2648 Dictee maandag 28-03-2022 (1) dictee – Dictee van de dag (526)

Dictee – dictees [2648]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 331, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (526)

1. We kennen nogal wat vadertjes: Vadertje Staat, vadertje Cats, vadertje tsaar, Vadertje Tijd en vadertje Stalin. Waren ze weer aan het ouwehoeren over die auerhanen (auerhoenen, auerhoenders, auerhoenderen)? De schoonheidsbehandeling peeling wordt ook aangeduid met scrub. Het Scythisch wordt niet meer gesproken, de Scythen bestaan niet meer. Sealskin komt van de zeebeer of oorrob. Bij de seance dronken ze wijn die sec was. Die is dus dry oftewel droog. De chippendale at chipolatapudding; als toetje was er cappuccino. Het dwergschnauzertje is een aangenaam gezelschapsdier. Saffraangeel wordt uit krokussen bereid. In de
Ster-reclame [Stichting Etherreclame] werd de gepromote tapasbar opgehemeld. In het Belgisch-Nederlands spreekt men over Pinksteren als over Sinksen: met de sinksenbloem wordt dan ook de pinksterbloem bedoeld. De muziek fadede langzaam uit. Mark Rutte had een kleine uitglijer.

2. In de Comédie-Française (vergelijk: Théâtre-Français en Académie française) werd een Engelse comedy opgevoerd. De comédien en de comédienne beseften dat ze slechts een komedie opvoerden, al leek het meer op een dramady. De schaakster en haar secondantengezelschap vormden een mooi stel. De sculler, hij sculde voort. Een scrupel is een oud medicinaal gewicht. Na een secondopiniononderzoek krijg je een second opinion. Een secessie is een afscheiding uit een staatsverband. Seceren is een sectie verrichten. Zo was de Amerikaanse burgeroorlog een secessieoorlog. (Co)secanten (secansen – secans) zijn goniometrische verhoudingen. Een seconde-uurwerk heeft een secondewijzer. Het secreet zat op het schijthuis. De zwager van de secretaris-penningmeester van onze voetbalclub is algemeen secretaris van een vrijmetselaarsloge. Buiten de vrijetijdssfeer is hij secretaris-generaal bij het secretariaat-generaal van het Ministerie [instelling] van Algemene Zaken [AZ]. Het sectiebestuur van de sectie betaald voetbal van de KNVB [Koninklijke Nederlandse Voetbalbond] is tamelijk zelfstandig. Het secretaressecongres werd op Secretaressedag gehouden. Een keizersnede is een sectio. Secunda's [in die betekenis: tweede wissel (na uitgifte van de eerste)] zijn geen secundi [plaatsvervangers – enk. secundus, dan wel: secunda en secunda's].

3. Een notchback is een sedan, een vierdeursauto. Het sedatieve sedativum bracht haar tot rust. Sedekahs zijn islamitische godsdienstige offermalen. Hij leidde een sedentair leven. De ceder is een boom, de seder een rituele maaltijd. De Sefarden (VD ook: Sefardim, GB ook: Sefardiem) zullen hun afkomst nooit verloochenen. In Zuid-Afrika heerste lang segregatie. Hij was een seigneur: zijn grandeur straalde dat uit. De sekser werkte op een kippenboerderij. Zij was haar sekse- en bentgenoot. De seksbusiness deed het in de tweede seizoenshelft een stuk beter. De seksscène op de sekssite veroorzaakte desalniettemin een seksschandaal. Sektariërs drinken graag secce [droog, dry] sekt [mousserende wijn, méthode champenoise]. Sela's [rustpunt] zijn muziektekens in de Psalmen. Hij deed selderiezout en selderijpoeder in de selderiesalade (selderijsalade). Het verguldsel maakte de pil niet minder bitter. Sekwestratie is in bewaring stellen, maar geen inbewaringstelling (ibs). Bij de selfservice bleek dat de selfmade [bnw.] (wo)man ook selfsupporting was. Semantiek en syntaxis moet je streng scheiden, ook in de programmeertalen Algol en Basic. Schrijf correct: 'uitjouwen', 'jij-jouen' en 'jijen en jouen'.

4. Morfeem [kleinste vormelement in een taal met grammaticale of semantische functie] en semanteem [betekenisdragende, inhoudelijke deel van een taalteken] zijn onlosmakelijk verbonden. Een semainier is een zevendagenkast. Was dit armageddon [reuzenstrijd, wereldbrand] een selffulfilling prophecy? Dit land kent negen semiautonome provincies. Het aantal semi-intellectuelen is grenzeloos. De NS [Nederlandse Spoorwegen] zijn meer dan semigeprivatiseerd. Semieten zijn Joden. Semilor (similor) is namaakgoud, pinsbek. In een seminarium (studiehuis) kun je seminars houden. Het onderzoek was semiopenbaar, semionafhankelijk en semiofficieel. De opbouw van het toneelstuk was semiscenisch. De semitistiek bestudeert oude en nieuwe Semitische talen. In de sennhut vond het rendez-voustje plaats. Sensitivitytraining bevordert sensitivisme. Ze was maar een frêle en sensibel poppetje. De señor en de señora waren de ouders van de señorita. Semtex … boem! Het Belgische Senaatslid (de senator) overlegde met zijn confrère (ook een advocaat!) uit de Eerste Kamer over onderwaterzetting van de Hedwigepolder bij Hulst. Bladen van de seneplant [kassieboom] worden als laxeermiddel gebruikt. Die Senegalees kende zelfs het Senegalese volkslied niet! Een uitlaatcenter verkoopt die -pijpen onder de auto.

5. De senior partner stuurde de senior manager aan. Bushbaby's vindt je oom in de bushbush. John Bull personifieert Engeland. De afkorting s.s.t.t. [èhs-èhs-tee-tee] betekent: salvis titulis (met weglating van de titels). Dat zette men vroeger vaak achter de naam van iemand met een academische titel, als men die wegliet (of het niet precies wist), dus R. Leentfaar s.s.t.t. in plaats van [afkorting – punt!] ir. R. Leentfaar. Overigens betreft het toch een schattige afkorting met die twee s'jes en twee t'tjes, of niet soms? Quiches zijn hartige taarten. Zijn er onder de dicteenomaden ook taaltuiniers, taalzuiveraars (Belgisch-Nederlands)?

6. In de tweeakter vormden de hoofdrolspelers een twee-eenheid. Toevallig waren het ook nog twee-eiige tweelingen, die al tweeënhalf jaar samenspelen. Ik weet ook niet een-twee-drie of de
rood-wit-blauwaanhangers het een-tweetje (de een-tweepass,
een-tweecombinatie) wel goed beoordeelden. Tabasco is een pikante saus van peper, azijn en zout. In Suriname is een tabbetje een eiland in een rivier. Langetabbetje is een plaats in Suriname. Nou, tabee hoor! Een tabla is een dubbele trom (Hindi). Het tableau de la troupe betreft de leden van een toneel- of dansgezelschap. Een tabloid is een boulevardblad, een sensatieblad. Wat is 'het laatste taboe' [zelfmoord, dood]?

7. Een taboeret is een krukje, de tabouleh (GB ook: taboulé) een salade uit de Midden-Oosterse keuken en een tabula rasa een onbeschreven blad. Waren er bij de Tachtigers geen tachtigers, op den duur werden ze dat vanzelf. Tachycardie betreft een snelle hartslag, bradycardie juist een langzame. Tachyonen gaan sneller dan het licht. Bij tackelen voer je een tackle uit. Een tacootje is een soort tortilla. Tactiel is tot de tastzin behorend. Taekwondo is een vechtsport: Koreaans karate. Een taël is een vroegere Chinese munt. Het mooiste voorbeeld van een tafelberg is de Tafelberg bij Kaapstad. Tafeldekken en tafeldienen zijn werkwoorden. Ik vond trouwens ook nog rietdekken, strodekken en leidekken. Van 'dienen' waren er verder geen aansprekende voorbeelden.

8. In een tajineschaal bereidt men tajine [stoofpot]. Taffen is van taf [taft, taffetas], tafzijden is van tafzijde [= taf]. Een tagger brengt labels (tags) aan. Tagliatelle [tahl-jaa] is een lintvormige pastasoort, een tagrijn is een voddenkoopman, tahin is sesampasta en tahoe (stofnaam, Nederlands) is tot blokken geperste, gestremde sojamelk, gebruikt als vleesvervanger, synoniem: tofoe. Een taiga is een moerassig naaldwoud. Bij tai-chiën beoefen je het tai chi. De ridders van de Tafelronde zaten aan het hof van koning Arthur aan de ronde tafel. Het was daar tafeltje-dek-je, zelfs wel zonder de toverspreuk 'tafeltje dek je' [Rein]. Talmoedisten en de Talmudica [niet in wdb.!] bestuderen de Talmoed. Een takehometentamen mag je thuis uitwerken. Het takkewijf stak de takkenbos nog in brand ook.

9. De takstaks [taks = ook hond] is een voorbeeld van een hondenbelasting(aanslag). Ook die honden zijn niet taxfree. Die aanslagen werden opgeëist door de taliban (enkelvoud: talib). Taliën is takelen. Is dit een schrijf- of leestalig woord? Taleggio is een kaassoort, genoemd naar een Italiaans dal, waarvan de spelling van de naam niet te betwisten is. Talliets zijn gebedskleden bij joden. Bij tallshipsraces zie je hooggetuigde grote zeilschepen uit de laatste periode van de zeilvaart. In de ub [uu-bee – universiteitsbibliotheek] vond ik dat leenwoorden uit het Duits zijn: U-bahn, überhaupt, über-ich (de schrijfwijze is wel vernederlandst, vergelijk: ik-roman), übermensch en U-boot. Een ud is een universitair docent, een uhd een soortgelijk hoofddocent [td = toegevoegd docent – niet in wdb.], een ufo een unidentified flying object en een ugli een (lelijke) citrusvrucht. Een uilenspiegel (niet Tijl zelf) kan soms uiig zijn.

10. Het is in u beider belang dat u aller vriend zich gedeisd houdt. De uite kachel gaf geen warmte meer. Het paard werd uitgebeld. In het uitgebijte schip bevond zich een door gemorst zuur uitgebeten tafel. Kun je mij de weg naar de Dorpsstraat [in Breskens] uitduiden? Is de uitdijing van het heelal onomkeerbaar, irreversibel? Zijn boekenbezit dijde uit. Uit anderen hoofde zeg ik nog eens: toon je (uilen)ballen! Het criminele kwaad is van de Boze en daarom uit den boze! Met mijn familie ga ik af en toe uit eten [GB], op mijn werk moet ik soms iemand uiteten (VD, ook: ineten). Mijn uitgavenpatroon moet herzien worden. Ik vond de uitgiftekoers te laag. Het dictee is uit, basta!