2736 Dictee vrijdag 27-05-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (586)

Dictee – dictees [2736]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 271, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (586)

1. Hij toonde zijn sangfroid-zijn [sangfroid zijn] en slokte het mazoutje (B.-N.) [mix van cola en pils] op. Met referte aan het vorige dictee: wat is het verschil tussen een koetje (dier) en een coup(t)je (staatsgreep; er is slechts één schrijfwijze goed, afhankelijk van de uitspraak)? In de Duizend-en-een-nacht probeerde de fijnproefster duizend-en-een smaken uit. In een mix van cijfers en letters schrijf je 50 duizendste (bezoeker of 50/1000 50.000e/ste). Drie kwart van de bevolking was tegen, blijkens een enquête, meer dan twee derde dus. Hij had een absence en was driekwart minuut buiten westen. Er werd geëist dat de voetballer geijsd zou worden. Naast [steeds cijfers] 2e (2de) fasestudent schrijf je: 3e (3de) klashavist, 4de (4e) rangsmuzikant en 19e (19de) eeuwarchitectuur. De gepensioneerde 80-jarige (tachtigjarige) 4 sterrengeneraal (viersterrengeneraal) had geen
40-urige (veertigurige) werkweek meer. Hij gebruikte nog wel een 3-duims rietje (3 duimsrietje, drie( )duimsrietje). Vergelijkbare spellingproblemen zijn er met: [cijfers] BBC 1-programma, havo 4-party (havovierparty), koolstof 14-methode (koolstofveertienmethode), top 10-lijst (toptienlijst), web 2.0-toepassing, formule 1-race (formule-eenrace), type II-fout (typetweefout).

2. Posh is deftig, zij woonde in de poshte buurt. Flexie is verbuiging en conjugatie is vervoeging (en reflectie is weerkaatsing). Je schrijft (met of zonder tussen-n): meestentijds, ziekteverzuim, rijstebrij, apennootje, pannenkoek, etappezege, perenboom, spinnenweb en spinnewiel, aktetas, blindeninstituut, gedaanteverwisseling, faseverschil, getijdenboek, de cysteverwijdering verliep moeizaam, autismevereniging, blindengeleidehond, oudemannenhuis, groeneaspergesoep, zelfstandignaamwoordgroep, driefasemotor, normen-en-waardendebat, stekeblind, duimendik [twee duimen dik], studentenzwangerschap (veel later eindigend met een weduwepensioen?), christendom en besluiteloos.

3. Je schrijft ook: grotendeels, komijnekaas, bessensap, gazelleoog, pierenbad, tandenknarsen en knarsetanden, courgettestoofpotje, ziekteverzuim en ziekenhuis, brekebeen, gerstenat, groentemarkt, blindemannetje, jambenvers, voorwaardenscheppend, mechanismeconstructie, met een curveschaar kun je profielen knippen, [letters] viersterrenhotel, [cijfers] 5 sterrenhotel, [letters] driegemeenteoverleg, waardevast, kakebeen, apetrots, mijlenver, de reuzenkreeft loerde naar de reuzenboom, vrouwelijkepedagogencongres (simultaan met het secretaressecongres), spelevaren, mazelenachtig, baanlozenschap, bendedom, haar frêleheid was opvallend.

4. Je schrijft vast wel goed: dronkenman (drinkebroer), gerstenat, paddenstoel, gedachtegang, soortenarm, weduwepensioen, horlogemaker, conciërgewoning, een pokkenlijder heeft het pokkenvirus, het ebolavirus (filovirus met enkeldraads-RNA, verwekker van de ebolakoorts) is ook een pokkenvirus, Secretaressedag, lendenbiefstuk, haar hordelopen leek wel een hindeloop (nee, ze kwam niet uit Hindeloopen, het Fries Venetië!), vredegerecht, reële onkostenvergoeding(!), vierzijdestrategie, waarden-en-normenstelsel, zuur-base-evenwicht(!), kinnebak, de kunstmanenlancering was adembenemend, beregoed, ravenzwart, seconde- en minuten-, beter: urenlang, agentenuniformrokje, sladood, sekteachtig, beambtenschap en bodeschap, hij was liefdeloos en niet redelijk, grenzeloos, wolkeloos en vlekkeloos.

5. Je schrijft volgens de Technische Handleiding: goudenregen en blauweregen, aspergesoep, ganzenei, waardeleer, zielenpiet, wiegendood en wiegelied, vacaturestop, rodekool (GB in toelichting ook: rode kool), wittebrood, dwingeland, periodeoverzicht, klassenbewustzijn, het amoebeabces baarde ons zorgen, terrorismebestrijding, langdurigziekenverblijf, [letters] tweefasepil, [letters] tweeperioderooster, ruggespraak, de hoogtezonnenassemblage was technisch gezien lastig, boordevol, retedruk, armelui, zittenblijver, grenzeloos, kosteloos en stateloos, ideeëloos, woordelijk, wezenloos en openlijk.

6. 's Anderendaags [anderdaags, ‘s anderdaags = morgen] geeft hij de geest (in die roman). Zijn tegoed aan levenskrachten was op. Er zijn verschillende soorten tarwes (tarwen), gersten en rijsten. Iemand in gebreke stellen is een ingebrekestelling, iets in der minne regelen is een inderminneregeling. Het reuzefeest was reuzeleuk; de kat maakte reuzensprongen van plezier en had dus reuzeplezier. Jeanine schreef een kattebelletje over het leuke kattenbelletje van die kat. Herkent u deze woorden: bolleboos, flierefluiter, klerelijer, klotefilm, schattebout en takkewijf? De koninginnenrit viel samen met Koninginnedag, na de koninginnenacht dus [verouderd]. Traditioneel was er koninginnensoep. Zijn zonnewind, maneschijn en hellevuur wel reële natuurverschijnselen? Onder aan de Onze-Lieve-Vrouwetoren groeide het lievevrouwebedstro.

7. Het verhaal van de tussen-s is veel simpeler en zal geen problemen opleveren (denk ik, hoop ik): liefde(s)drank, liefdeloos, spellinggids en spelling(s)regel, [cijfers] 24 uur(s)dienst, vijftigmeterbad (50 meterbad, 50m-bad), [letters] drietrapsraket, [letters] achtuurbloem, waarheidsgetrouw, badjas, ministerraad, dansstudio, schadeloosstellen, alleszins, ziekenhuiszorg, perschef, schaatsster, fetisjzaak, slivovitsjstokerij, fitnessruimte, chintzfabriek, fezverkoop, jazzensemble, quizprogramma, scheepsschroef, waarheidsserum, zuiveringszout, stationschef, raad(s)zaal, de beginselgelijke stedelijke zusterschool en de opvallende paterskerk met de daaraan grenzende zustersschool.

8. De voetballers hadden als mascotte een rode hond, de Rode Kruiszuster werd ingezet bij de rodehondepidemie, RefoAnders (niet in wdb.) is onderdeel van een politieke partij en in het bos bevond zich de rode-eekhoornpopulatie. Een aantal (vernederlandste) Engelse en andere buitenlandse uitdrukkingen schrijf je als volgt: laserprinter, lazerstraal en laserstraal, folksinger, first lady, typewriter, black box, database en databank, cashflow, systeemcrash, beurskrach, wijd en zijd, computergestuurd, open en bloot, up-to-date, hogereordeproces, tuinontwerpwinkel, Dutch Mountains (en Dutch courage), insectenbeetzalf, projectontwikkelaar en ₤'je [Engels: pondje, met symbool!]

9. In asperges is de eind-s een flexie-uitgang. Een aantal Nederlandse samenstellingen schrijf je zo: lichtblauw, rechterbovenbeen, hogeremachtsvergelijking, vrijemarkteconomie, op-en-top, elfendertigst, klip-en-klaar, hoog en droog, dingdong, pilipili, rimram, tingeltangel, tuftuf en zozo. Let wel: groenestroomproductie is iets anders dan groene stroomproductie. We schrijven: Johannes Vermeer en Johannes Vermeertentoonstelling, koningin Beatrix en koningin Beatrixmonument, Willem II en Willem II-sigaar. En ook: belle époque (maar: epoque), trompe-l'oeil, in vitro, face-à-main, fin de siècle,
rez-de-chaussee, haute couture, ge-EHBO'd en [letters] deux-chevaux [GB: 2cv, VD: 2CV].

10. De balkenendenorm is van nature de JP-norm. Lastige woorden om te schrijven zijn: quasiuitbundig, cameraopstelling, [letters] derdegeneratieallochtoon, Riagg'er, Riagg-centrum [letterwoord met hoofdletter], chloorfluorkoolwaterstofverbinding [cfk, ook: CFC = chlorofluorocarbon, Engels], zwart-Amerikaans, on-Russisch,
post-ISDN-tijdperk (initiaalwoord; ISDN = integrated services digital network), bamastructuur [wel letterwoord – bachelor, master, maar kleine letter], Unicef-gala [letterwoord, hoofdletter], sofinummer,
Cito-toets [letterwoord, hoofdletter – ook: Cito’er], megayup, CAT-scan [letterwoord, hoofdletter], bommoeder, desdochter, doctor honoris causa, nazibeul, purschuim, Erasmusstudent (de betekenis als letterwoord: European Community Action Scheme for the Mobility of University Students – met hoofdletter – is op de achtergrond geraakt) en Benelux-land [letterwoord, hoofdletter], ge-a.u.b.'d, en pseudo-drs. (afgekort).

11. Petje af, als u al de volgende uitdrukkingen foutloos schrijft:
D66-dom, 9/11-gebeurtenissen, €50-biljet (50 eurobiljet),
web 2.0-toepassingen, angiotensine II-receptorblokkade, [cijfers] formule 1-race, mei '68-generatie, type II-fout, Willem II-sigaar, Wereldoorlog II-film, 17e-eeuws (de), laat-19e-eeuws (de), c-sleutel, d-klein, D-groot, X-chromosoom, y-as, y-achtig, tussen-s,
d.w.z.-invoeging, mr.-titel, apk-keuring, cd-i-speler, CDA-achtig,
CD&V-heid, CT-scan, IQ-test, tl-buis, tso-leerling, tv-kijken, VVD-schap, wc-papier, audio-cd, kleuren-tv, bedrijfs-pc-netwerk, [cijfers en symbool] 65+-kaart, &-teken en 60°C-grens.

12. We noteren: 58%-grens, 45⁰-grens en 100⁰C-limiet. Ook schrijven we: 230V-spanning, C14-datering, 98km-rit, 3cc-oplossing, hepatitis B, [cijfers] megatop 50-lijst, [cijfers] top 10-boek, BBC 2-programma, Groenvoorzitter, OESO-rapport, Lloyd's-achtig en een(!) oma's-fiets.