Dictee – dictees [2626]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee OUD 348, geheel herzien naar situatie 2022
Dictee van de dag (509)
1. De combinatie '*sq*' belooft een redelijke oogst aan bruikbare termen: ab ovo usque ad mala (van het begin tot het einde), absque causae cognitione (zonder kennis van zaken), absque hoc (zonder het genoemde), absque ulla conditione (onvoorwaardelijk), ad nauseam (usque) (tot walgens toe), amicus usque ad aras (iemand die bereid is zich voor zijn vriend op te offeren), arbeidsinkomensquote (afkorting: aiq.), a solis ortu usque ad occasum (van zonsopgang tot zonsondergang), bal masqué, beroepsquerulant, bisque (soep), bisque de homard (bisque d'homard, kreeftensoep), confisqueren en confisqueerbaar, de afkorting c.s.q.n. (conditio sine qua non), demasqué (ontmaskering) en demaskeren, desquamatie (afschilferen), en dextra fidesque (ik geef er mijn hand op), esquire (beleefdheidstitel in Engeland: weledelgeboren heer), een flatsquare [bnw.] beeldscherm, fresquiste (frescoschilderes), gants mousquetaires (+ handschoenen met grote kap), integer vitae scelerisque purus (van onbesproken levenswandel en vrij van schuld) en je-ne-sais-quoi (ik-weet-niet-wat).
2. Maar dat is niet alles: kaasquiche, kennisquiz, kiesquotiënt (kiesdeler), lansquenet (thans niet meer gespeeld kaartspel), manibus pedibusque (uit alle macht, met hand en tand), marasquin (soort van kersenlikeur), masqué (bij het biljartspel door een ervoor liggende bal niet bereikbaar), mesquinerie (bekrompenheid), misquote (misplaatst citaat), mosquito (piepkastje), mousqueton (musketon, soort van karabijn), pasquinade (paskwil), plusquamperfectum (voltooid verleden tijd), premier-risqueverzekering, profil en trois-quarts, quisquiliën (prullen), quousque tandem? (hoe lang nog?), remis velisque (velis et remis: met de meest mogelijke spoed), secundis temporibus dubiisque rectus (in voorspoedige en in onzekere tijden standvastig), sesquipedalia verba (ellenlange woorden), sesquiterpeen (organische verbinding zoals farnasol), short squeeze (prijsopdrijving), squaleen (acyclische onverzadigde koolwaterstof), squameus (schubachtig), squaredansen, ik heb gesquasht, squatter (kolonist), squaw (indiaanse vrouw), status quo, toties-quotiesaflaat [toties quoties], trois-quarts (van een gezicht), usquam terrarum (ergens ter wereld), usque ad aras (tot de offerdood), usque ad mortem (tot in de dood) en verbruiksquotum.
3. Wat levert '*aq*' op? Onder andere: AQ (landcode Antarctica), veel aqua zoals aqua destillata (gedestilleerd water), aquaduct, aqua et igne interdictus (verbannen: water en vuur ontzegd), aquafitness, aqua fortis (sterkwater) [aaneen!], aquamanile (kan water voor priester), aquam a pumice postulare (iets onmogelijks willen), aquam infundere in cinerem (de put dempen als het kalf verdronken is), aqua pompa (aqua pumpaginis, pompwater), aquariaan (aquarist), aquarobics (aerobics in het water), aquatel (drijvend hotel), aqua vitae (brandewijn), aquifer (ondergronds waterbassin), aquilae senectas (een krachtige ouderdom), attaque, attaqueren, blonde d'Aquitaine, caquelon (kookpotje), chapeau claque (gibus), craqueleren (craquelé vertonen), demaquillagecrème (voor afschminken), eau de labbaraque (bleek- en vlekkenwater, mond- en gorgelwater), incorrupta fides nudaque veritas (niet te verbreken trouw en de naakte waarheid), jaquemart (staande figuurtjes op een klok) en witlaquéboekenplanken [laqué als znw., anders evt. .met laqué als bnw. wit laqué boekenplanken of zelfs witlaqué – vgl. witgelakt aaneen – boekenplanken].
4.
Verder troffen we ook nog aan: maquis (verzetsgroep,
leden: maquisards), maquiladora
(assemblagefabriek),
Nasdaq (schermenbeurs
in New York), plaque (op
tanden; GB en VD ook: tandplak, GB ook nog: tandplaque),
plaquettepenning,
praesta-quaesumus (priester
die alleen de mis leest),
raquette (sneeuwschoen),
rastaquouère (exotisch
heerschap), taquineren
(lastigvallen),
tourner casaque (de
huik naar de wind hangen),
utraquist (calixtijn,
aanhanger van een zekere richting der hussieten)
en vaquero (cowboy,
Mexicaans veedrijver te paard).
5. Ook '*eq*' verzekert ons van een rijke oogst, (een selectie): adequaat (geschikt voor het beoogde doel), aequa lance (onpartijdig), aequo animo (kalm), ars aequi (de rechtspraak), atletiekequipe, bonum et aequum (wat recht en billijk is), chef d'équipe, co-equipier, EQ (emotionele-intelligentiequotiënt), equalizer, equatie-uurwerk, equerre (trommelkruis), equinoctium, equinox [equinoctiaal, equinoxiaal], equivoque, equivocatie [taalkunde], equus publicus (iemand die zich – in schijn dan wel werkelijk – uitslooft ten algemenen nutte), ex aequo et bono (naar recht en billijkheid), exequatur (goedkeuring van de aanstelling van een consul in een vreemd land door de regering aldaar), exequiën (uitvaartplechtigheden), gedesequilibreerd (uit zijn evenwicht), haud passibus aequis (van navolgers: ver achterblijvend bij hun voorbeeld), hongermannequin, inadequatie (ontoereikendheid) en inconsequent (onlogisch).
6. Om te vervolgen met: instar montis equus (een paard zo groot als een berg), intelligentiequotiënt (afkorting: IQ), judo-equipe, letteren requisitoriaal (juridisch: ambtelijke opdrachten of verzoeken), mannequinage (beeldhouwwerk aan gebouwen), messa da requiem (requiemmis), non sequitur (ongerechtvaardigde gevolgtrekking), obsequium (obediëntie, kloostergehoorzaamheid), olie-equivalent (rekeneenheid voor energieverbruik), partibus aequalibus (met of in gelijke delen, afkorting: p.aeq.), per consequentiam (bijgevolg), perequatie (vereffening), postcheque-en-girodienst [1918-1986: PCGD, niet in wdb.] en plus aequo (meer dan billijk, dan nodig).
7.
De afronding van deze serie is: prequel (film
of aflevering die laat zien wat aan een serie voorafging),
private equity (het
beleggen in
niet-beursgenoteerde bedrijven),
private-equityfonds, quasi umbra persequi (iemand
volgen als zijn schaduw),
requisitoir (eis
van OM –
Openbaar
Ministerie),
sauve-qui-peut (algemene
ordeloze vlucht), sequel (vervolg
op een succesvolle speelfilm),
sequenza (bijzonder
virtuoos solowerk in de moderne muziek),
sequitur (daaruit
volgt), sequoia (reuzenpijnboom),
tequila (sunrise),
warmte-equator (isotherm
die de plaatsen met de hoogste jaartemperatuur met elkaar verbindt)
en ten slotte: zichtcheque.
8. '*oq*' geeft veel min of meer bekende woorden; een selectie daaruit is: alloquium (aanspraak, apostrof), bilboquet (vangbekertje), bloque (biljart: een rechtuit, met forse stoot te maken of gemaakte bal), breloque (hangsieraad), cacoëthes loquendi (praatzucht), chloroquine (een antimalariamiddel), choquant (aanstootgevend, ook: shockerend), coq-à-l’âne (wartaal), coq au vin (gerecht, gestoofd in wijn), coquero (cocakauwer), coquette (behaagziek meisje), coquille (schelp), coquille Saint-Jacques (jakobsschelp), croquis (schets), eloquentie (welsprekendheid), epoque maken (vergelijk ook: belle époque, epochemachend), equivoque (ondubbelzinnig), evoqueren (evoceren, voor de geest roepen), furor loquendi (spreekwoede, praatzucht), hoquetus (muziek: 13e-eeuwse compositietechniek) en hora locoque consuetis (op de gewone plaats en tijd).
9. De slotserie voor genoemde combinatie is: leptoquark (theoretisch elementair deeltje), loquomanie (praatzucht), magniloquentie (grootspraak), maroquinerie (marokijnwerk), moquant (schertsend, bespottend, honend), moquette (fluweelachtig trijp: een moquette gangloper [VD] – ook: moquettegangloper: VD en GB), pendeloque (hanger van edelgesteente), reciproque (omgekeerde in de rekenkunde zoals 11/7 en 7/11, x en 1/x), roquefort (sterksmakende(!) Franse schapenkaas), studium immane loquendi (geweldige drang om te praten), suffoqueren (stikken, smoren), toque (genitaal beschermstuk), toqueren (manier van schilderen), troqueren (ruilhandel drijven), tu quoque, Brute (tu quoque, fili mi: et tu, Brute, ook gij, Brutus?), usus loquendi (spraakgebruik), ventriloquiste (buikspreekster), moqueca (traditioneel Braziliaans visgerecht) en colloquium doctum (toelatingsexamen universiteit).
10.
Een kathaar is een middeleeuwsesekteketter. Een kaugek is een
zeezwaluw, een kauwgek is dol op kauwen. Een kauri
(kinkhoorntje)
is een schelp. Het katrienerad is een
huidziekte. Had ik met deze
kat-in-de-zak, een soort linnen, een kat
in de zak gekocht? Of was het juist kat in 't bakkie? Het woord
'katjoesjaraket' wordt vaak fout geschreven. De kauw vind je bij ons
in torens (torenkraai!),
de wouw alleen op trektocht. Heeft dit apparaat de Kema-keur [Kema:
Instituut voor Keuring
van Elektrotechnische
Materialen]?
Kelkkafjes staan aan de voet van aartjes. Het werd een
keizersnedebevalling.
Zullen we gaan keet schoppen of kebab
eten? Het kemalisme is genoemd naar de grondlegger van de moderne
Turkse republiek [Mustafa Kemal
Atatürk]. Hij
droeg een kekke [vlot, modern]
outfit. De kawina is creools-Surinaamse
dansmuziek. Nou vooruit, nog een uitsmijter dan:
hippopotomonstrosesquippedaliofobie
(ziekelijke angst voor lange woorden).
Lange woorden, dat zijn sesquipedalia
verba.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten