2633 Dictee donderdag 17-03-2022 (1) dictee – Dictee van de dag (515)

Dictee – dictees [2633]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 342, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (515)

1. De rugbyers moeten ook aan hun trekken komen: try (via een touchdown gedrukte score van vijf punten), een scrumhalf (hij werpt de scrum), gerugbyd met een protector, hooker [staat in de scrum], gebitsbeschermer, een flyhalf [speler tussen scrumhalf en driekwarten], een dropgoal uit een dropkick, de driekwarten, conversie [recht om na de try een velddoelpunt te maken] en American football (de Americanfootballcompetitie lijkt op rugby).

2. Bij cricket moet je de volgende termen kennen: de batsman batte met het bat, het publiek was criant vervelend, een bouncer [bal] kan hoog opspringen, de catcher is de achtervanger, een century telt 100 runs, ik cricket, hij crickette, zij hebben gecricket, fielden is veldpartij zijn, ik fieldde vorige week nog, een (gras)wicket (schertsend: een houtwinkel …) vind je niet op een kokosondergrond, een lobbal is onderhands geslagen, het verschil tussen legspin en offspin is heel subtiel, (cricket is) the king of sports (koning der sporten), uitbowlen, de umpire en vuurpijlen.

3. Een sint-elizabethsletter [altijd z!] is een kerkletter oftewel gotische lettersoort, de groteletterbijbel leest lekker weg. Beignets van de chinees heten golauyoek. Het rad van Ixion is het beeld van een altijddurende marteling en genoemd naar de koning van de Lapithen. Beryllistiek is waarzeggerij uit spiegels. Hij droeg een gore-tex windjack [gore-texwindjack]. Hoe bekend klinkt dat: graecomane en graecofobe twisten? Een grand marnier [VD Wiki, Bob van Dijk – maar 2022: Grand Marnier], verrukkelijk! Waarom staat die drank niet in de woordenboeken? Nu wel dus! De Grande Peur ging vooraf aan de Grande Armée. Gremzelisj is pesachgebak [vgl. kiesjeliesj – Poerim]. In 1582 ging men over van de juliaanse (stilo veteri – stili veteris – oftewel oude stijl, afkortingen: o.s., st.v. en s.v.) naar de gregoriaanse tijdrekening (stilo novo of stili novi, afgekort: st.n. of s.n., nieuwe stijl, afkorting: n.s.). Grax heeft met walvissen en traan te maken. Met z'n drieën hadden ze twee granny smiths (twee granny's, twee grannysmithappels). Was de kleur van de grain de lin gris de lin? Een griotje is een kubusvormig, gesuikerd zout dropje, maar griottejes (griottetjes; uitspraak, laatste met 'tuh', eerste zonder! – vgl. eau de toiletteje) zijn grote, rode, zure kersen. De grizzlybeer joeg ons schrik aan. De koetsier van een aapje (huurrijtuig te Amsterdam) droeg grijs-met-rode kleding.

4. En retraite leven is met pensioen zijn. Maltraiteren is figuurlijk mishandelen. Een retraitant(e) neemt deel aan een retraite. In een retraitehuis worden gesloten en ignatiaanse retraites gehouden, naast weekendretraites. Een traiteur is een uitzendkok. Traites zijn in de handel getrokken wissels. Een retraitist is een escapist: iemand die elke verantwoordelijkheid ontvlucht. Een retraite (ritraite, ritratta) is kortweg, kort gezegd, een herwissel. Trait-d'unions zijn koppeltekens, maar het kunnen ook bemiddelende personen zijn. De Straits Time Index STI is de beursindex van Singapore. In een stilte-enclave en een stiltereservaat – het ware te raden – heerst stilte. Bij zo'n diepe stilte onderscheidt men een groot, klein en altijddurend silentium.

5. De mal du siècle is te vergelijken met melancholie en met spleen [ie] (weltschmerz, taedium vitae). (Een beetje) interessant met '*wege*': zijnentwege, weswege, uwentwege, tewege [= teweeg], van stadswege, rechtswege, rijkswege, overheidswege, onzentwege, mijnentwege, van manswege, hunnentwege, harentwege, van Godswege, Christuswege, allerwegen, allentwege, van Adamswege, van ambtswege, zwaar wegen en zwaarwegend, Touring Wegenhulp (in België: TW; dat is in Nederland: de Toeslagenwet), van bestuurswege en autowegenvignet. Zo geeft '*halve*': zijnenthalve, weshalve, spoedshalve, halvezool en werkwoord halvezolen, halvemaan, halve gulden, Rode Halvemaan, halvestuiversbroodje, halve-eeuwfeest, gemaks-, geloofs- en fatsoenshalve, eershalve, beleefdheidshalve, ambtshalve, anderhalve man en een paardenkop, zevend'halfje (pietje, zes en een halve stuiver), een u-weet-wel (wat men gevoeglijkheidshalve niet wil noemen), ['*half*'] halfzwaar, halfwollen, halfwattlamp, halfverheven, halfvergeten (GB), half ontbloot, halfnaakt, halfsteensmetselwerk, halfeb, zij zit op een halfje [prostitutie; de helft is voor de kamerverhuurder/ster], half beschaafd, halfgesloten, halfopen (GB: bnw., bijwoord: half open), anderhalfverdiener, half wijs en waanwijs.

6. Wat is het verschil tussen voluntaire en contentieuze jurisdictie? De chique dame sjiekte op een chic moment met sjiektabak. Het verendek van de vogel was roodgevlekt. Een gevlekte scheerling is wijnrood gevlekt. De grofgebreide trui was grof afgewerkt. Internet vertelt heel wat over eensnarige violen, maar verwijst [2022: verwees] voor de goezla onder andere naar zekere dictees 575 en 826: geen idee! Groepage heeft te maken met (groeps)bevrachting, een groupie trekt overal met een popmusicus en zijn groep mee. Tjaptjoi is een Chinees groente-en-vleesgerecht. Als grootdoener wilde hij zich groothouden. Groovejazz (groovy muziek) is funky jazzmuziek met soulinvloeden, veelal met strakke elektronische ritmes, geschikt als dansmuziek (synoniem: acid jazz). Zowel gros-de-Naples als gros-de-Tours zijn zware, zijden of halfzijden geweven stoffen. Een grote hans laat zich voorstaan op zijn rijkdom. Zou Ajax al voorstaan? De zoveel grovere stof was onbruikbaar. Een guacharo is een vetvogel. Waar lijd je aan met het guillain-barrésyndroom? Antwoord, met dank aan René: progressieve, soms zeer ernstige, verlammingsverschijnselen, die gelukkig meestal ook weer verdwijnen.

7. Bij gymnastiek had hij gympen (gympjes, gympies) aan. De
gummi-jas behoort tot de gummiartikelen, de (ook: het) gummi Arabicum is de Arabische gom. De guiro [klein slaginstrument] komt van 'kalebas' uit het Taino. Geeft de gynaecologe ook raad bij gynaefobie [angst voor vrouwen]? Het Haarlems klokkenspel slaat niet op de damiaatjes, maar is de knoldragende steenbreek. Kun je haarlemmerolie gebruiken om de tongval te bevorderen voor een Haarlemmerdijkssprekende charlatan, die haarlemmerdijkies (haarlemmerdijkjes) maakt? De Hagenaar bleek een hagenaar te zijn [kan ook andersom!]. In het huis aan huis bezorgde
huis-aan-huisblad [h.a.h.-blad] werd geannonceerd dat de vastgestelde hagenpreek in het Hagois gehouden zal worden; dit als beneficium voor alle Hagenezen. Scatten is in de (bebop)jazz improviserend betekenisloze lettergrepen zingen. Rippen is het overbrengen van bijvoorbeeld bestanden van cd [compact disc] of dvd [digital versatile/video disk? – m.i. c] naar de pc [personal computer]. Mitose is een normale celdeling, meiose het begin van een reductiedeling. De Bokseropstand heeft niets te maken met boxers (viervoeters). Ogenschijnlijk is er geen verband tussen krediet [uitstel van betaling], crediteren [als schuld inboeken] en discrediteren [in diskrediet brengen].

8. Hetzelfde geldt voor flexie [taalkunde: buiging], deflexie [idem, verloren gaan van buiging] en reflectie [terugkaatsing]. De hagedis zat onder de hagendoorn. Op tafel stonden halal [koosjer] kaas en haram [treife, onrein, verboden] vlees. Van Dale schrijft halalvlees [evt. halal – bnw. – vlees]. De halfgeopende deur was halfopen (bnw. – bijw.: half open). Het was halfzes [GB ook: half zes], maar zijn hoed stond op halfzeven [vaste uitdrukking]. Hij had geen kort en geen lang, maar halflang haar. Hij was halfdronken, half beschonken. Mijn half versleten en halfvergeten blouseje (bloesje) kwam weer eens tevoorschijn. Als je kiesjeliesj eet, nuttig je hamansoren (Poerim). Ze halmade (o.v.t. van halmaën) voortreffelijk en hield van halloumi(!), Cypriotische kaas. De boefjesbus zou halt houden voor het HALT-bureau [Het Alternatief]. In de twee halve finales speelden vier halvefinalisten om twee finaleplaatsen. Waar is mijn handgemaakte en handgewassen truitje? Hoofdschuddend zag men de handenschuddende [GB!] president weer vertrekken. Handen wassen kun je het best de handen wrijvend doen. De toeschouwer zag het handenwrijvend van genoegen aan. Het is hier Jantje Contantje, dus betaalde de jan-contant handje contantje. De via handmelken verkregen drank smaakte prima. Een Jack Pudding en een jean potage (janpotage) zijn allochtone hansworsten. De weddellzeehond is nog niet te vinden in GB en VD.

9. Een analgeticum is een pijnstiller. Met een ontstekingsremmer kun je een ontsteking remmen. Een stalen, onveranderlijke wet is een wet van Meden en Perzen. Hoe haal je het in je harses? We zijn er bij lange na nog niet. We moeten een halfwit [VD, bnw.] brood kopen. Een man kan hard draven, een paard harddraven (bij de harddraverij). Ook gewoon hard lopen kan een hardloper opleveren. Hij was een hardwerkend ondernemer. Zijn kritiek is me hardgevallen: ik liet hem hard vallen? De hardcorekatholiek genoot van de hardcoremuziek. Heb je geen hard feelings meer? De hard edge is een schildertrant. Hij is meer een harddraver van luie Kees [allesbehalve vlug]. Met charedim(!) [enk.: charedi, VD – niet in GB] worden bepaalde ultraorthodoxe joden aangeduid. De haricots verts [mv.] waren niet te eten. De nieuwbenoemde vrouwelijke attachee had haar attachékoffertje niet bij zich. Dat was herkenbaar aan het at-teken, de apenstaart. Haar collegaatje wilde wel hand-en-spandiensten verrichten.