Nauw van Calais. Een serinette is een
kanarieorgeltje. Spreek correct uit: 'klassiekers' en
'kanariekers' [bloem,
vergelijk Oost-Indische kers].
7. Hij liep de kantjes eraf, maar haalde toch zijn kandjes [kandidaatsexamen]. Wat is de vindplaats van de Malabaarse kaneelboom [Laurus cassia – Sri Lanka]? Zij kweekt kaneellaurieren. De kaneeltijd was de VOC-tijd. In de Indonesische keuken is kangkung waterspinazie. Kanefas, kanevas of canvas? Stofnaam: alle drie! Eten jullie daar een kaneelzuur of -zoet(e) (beide appelsoorten, niet meer in VD)? Het was een kankereind lopen. Een Vlaamse kangoeroeklas zou in Nederland leonardo-onderwijs krijgen. Een drinkebroer is vaak ook een dronkenlap. Met de zestiende-eeuwse cancelleresca [het kanselarijschrift] werd de kanselarijletter, gebruikt in het gotische handschrift, nagebootst. Van de kanseliers noemen we: de ijzeren kanselier (bijnaam van Bismarck) en de Lord Kanselier (hoogste rechterlijke ambtenaar in Engeland). Een aleatoir contract zoals een levensverzekering is een kansovereenkomst (de inleg ligt vast, de uitkering niet). Het zou helemaal de verkeerde kant opgaan. We hebben Brusselse kant, Mechelse kant en kant van Alençon [plaats boven Le Mans].
8.
Hessoniet is kaneelsteen. Doe dat maar in die kantedoos
[kantdoos].
Uit kantharoi (enkelvoud:
kantharos –
drinkbeker met 2 oren) kun je
drinken. Zo, dat was kantje boord, op het nippertje.
Kantje-boordreddingen komen gelukkig weinig voor. Voor
kantoordrugsgebruik [koffie!]
word je niet vervolgd. Met een
KZ-syndroom
kon je gemakkelijk een KZ-verklaring
krijgen [Konzentrationslager
= concentratiekamp]. De KZHMRS
was de Koninklijke Zuid-Hollandsche
Maatschappij tot Redding van
Schipbreukelingen. Zijn de Kyotodoelen
van het Kyotoprotocol wel gehaald [vermindering
uitstoot broeikasgassen]? Uit een
Griekse ogenschaal (kylix)
kun je drinken. Kyaniseren doe je niet met cyaankali [wel
hout verduurzamen met sublimaat, kwik-II-chloride].
Met een talie kun je takelen, een tali
is in Indië een touw, koord, snoer. Geld maakt sneeg (snedig,
gevat) wat dom is. Op een galei
werden slaven soms voor straf kromgesloten
[hand- en
voetboeien verbinden]. Mijn
ouders hebben kromgelegen om mijn studie te betalen. Bij het
jongensspel bochelen gaat een van de
jongens krom staan. Oudjes gaan vaak kromlopen.
9. Een klysma [darmspoeling] geef je met een klisteerspuit. Met die klerenkast [kleerkast, jerommeke, groot en onbehouwen persoon] van een klerelijer kun je beter geen ruzie maken, niet ruziemaken. Klem: klem zitten, klem lopen, klemrijden, klem raken, klem varen en klemzetten. Een cliffhanger [spannend moment in verhaal, film] hangt meestal niet aan een klif, cliffjumpen doe je wel vanaf een klif. Niet elke knockdown betekent een knock-out. Is dat nou een kobmeeuw of een zwartkopmeeuw? Het was een joekel van komsa [groot]. Jan en alleman kwam erop af. De KMar is de Koninklijke Marechaussee, de KM de Koninklijke Marine. Ze is een slecht skiester, maar een kniesster die daarop lette. Die olympisch kampioene is een ware skister. Na het koffiedrinken gingen ze verder met koffie planten. Een kruising van nerts en sabel is een kojak. Een cocakauwer, een coquero, kauwt cocabladeren. De koka [score van een klein punt] is uit het moderne judo verdwenen. Kondt ge me te kakken zetten, ge zoudt het doen! Doe mij maar komijnekaas.
10. We zijn doende met die twee onder een kap. Vanmiddag speelt de Koninklijke Militaire Kapel. De begrippen tier 1-, tier 2- en tier 3-kapitaal zijn betrekkelijk jong. Die tekst moest in klein kapitaal gezet worden. Een Europarlementariër, een Europarlementslid, zit in het Europarlement. De captain riep op tot fellere charges. Onder kapitein Rondhemd wil je niet dienen [onder de pantoffel zitten] en naar kapitein Jas wil je niet gaan [te gronde gaan, doodgaan]. De kapitein-adjudant nam een kapitein-luitenant te grazen. Het bestuur van de Balije (eigennaam, VD: b – betwistbaar – GB zonder ‘van Utrecht’ wel kleine letter) van Utrecht wordt ook wel kapittel genoemd. Wat is een toque [o.a. dameshoed, genitaal beschermstuk]?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten