Dictee – dictees [2627]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee OUD 347, geheel herzien naar situatie 2022
Dictee van de dag (510)
1. Vieren Zimbabw(e)anen ook oudjaar en Nieuwjaar, oud en nieuw, het oud-en-nieuwfeest? Onderdelen van een drumstel kunnen de hihat [haaj-hèht] [twee met een pedaal tegen elkaar beweegbare bekkens] en de snaredrum [snèhr-druhm] (caixa [kahj-sjaa] – met snaren eronder – ook: snaardrum) zijn. Het nirwana was het hoogste doel van de Indiase goeroe. Hersenen is een typisch geval van plurale [mv. pluralia] tantum, politie en ijs zijn voorbeelden van singularia [enk.: singulare] tantum. De vingers van de lepralijdster zworen langzamerhand af [afzweren, afvallen, letterlijk]. De verrader zwoer zelfs zijn eigen vader af [afzweren met eed]. Vgl.: de vinger zweerde of zwoer, hij zwoor een eed. In het hondenhok van de twee bon(s) vivants zaten alleen twee whippetjes [windhond]. Komt het jeu de boules uit Frankrijk? Ik heb nu mijn buik al vol van dat gejeu-de-boul. Het spel is trouwens (heel erg) verwant aan la boule lyonnaise, la boule de fort en petanque. Het meervoud van woordenspel is jeux de mots. Jeunes premières [+] zijn vrouwelijke hoofdrolspeelsters in een stuk met een liefdesintrige. Een jezuïetencollege is per definitie jezuïtisch. Die iezegrim [brompot – ijze(r)bijter, beisponem, uitbijter, mopperaar] had veel weg van een stalen jezus.
2.
Mag hij nog ik-weet-niet-hoeveel bloopers maken? Ik wist het woord
niet meer voor, je weet wel, een naakte man. Die loopt in z'n blote
je-weet-wel. Die heeft een je-weet-weloutfit. Het is waar: het werd
op JIMtv verteld. Kunnen ninjutsuers ook jiujitsuen? Moest u bij
jodenkers ook meteen aan jojodenkers
([!]
hun jojo-effect komt van het jojoën; ze hebben dan gejojood)
denken? Jammer, dat dicteenomaden daar geen streepje mogen zetten …
Krijg je met jodhpurs eerder
rijbroekanesthesie (het
caudasyndroom)? Joh toch, is het
waar dat mensen met joie de vivre [levensvreugde]
vaak 'joechei' roepen en geobsedeerd zijn door de joik, een
ingehouden Laplandse (Lapse)
zangstijl? De jonge turken waren geen derdegeneratieallochtonen [derde generatie].
Jolie-laides [aantrekkelijk
lelijke vrouw] hebben vaak veel
jolijt, ook op Jom Kipoer. De joint venture had een aanzienlijk
jointventurekapitaal. De voetbalclub Juventus trekt vooral spelers
aan die in hun juventus [jeugdige
volwassenheid, 25-40 jaar] zijn
(en liefst ook
juveniel – jeugdig).
3.
De junta [ch]
had enkele junior managers in dienst. Jumelles
[mv.] is de naam voor een toneelkijker.
Zou in het Jurassische gebergte (daar
wonen Jurassiens in de Jura) nog iets te
vinden zijn van het jurassische tijdperk [jura]? Kan je van daaruit de
junonische [trots,
majestueus, godin Juno]
buurplanetoïde [tussen
Mars en Jupiter] zien? Sommige
Jordaanbewoners (Jordanezen)
beheersen het jordaanvibrato. De
JP-norm [balkenendenorm]
geldt hier niet. Het is daar Joris en Trijn [soms
liefde, soms ruzie], al is hij
een domme joris en zelfs een
joris-goedbloed. Klein Jobje met zijn
joppie zal wel weer Joppie zijn [kind
van de rekening]. Hollanders zijn
maar kaaskoppen. Kun je met een kabas [armkorf,
hengselmand] kabassen (niet
meer in VD: listig stelen)? In
een Israëlisch kabinet kan zelfs de kabbala [geheime
leer en mystiek van de joden in de middeleeuwen]
een rol spelen. Het kabuki is een specifiek mannelijk en traditioneel
Japans toneel. Bij het kwartetten kwamen we de kaardrog [zekere
rog] tegen. Kaapstatters
[uit Kaapstad]
drinken als regel kaapwijn (Kaapse
wijn) en gebruiken als toetje
vaak Kaapse wolken en geen Kaapwolken, want dat zijn twee
extragalactische sterrenstelsels in de zuidpoolstreek van de hemel,
die uit een menigte telescopische sterren en nevelvlekken bestaan.
