Dictee – dictees [2729]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee OUD 273, geheel herzien naar situatie 2022
Dictee van de dag (584)
1. Laten we eens kijken naar kleine letters (onderkastletters), hoofdletters (bovenkastletters, kapitalen). Is de Bijlmer een stad, droeg Jean-Baptiste Colbert zelf ook een colbertje, is Alexandra een tiener (teenager) en dronk Ibrahim een bordeauxtje? Op een donderdag in april las de romantische (komt dat van de romantiek?) christen eerst een Mulisch en vertrok daarna in zijn Volkswagen. Mijn goede vriend Alzheimer had parkinson, hij leed niet aan de ziekte van Ménière. De Wienerkreis bestond uit wienerschnitzelliefhebbers. De Boekenbeurs [als zodanig eigennaam] van Antwerpen is ver verheven boven al die plaatselijke boekenbeurzen (vergelijk: een boekenbeurs in Antwerpen), zoals het Melkwegstelsel verre uitgaat boven al die andere galactische stelsels (melkwegstelsels).
2.
Soms is niet erg duidelijk of je een kleine letter moet schrijven of
een hoofdletter: hij heeft alzheimer, Pietje de Dood [=
de dood], een
pietje-precies, Jan
Rap en zijn maat, een casanova, een dorknoper, Jan Publiek,
excuustruus, Tina Turnerafscheidstournee, een
jan-van-gent, Piet
Snot, een jantje-van-leiden, Vadertje Tijd, een judas, Moeder Aarde,
een frankenstein, Jan en alleman, een quasimodo, Jan met de pet, een
hitlersnorretje, een ganimedes [schandknaap,
gunsteling], Magere Hein, een
janklaassen op een janplezier, Zwarte Piet, een swiebertje, een Da
Vincitekening, een casanova, een jansalie, een jerommeke en een
donquichot van een donjuan, molotovcocktail, weckfles.
3.
Misschien leveren deze woorden minder moeite op: Isis, schepper van
een bronzen christus, Manitoe, christusdoorn, Minerva,
Sint-Cecilia,
een pierrot, Christus' leven, een sara, Heilige Geest, een sjonnie,
Hemelse Vader, Boeddhabeeld, godallemachtig, Mariakapel, een
anita-achtig meisje, tantebetjestijl, pseudo-Maria, freudiaans,
pyrrusoverwinning, een Porsche, jezusfreak, de (grote)
jan uithangen, Jezusbeeld, de god van de oorlog, Antoniusorde, een
mecenas [kunstbeschermer],
de Schepper van de wereld, maoïst, een Chanel, een ongelovige
thomas, braille, colbert, diesel, downsyndroom, hodgkinpatiënt,
kafka (bijvoeglijk
naamwoord), non-hodgkinlymfoom,
een Lamborghini, salomonsoordeel, de wet van Boyle-Gay Lussac (de
ideaalgaswet) en het
bernoulli-effect.
4.
Ook hebben we nog: vanderwaalskracht, de constante van Planck,
lugerpistool, napoleonswilg, Max Planckinstituut, higgsdeeltje,
coopertest, linnaeusklokje, montessori-biografie, zalmnorm, down
= het syndroom van Down , taylorstelsel, planckconstante
(constante van
Planck), weddellzeehond,
salkvaccin en de ziekte van Alzheimer. Vervolgens speelt de
aardrijkskunde een rol: een bourgondische maaltijd, de brusselaar
(een trein, niet
in wdb.), delfts (aardewerk),
Delfts blauw, het Alpengebied, edammer (=
kaas), Edammer kaas,
afhaalchinees, alpenflora (hooggebergte),
Kreeft, Boogschutter, Verweggistan, balkaniseren, Zuid-Afrikaans,
Berg en Terblijt,
Heist-op-den-Berg, cro-magnonmens, delphiprocedure
(niet in wdb.),
De Panne, Zevengesternte, Plejaden, een bordeauxtje, chianti, cognac,
belegen gouda, madera, hallstattcultuur (niet
in wdb., zie TH en internet) en
marsmannetje.
5. De koek is nog niet op: amazonelongvis, jerichoroos, nijlkrokodil, het zuiden van Italië, het noordelijk halfrond, Vikingboot, vikinghelm, Zwartvoetindiaan en Pueblo-indiaan. Het rijke Westen helpt het Verre Oosten. Khmerren (Khmers) zouden lid kunnen zijn van de Rode Khmer. Welke talen spreek je zoal: Marollenfrans (krom Frans), Luikerwaals (onbegrijpelijke taal), schoolfrans, schipperslatijn, antiek Grieks, ciceroniaans Latijn, hedendaags Nederlands, klassiek Hebreeuws, klassiek Latijn, klassiek Standaardarabisch, modern Grieks (maar: Nieuwgrieks), modern Hebreeuws (= Ivriet), modern Standaardarabisch, vulgair Latijn, zeventiende-eeuws Engels, koeterwaals en steenkolenengels?
6. De Hollandse steden droegen veel bij aan de Nederlandse gouden eeuw (VD: G. E.). De zestiende eeuw was de gouden eeuw van Antwerpen. In Armenië vond een holocaust plaats (niet: de Holocaust, de Shoah). Wanneer was de Eerste Kruistocht? Na die eerste volgden er nog drie kruistochten. 1600: de Slag bij Nieuwpoort. Hij was bij het Beleg [*] van [de Slag bij] Nieuwpoort, en daarna bij dat van Oostende [GB schrijft in vergelijkbare gevallen: Beleg – * dus hier ook, analogie].
7. Van de tijdperken noemen we: carboon, laatpleistoceen, tertiair, belle époque, fin de siècle, steentijd, renaissancetijd en prehistorie. Bij meervouden moet u op de volgende woorden verdacht zijn: sjwa's (ook: sjwas – uitspraak), essays, bonsais, kenaus, dandy's, singkès, hotlines, ayatollahs, reçu's, froufrous, attachés, high teas, farao's, bureaus, avés, alibi's, déjà vu's, risico's, tête-à-têtes, cacaos, curaçaos (likeuren), haiku's, embryo's, cowboys, zoos, sjahs, aloë's en syrahs. Naargelang van de uitspraak schrijf je andantes of andante's, shiitakes of shiitake's. De voorlezer van het dictee bepaalt, hoe je zoiets schrijft. Hanne en Hannes kwamen beiden uit een verschillend kinderrijk gezin. Hannes grootvader respectievelijk Hannes' grootmoeder waren echt- en bedgenoten. Mijn oma's omaatje is mijn betovergrootmoeder, die het bed deelde met mijn betovergrootvader.
8. We doen de volgende genitiefaanbiedingen: Aimés trots, Antigone's claim, Gilly's speech en Ouagadougous burgemeester. Renés fiets steigerde, toen zijn zus haar voorstel deed: Renées plan had wel iets privés, toch werd het in het accentloze Renees café besproken als iets niet-geheims. Nog meer woorden in deze categorie zijn: Drostes pastilles, Hanois verleden, Romeo's verdriet, Shells aanbod, BP's olieramp, Barneys weddenschap, Maurices [suhs] fiets of Maurice' [ies] fiets (wel goed uitspreken!) en Nausikaä's ontmoeting met Odysseus. Soms is er maar één schrijfwijze mogelijk: Dantes hel en Sierra Leones president.
9. Agnes' overtuiging was dat Bush' presidentschap verantwoordelijk was voor Cortez' moord. Hoe schrijf je de volgende uitdrukkingen: Deprezs argument, Carpentras' bevolking, Debrouxs schuldenlast, Duclos' overwinning, haiku'tje, Bordeauxs kandidatuur, een Goes huis, het Goese huis, Goes' burgemeester, Dumas' auteurschap, een Sluis onderonsje, het Sluise onderonsje, Sluis' nachtmarkt, baby'tje en Du Plessis' inbreng? Niet moeilijk, maar schrijf je al die woorden goed: cd'tje, ftp'en, ftp't, ge-ftp'd, gsm's, gsm'etje, ont-sms't, ont-gsm'de, sms'en, sms't, ge-sms't, sms'je, tv't, ge-tv'd, tv'de, tv's, kleuren-tv's, kleuren-tv'tje, tv'tjes, tv'loos, wc's, wc'tje, mannen-wc's, au's, ij'tje, l'etje, AOW'er, CD&V'loos, D66'er, mei '68'er (Parijse studentenopstand, vgl. achtenzestiger, soixante-huitard), ge-EHBO'd, VLD'sters (thans: Open Vld'sters), gepay-tv'd, A4'tje, A4's, 80'ers, 65+'er, 2'en, A5'je, ='je, HEMA's, HEMA'tje [beide niet in wdb. – eigennaam], ge-m-bankierd, laatje, CEO's, skietje en CEO'tje [chief executive officer]?
10.
'k Had m'n dag niet; 's morgens kwam ik 'ns energie tekort. Dat feit
stamt uit het jaar 5 (vijf)
na Christus
(n.C.,
n.Chr,
of p.C. –
post
Christum,
BC = before
Christ).
Zij zijn van de jaren 60-generatie (jarenzestiggeneratie)
en werden dus geboren in de jaren [cijfers]
'60-'69. Met referte aan mijn beroep ben ik in afkorting maar een
eenvoudig ir.'tje. Onafhankelijk van de uitspraak schrijf je bedelen
op één manier. Interessante woorden met accent circonflexe, accent
grave en accent aigu (en
beklemtoonde woorden) zijn:
skûtsjesilen, gênant, hospitaal, depot [ maar:
en dépôt], armee, controle, bètablokker, blèren, decent,
coûte que coûte (koste
wat (het)
kost), croûte (korst),
crouton, procedé, epoque, belle époque, pâté de foie gras
(ganzenlever),
enquête, paté en pâté de foie [en
pâte = verflaag], dedaigneus,
ragout, een tête-à-tête = onder vier ogen, rez-de-chaussee,
bel-etage, reverence, spécialité (de
la maison), saté, met dubbele
nadruk uitgesproken: we doen een appél op het ríjke [2
accenten mag tegenwoordig ook]
Westen, taugé, bohemien(ne),
comédienne, crème fraîche, deserteren, blèten, bechamelsaus,
crêpe, débouché, de ontvangst was je van het, la Città [la
città eterna, het eeuwige Rome],
capitán (Spaans –
niet in wdb.) en de omertà
(Italiaans,
vernederlandst: omerta). Als je
tegenwoordig 'A propos', 'Elysée' en 'Eminence grise' schrijft, mag
je best de tekstverwerker gebruiken om de beginletter een accent
te geven.
11.
Ook met afko's houdt de Technische Handleiding zich bezig: voor
ribonucleïnezuur (ribonucleic
acid)
schrijven we RNA, van een pc
kan (ook als die
een film in de bios(coop)
regelt) de BIOS
[basic
input
output
system –
computer]
kapotgaan,
in de IT-technologie spreekt men van een
ADSL-verbinding, bij
een letter-voor-letteruitspraak schrijf je hiv-virus,
anders hivvirus, $-tekens
en $'s
(afkorting!),
RAM-geheugen, PhD-titel,
UMTS-masten (universal
mobile
telecommunications
system),
de GmbH-bedrijfsvorm
[Gesellschaft
mit
beschränkter
Haftung],
er werd veel geohaad en ge-a.u.b.'d (niet:
ge-ajb.'d), a.i.
staat voor ad interim
(denk aan
ad-interimvoorzitter),
N.B. voor noorderbreedte,
v.l.n.r. staat voor: van
links naar rechts,
er heerste een s.v.p.-rage, XL staat
voor extra large,
XXL voor
extra extra
large, de
[cijfers en
symbool]
100W-lamp scheen op het
[idem]
50km-bord,
MB (megabyte),
USD's (Amerikaanse
dollars), vijftigeurobiljet (50
eurobiljet, €50-biljet, 50€-biljet, 50EUR-biljet),
ZW-wind
(afkorting! –
2022!),
[cijfers en
symbool] 20MHz-snelheid,
C-thermometer (afkorting!),
[cijfers en
symbolen] 45% van 1800
is eenentachtig graden (letters),
reken maar na …, bh, cfk, hdtv (VD,
GB: hd-tv), pc, wc, NMBS, NS.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten