2651 Dictee donderdag 31-03-2022 (1) dictee – Dictee van de dag (529)

Dictee – dictees [2651]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 328, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (529)

1. Je hebt cenotafen [leeg grafmonument als cultusplaats], octaven, filosofen en geloven. De waaghalzen klommen boven op de walsen. Als vrijetijdsbesteding deden de hospikken aan batikken. Hoe schrijf je: cakeje, debacletje, raceje, rendez-voustje, dribbeltje, tackletje en jungletje? Waar is het reçuutje gebleven? Geef mij maar een tiramisu'tje. Uit het Frans komen: dinertje, crapaudje en souvenirtje. Enkele andere verkleinwoorden zijn: chequeje, crèmepje, crêpeje, brunetje [ook: brunettetje], tomaatje en nomaadje. De struise boerendochter stond in het weerkaatste diffuse licht.

2. De Ambonese zag nog drie andere Ambonezen. De Goereese en de Heverleese inwoners weten weinig tot niets van elkaar af. Het woord ijslijk klinkt vreeswekkender dan ijselijk. Hij draagt wollen sokken in zijn juchtleren schoenen: duidelijk geval van geitenwollensokkentype. De ovale buitentafel stond onder de opalen [melkachtig wit] luchten. De nylon jassen [nylonjassen] lagen op het formicatafelblad [ook: formica tafelblad]. De houten stoelen stonden op het pluchen kleed [pluchekleed]. Kom(t) dat zien, verhef(t) (beide t’s: archaïsch) uwe harten, maar loop niet te hard van stapel. Draait u zich even om, kleed u daarna weer aan [kleedt u zich daarna ...]. Men vermijde fouten met 'lang leve het echtpaar' en 'lang leve(n) de echtelieden'. Hou op, schei toch uit!

3. En de boer, hij barbecuede voort, terwijl de andere gasten bingoden. Hij timede en timet altijd heel goed. Hij lobbyt voor zijn Schotse whisky's. Het gedownloade, ge-e-mailde bericht werd geshowd en gesaved en daarna gedeletet. Hij monitorde het geplande design. Hij overrulede de gepiercete skatester. Zijn promiscue levenswandel was promiscue [altijd e!] en deed hem de das om. Zijn crue opmerking was nogal cru [wat je hoort …] en zijn continue haatcampagne voerde hij continu [idem]. Het geüpgradede programma werkte sneller. Hij
rock-'n-rolde gestrest, denkend aan floss, grill, yell, pass en stress. Hij settelde zich, ik samplede (ook: sampelde) wat. Zijn moeë benen deden zich voelen.

4. 'Tamezaan' is een verbastering van 'dame-jeanne'. De
tambour-maître, een soort tamboer-majoor, had als vrijetijdsbesteding vioolspelen, citer spelen, pianospelen, tamboerijn spelen en cimbaal spelen. De smiley is een van de bekendere emoticons. Het koppel- of afbrekingsteken wordt bij de drukkers divisie genoemd. Met kastlijn wordt de gedachtestreep aangeduid; er bestaat ook een halve kastlijn. Het isgelijkteken (symbool: =) kom je bijvoorbeeld tegen bij een som als drie maal drie is negen (3 x 3 = 9). Buitenkomen doet opa weinig meer. De Incagodsdienst had vooral een politieke dimensie. Welke term is gangbaarder voor een colon (met zelfde klemtoon ook nog: karteldarm), 'dubbelpunt' of 'dubbelepunt'? Een insluitingsteken is een haakje. De haček is een V-vormig haakje. Een compliment à crochet heeft wel iets van een kaatspartij. Teksthaken zijn vierkante haken.

5. Een opmerking in parenthesi wordt tussen haakjes gemaakt. Een parenthesestel bestaat uit ronde haakjes. Het meervoud van 'parenthesis' is 'parentheses'. In de touwslagerij past een wartel (spanhout, draal) in een lameroen. Als er een torntje aan los is, is er iets niet in de haak. Waarvoor gebruik je een T-haak? Een spinner is een metalen kunstaas. Een sjarriewarrie is een stel ringen met drie wartels en een haak. Een panache is een drievoudig aas op een haak (bijvoorbeeld een balletje deeg, een made en een bloedwormpje). Met een meunhaak kun je vissen. Aan een liashaak (liaspen) kun je papieren rijgen (geen reigers!). Een leihaak wordt op daken gebruikt. Een krauwel is een haak met drie omgebogen tanden. Het kattouwtje is een trosje om de haak van het katblok te sturen.

6. Bij harddrug(s)gebruikers wordt de term 'hooked' gebruikt voor 'verslaafd'. Een heinhaak is een haak met drie tanden aan een lange houten steel. De gaspeldoorn wordt ook Franse brem, doornstruik, ginst of steekbrem genoemd. Gaffes zijn flaters. Met croquet wordt een spel aangeduid. Met een cachet-crampon (crampon) kun je een brief sluiten. Iemand beethebben is hem te grazen nemen. De uitdrukking 'aureo hamo piscari' betekent: met veel inspanningen iets onbeduidends tot stand brengen. Een arkebu(s)sier [uitspraak:
ahr-kuh-buu-zier resp. ahr-kuh-buu-sier] is een met een haakbus bewapend soldaat. De ankylostomiasis is de mijnwormziekte. Een accolade is een strik, haakje. Een aberdeen is een dunne haak met lange steel, veel gebruikt voor baarsvissen. Dat als werkwoord (!, zie lemma 'baarsvisje') hoort niet in één rijtje met 'aalvissen' [verdwenen uit VD] en 'snoekvissen' [znw.].

7. Guillemets worden in Nederland zelden meer gebruikt. Ze zijn genoemd naar de drukker Guillaume. Het HTML [GB ook wel: html] (als extensie: html) is een coderingssysteem voor het opmaken van internetpagina’s. Onafgekort staat het voor Hypertext Markup Language (GB ook: ht m l – het is op SGML gebaseerd). Bij MS-DOS en Microsoft Windows wordt de backslash (/) gebruikt in padaanduidingen op internet. De slash (Duitse komma, /) wordt in dezelfde context gebruikt in Unix en Linux. Als in een letterlijk citaat een aperte fout zit zoals in 'ik strijdt', wordt er tussen haakjes vaak 'sic' (Latijn: sic erat scriptum) achter gezet (+ !). Dat betekent 'dat staat er woordelijk'. Op het bord stond: "We zijn verhuist (sic!) naar de Rembrandtstraat." Het is heel geraffineerd om in reclames stiekem de zelfnoemfunctie te gebruiken; een voorbeeld: het teer-gehalte
('teer'-gehalte) in een sigarettenreclame.

8. De 'akoïsering' [Oorspronkelijk: AKO = Amsterdamse Kiosk Onderneming, eigennaam] van de Nederlandse literatuur (GB ook: tt) is al ver voortgeschreden. Hoe geil kun je zijn? Antwoord: bevergeil (castoreum), bloedgeil (de vampier?), botergeil (bokkegeil), machtsgeil, mediageil (publiciteitsgeil), poepgeil, regeergeil, übergeil, uniformgeil, huichelgeil en we besluiten met soldateske ‘generaalgeilheid’. Haar zaadvragende ogen straalden haar hitsigheid uit. Drink nog een apengeiltje [studententaal: glas marasquin met een laagje room].

9. Gezocht met '*teken' op woordvormen. Stier, Maagd en Steenbok zijn aardetekens. Een weglatings- of afkappingsteken is een apostrof. Het at-teken is in e-mailadressen de apenstaart. De Azteken waren een oud indiaans volk in Mexico met hoge beschaving. Hoe ziet het vredesteken, het ban-de-bomteken eruit? Een ideogram is een beeldteken. Het copyrightteken is het teken © [see]. Het crescendoteken is gelijk aan het kleinerdanteken (<). Het decrescendoteken (diminuendoteken) correspondeert met het groterdanteken (>).

10. Een trema wordt ook wel deelteken genoemd. Het dollarteken ($) is een gemodificeerde 'acht' ('8'). Een staf met een slang is meestal het esculaapteken. Een et-teken (&) is een ampersand. Het goedkeuringsteken [op schoolwerk] was meestal een 'krul'. Wist je dat de streepjes van het euroteken (€) niet even lang zijn? Hij heeft het slechts gekstekenderwijs bedoeld. Een cimier (niet meer in VD, wel: helmteken) is in de heraldiek de boven op de helm geplaatste figuur die het kenmerkend teken van een geslacht is. Het integraalteken (∫) is in feite een langgerekte S. Het aloude guldenteken (ƒ) zullen we niet snel vergeten. Jokertekens (wildcards) zijn de asterisk (*) en het vraagteken (?). Een figuurlijk kaïnsteken draag je op het voorhoofd [Kaïnsteken, Kaïnsmerk is Bijbels – bij Kaïn op het hoofd na het doden van Abel]. Een klemtoonteken is een accentteken.

11. Een vocaal is een klinkerteken. Een trait-d'union is een koppelteken. Een militair korps heeft een korpsonderscheidingsteken. Tweelingen, Weegschaal en Waterman zijn luchttekens. Het woord 'litteken' schrijf je algauw verkeerd. Kuipjesteken is geen teken. Met een legatoteken worden een aantal noten gebonden. Getweeën studeerden de jezuïeten bantoeïstiek (studie van de Bantoetalen en Bantoecultuur). Financieel was dat mogelijk. Een trofee is een overwinningsteken. Het pondteken (£) is een gestileerde L. Het procentteken (%) en het promilleteken (‰) kent iedereen. Bij schrijven van 'aârs' voor 'anders' is sprake van een samentrekkingsteken. Het is acht uur zesentwintig minuten en tweeëndertig seconden schrijf je in symbolen zo: 8.26:32 u (uur). Een deleatur is in de letterzetterij een doorhalingsteken.

12. In 'schöngeist' (estheet) staat een umlautsteken. Vigilatieteken is de drukkersterm voor aanhalingsteken. Het verkortingsteken is de apostrof. In het Hebreeuwse vocaalschrift kom je vocaaltekens tegen. Het vrouwenteken (venusteken, venussymbool, ♀, is niet: een ankh – hengselkruis, sleutelkruis:)

is een open rondje met aan de onderkant een kruisje. Het mannenteken (marsteken, marssymbool) is trouwens: ♂. Passer en winkelhaak vormen samen het symbool der vrijmetselaars. Ram, Leeuw en Boogschutter zijn de vuurtekens. Kreeft, Schorpioen en Vissen zijn de watertekens. Het V-teken kennen we van Churchill. Het yenteken (symbool: ¥) danken we aan Japan [JPY]. Steenbok, Waterman en Vissen zijn de wintertekens, Kreeft, Leeuw en Maagd de zomertekens. Die eik heeft ijktekens.