4.
De kaddisj is een joods gebed [zeg maar
kaddisj: zand erover]. Verwante termen zijn: doxologie,
laudatie en laudatio. Is er verschil tussen de kajapoet- oftewel
kajapoetiholie [lichtgroene
etherische olie] en de
neroli(olie)
[uit
oranjebloesem]? Kaisoi, paksoi en
tatsoi [Chinese
sla] zijn verwante (of
juist niet-verwante?) Chinese bladgroentesoorten [n/s]. Het kaizen
is een Japans managementsysteem. De kadushi is een zuilcactus op de
Antillen en leverancier van vruchtvlees voor heerlijke soep. Katjangs
[peulvrucht: erwt,
boon] kun je in kadjangs
[gedroogde bladeren als
emballagemateriaal] wikkelen. Ach
toe, ram mij niet met je rammei [=
stormram]. De kakadoris
[kwakzalver, ook:
kakkedoris] had aan de wand een
Japanse kakemono [schilderij]
hangen met een kaketoe [papegaaiachtige]
erop. Hij wilde de kakies voor de behandeling wel graag cash
ontvangen. Een blotevoetendokter [blote voeten] loopt soms zelf op zijn blote
kakkies. Een markies heeft een
markizaat, een kalief
een kalifaat. Het wordt stilaan tijd,
dat je het wat kalmpjes aan (kalm
aan) gaat doen: geniet van je
kalissedrop [geen mv.] en van de kalmoes
[waterplant].
Komt het 'to kalon k'agathon' (het
mooie en het goede) soms uit het
Kalmuks? Het Griekse cultuurideaal vatten we samen met 'kalos
k'agathos' (schoon
en goed), ook wel:
'kalokagathia'. Wil je gebakken kaketoe-eieren? Ik heb zelf de
sluipschutter kaltgestellt [uitschakelen,
VD,
GB: kaltgesteld - ww. kaltsellen].
De kanaalzwemmer gaat van kanaal naar kanaal (met
een kanaalkiezer), de
Kanaalzwemmer van kust naar kust (met
zwemvliezen). De knautia wordt
ook honingbloem, scabiosa of schurftkruid genoemd. Op de
Kanaänitische bruiloft (te
Kana) werd water in wijn
veranderd. Schrijf je Kamper steur, kampersteur, of beide? Beide! Op het
kamerbrede tapijt van de Eerste Kamer werd de motie over de NS Kamerbreed aangenomen.
5. Kikkererwten zijn kekers. Met kandijsuiker kun je canderen. Het jongste hoofdtijdperk van de geologische tijdschaal wordt naast kaenozoïcum ook wel neozoïcum genoemd. Het was kantje boord, de kantjil onderging een kantjeboordredding. Een canticum, een kantiek, is een kerkgezang. Een dicteetijger is een lettervreter en een kommaneuker. Een loodlijn is een kathete oftewel cathetus. Je kunt een dreun op je kanis, je harses, krijgen! Kun je met cassonade [geen mv.] [bruine keukensuiker] een kanonnade [s] uitvoeren? Ze maakte een reverence [s], een knicksje. Het kandidaat-Kamerlid werd door de journalist kapotgeschreven. Cimbaloms zijn citers. Cembalo's zijn trouwens klavecimbels. De kapsoneslijer belandde uiteindelijk in het kapucijner klooster [kapucijnenklooster met kapucijner monniken]. Het kaposisarcoom herken je aan pijnloze roodblauwe of – bruine huidvlekken. De karakoelschapen zijn genoemd naar een dorp in Oezbekistan.
6.
Jan karde weg met zijn bromfiets, Piet kartte weg met zijn skelter
(gocart).
Het Japanse karoshi [dood
door te hard werken] is een heel
andere manier van heengaan dan een kamikazeactie. Zie het (de)
karonje [feeks]
in heur karikel [licht
tweewielig voertuig]! De
karetschildpad pieste – doet hij dat dan? – tegen de kariatide
[vrouwenbeeld als
steunpilaar]. Kastelozen [n, maar loos!] zijn paria's van het kastensysteem. Het
kasparhausersyndroom [jong
niet leren praten, dan oud ook niet meer]
is genoemd naar Kaspar Hauser. Waar gebruiken ze kastanje-eek voor?
Als je kassiewijle bent, ben je
kassie-zes. Cashewnoten groeien aan
de kasjoeboom. De kasgeld-bv richtte zich nu op kasjmieren handtassen
uit Kasjmir. De schreeuw ging door merg en been: door karyocyten
(beenmergcellen)
dus? Het kasjroet is het geheel van de joodse spijswetten. Zoeken op
'*bq*' geeft alleen: barbecue
(afkorting: BBQ)
en becquerel
(afkorting: Bq).
Zoeken op '*dq*' geeft: schuldquote en
vin délimité
de qualité supérieure
– aanduiding op Franse streekwijn die de plaats van herkomst
garandeert (afkorting:
V.D.Q.S.).
Zo geeft '*gq*': belastingquote,
haringquota, dragqueen en de afkortingen van de internetextensie en
de ISO-landcode van Equatoriaal-Guinee,
respectievelijk: gq en GQ.
7.
Met '*lq*' vinden we: pulque (in
Mexico uit het sap van de agave bereide alcoholische drank),
differentiaalquotiënt, decalqueren (verouderd
voor calqueren), calque
(overgenomen
tekening). De oogst voor '*mq*'
is: unum idemque (unum
et idem: een en hetzelfde),
tamquam in speculo (veluti
in speculum: als in een spiegel),
tamquam alter idem (als
een tweede ik), spemque metumque
inter dubii (zwevend
tussen hoop en vrees), quocumque
nomine (onder
welke naam ook), quocumque modo
(op welke manier
dan ook),
mq (internet:
Martinique),
MQ (ISO-landcode),
limquat (dwergcitroentje,
nauw verwant aan de kumquat),
kumquat (zure, op
sinaasappel lijkende vrucht), in
utrumque paratus (op
alles voorbereid) en in utramque
partem (aan beide
kanten). Met '*pq*' is de schrale
oogst: S.P.Q.R. (Senatus
Populusque
Romanus,
senaat en volk van Rome). Met
'*uq*' zochten en vonden we: bouquet (in
verband met wijn en likeur het geheel van geur- en
smaakeigenschappen), bouquet
garni (bosje
kruiden om bouillons te aromatiseren),
bouquetreeksboek (GB,
VD nog: B – volgens
VD bestaat de Bouquetreeks uit bouquetromans)
(damesroman),
bouquiniste (verkoper
van tweedehands – GB:
2(d)e-hands
boeken
– ook: tweedehandsboeken)
en consilio manuque (met
raad en daad). Een truqueur en
truqueuse vervaardigen namaakantiek.
8.
De oogst voor '*xq*' is: exquis(iet)
(uitgelezen,
voortreffelijk) en cadavre exquis
(taalspel waarbij
de spelers volgens zekere regels een tekst produceren).
'*yq*' levert ons: yquem (een
witte bordeauxwijn). Een paar
hits vinden we voor '*tq*': de afkorting e.t.q.
(e
tutti
quanti –
en alle(n)
die erbij behoren), de afkorting
GTQ (genormeerde
valuta-aanduiding voor de quetzal
van Guatemala),
hinc atque hinc (van
weerskanten), hodie atque heri
(nog maar sinds
korte tijd), lichtquant (foton),
de afkorting t.q. (tutti
quanti –
allen van dat slag), TQM
(total
quality
management),
trente-et-quarante (uitbreiding
van het kansspel rouge-et-noir met twee velden: couleur en inverse)
en unus atque idem (een
en dezelfde). Bruikbare
dicteetermen met '*rq*' zijn: turquoise (adjectief:
turkooizen), het turquoise (znw.
= tafweefsel),
satis superque (genoeg
en meer dan genoeg), retorqueren
(iemand met eigen
woorden bestrijden), remarquabel
(opmerkelijk),
perquisitie (huiszoeking),
marquise (markiezin
– markies, markizaat),
marqueterie (mozaïek
van gekleurd hout of marmer),
marquee [ie]
(lichtkrant op
beeldscherm), marque
(gedenkteken),
marqué toneelspeler-verrader),
demarqueren (synoniem:
markeren), bifurqueren (een
bifurcatie vormen) en barquette
(bakje van
bladerdeeg voor ragout).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten