Dictee – dictees [2718]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee OUD 281, geheel herzien naar situatie 2022
Dictee van de dag (576)
1. Het was rixari de lana caprina (ruziemaken over niets door een ruziemaker – vergelijk: geen ruzie maken en ruzie zoeken c.q. ruziezoeker). Deleatur staat voor: door te halen, te schrappen. Hij is naar Delft geweest: hij heeft zijn haar laten knippen. Met delfische raadselachtigheid werd de opgegraven kist geopend (als een pythisch orakel). De Pythische Spelen heten ook wel Delfische Spelen. Hugo de Groot was het Delfts orakel. Was er ook oud delfts onder dat Delfts blauw? Bij een culpoos [door onachtzaamheid] delict is er geen opzet. Delitabak (deli) komt van Deli. Hij werd opgenomen met een delier, hij was delirant (had een delirium tremens).
2. Onder professoren heerst vaak de deliramenta doctrinae [razernij der geleerden]. Hij loste de delingssom perfect op. In het deltagebied omvatten de delta-armen het delta-eiland. De Deltametropool omvat ook Almere en Dordrecht. Dat deltaplan voor het onderwijs was hoognodig. De deltahoogte is na het Deltaplan volgens de Deltawerken gerealiseerd. Het misbruik ging de mal en pis [van kwaad tot erger]. Demaquilleren is afschminken. Bert J. en Jacques (Sjaak) B. zijn niet de eerste(n) de besten. Bij demarqueren wordt een demarcatielijn vastgesteld. Bij de laatste verkiezingen vond het demasqué der politiek plaats. Dementia senilis is seniorendementie. De demi-plié is een basisoefening bij ballet en dans (vergelijk: grand plié). De demi-monde [schijnbaar fatsoenlijke wereld] bevindt zich achter een façade.
3. De demi-john is de masculiene pendant van de dame-jeanne (de dameraan – mandfles). Zonnecollectoren zijn meritgoods (meritgoederen – aan te moedigen door de overheid), alcohol behoort tot de demeritgoederen [te ontmoedigen]. De demolitie [sloop] van het pand stond letterlijk voor de deur. Demulgeren is de-emulgeren [emulgeren = een emulsie maken]. Hij verdient het, dem Verdienste seine Kronen, ere wie ere toekomt. De denar is de munteenheid van de republiek Macedonië [FYROM, MKD – Former Yugoslav Republic of Macedonia], de denarius een oud-Romeinse zilvermunt. Dendrochronologie is jaarringenonderzoek. Wat doet een dendroloog [boomkundige] meer dan een dendrograaf [boombeschrijver]? Met dengue wordt knokkelkoorts aangeduid.
4.
De denier wordt gebruikt als garennummer. Een denimbroek
(denim broek)
is van spijkergoed. Een kreet van de kruisvaarders was: denique
coelum [eindelijk
de hemel: wij zullen die verwerven].
De noëtiek is de denkleer. Dat klinkt niet: hij heeft gedenksport.
Welke denkpiste (gedachtegang)
was onderlegger van deze hersenkronkel? Een denkwolkje in
stripverhalen is een gedachteballon.
Een
demi-fortune is een rijtuig met maar één paard. Met mijn
groteteennagelschimmel gaat het al een stuk beter. Geef de deo even
aan, wil je? Het geluksgevoel van de WK-gekte de nos jours [huidig,
tegenwoordig] overheerste. 'De
non locando' staat voor: '(onder)huur
verboden'. Die voordracht is niks, doe het maar de novo [opnieuw].
De dentale r is de tong-r (tongpunt-r).
5. Dente superbo [met lange tanden] slikte hij zijn voedsel door. Dat is gefundenes Fressen [een buitenkansje] voor gelovigen: Deo annuente (met Gods gunst, ook: Deo favente, favente Deo, annuente Deo), Deo gratias (God zij dank, goddank, godzijdank), Deo juvante (met Gods hulp, ook: juvante Deo) en Deo volente (D.V.: als God het wil, ook: volente Deo, V.D.). Moeten softdrugs gedepenaliseerd worden? Een depêche is een postzak, maar ook een telegram. Uit dépit [woede, ergernis] trapte hij de deur in. Jij hebt de plano [gemakkelijk] praten. Geld kun je à deposito geven [op rente zetten]. Het depositum fidei [geloofsinhoud, geloofsschat] is onveranderd. De stembus werd gedepouilleerd [de stembriefjes openen]. De aso depri (depri aso) [depressief, asociaal] was suïcidaal. Een deputé is lid van de Bestendige Deputatie van een provincie (B.-N.). Een derby is een garibaldihoed, maar kan ook kaas uit Derbyshire zijn (en sportwedstrijd tussen streekteams).
6. De Derby is ook een beroemde paardenwedren aldaar. Tertio is ten derde. Het was er paradijselijk, gelijk der Himmel auf Erden. In een democratie heb je der Luxus der eigenen Meinung [de weelde van een eigen mening]. In derdewereldlanden kennen ze der Kampf ums Dasein [de strijd om het bestaan] maar al te goed. Al te goed is buurmans gek. Wat de etiquette voorschrijft, is de rigueur [verplicht]. Een uitspraak de rigore juris is naar de gestrengheid der wet. De dermatofyt is een huidschimmel (zoals dermatomycose), dermatitis is een huidontsteking. De dernymotor was voorzien van alle derniers cris [+] [nieuwste modesnufje]. De vijand was op déroute [verwarde vlucht]. Derrie komt meestal uit een derrière. Een derrick is een boortoren, een derris is een vlinderbloemige klimplant. Het punctum saliens (der springende Punkt – het kardinale punt, waarop het aankomt) is der rote Faden [de rode draad], des Pudels Kern [de kern van de zaak]. De deuterocanonieke boeken worden door de protestanten niet erkend.
7.
Een goede vijftiger is lang niet altijd een literaire
(GB ook: tt)
Vijftiger. De Dertigjarige Oorlog was een godsdienstoorlog in
Duitsland. Zij liepen her- en derwaarts. Een derwisj is een
islamitische bedelmonnik (een
klein exemplaar is een derwisje).
Het was stil in de desa [dèh-saa
– dorp – doesoen].
Was het desaveu [juridisch:
loochening] van het kind niet een
déjà vu [gewaarwording
dat men iets reeds eerder heeft gezien of meegemaakt = paramnesie,
fausse reconnaissance]? Waar
staat desda in de logica voor
[dan en
slechts dan
(als)]?
De bijdrage van de deserteur aan de desertificatie [verwoestijning,
woestijnvorming] was nihil. De vader van een desdochter
is toch niet het
di-ethylstilbestrol?
Desgevraagd kun je desnoods verklaren dat haar deshabillé
[nachtkleding]
je des Guten zuviel is. Zondaars vrezen de descensus ad inferos, de
ne(d)erdaling
naar de hel.
8.
In een mannenwereld zijn des histoires de femmes [vrouwenpraatjes]
not done. De deskundologe zei dat een
dtp-deskundige
thuis is in de desktoppublishing.
Desodoriseren is ontdoen van een onaangename geur. De desperate
desperado leed aan desoriëntatie. De disorder is de desorder
[wanorde].
Zij was een nakomertje, een dessertmeisje. Het dessous (des
cartes) [geheim
van een zaak] bleef verborgen. De
(het)
dessus-de-porte [deurstuk,
schilder- of ander kunstwerk] zit
boven het kalf [=
dwarsregel tussen een deur- of luikopening en het lichtraam erboven]
van een deur. Dat was ten detrimente [ten
nadele, tot schade] van de staat.
Overal waar 'te' voor staat is 'de trop' [te
veel, overbodig]. De detox is de
afkickafdeling van een verslavingszorgcentrum. De onbegrepen geleerde
sprak de tripode dictum (ex
tripode dictum = in orakeltaal).
9. Deugddoend is goeddoend, genot gevend. De dennenbasterdrups en de dennenboomwesp zijn schadelijk. Hij ploeterde bij dag en de nocte ['s nachts]. Detente is politieke ontspanning. Hij zei het aan dovemans deur, hij heeft het voor dovemansoren gezegd. Is deursluitpaniek hetzelfde als torschlusspanik? Ja. Een deus ex machina komt uit de lucht vallen (op toneel – geen parachutist!). Andere 'Deus'-uitdrukkingen zijn: Deus absconditus (de verborgen God), Deus avertat (God beware, als basterdvloek: godbewaarme), Deus meliora det (God betere het, als tussenwerpsel: godbetert), Deus misereatur nostri et benedicat nobis (niet meer in VD: God zij ons genadig en zegene ons) en Deus omen avertat (God verhoede dat). In zijn deux-chevauxtje had hij als cadeau een deux-pièces mee op weg naar het deuxième bureau. Maar zij was er niet, ze deed aangifte bij het Deuxième Bureau.
10. Ze had een deviante [afwijkende] hobby: koekhappen met deventerkoek [ook wel: Deventer koek]. Ze kon het gesprokene de verbo ad verbum (letterlijk, ad verbum) verstaan. De developpé is een basisbeweging bij ballet en dans. Ik heb de misdaad zelf de visu [met eigen ogen, als ooggetuige] gezien. Het deweysysteem [decimale classificatie in de bibliografie] staat geheel los van het dewarvat [principe van de thermosfles]. 'Woord' is geen de-woord. Het dharma [geheel van grondregels voor individueel en sociaal gedrag] hoort bij oosterse religies. Een dhow is een traditioneel Arabisch zeilscheepje. Een voorbeeld van een diafora [herhaling woord in andere betekenis] is: 'wat was was eer was was was'. Een diacriticum is een diakritisch teken. Dinkie komt van 'double income, no kids' (tweeverdiener zonder kinderen), diak van double income and kids (tweeverdiener met kinderen). Diaks kunnen ook diaken zijn. In het diakenhuis worden de diaconiearmen verzorgd.
11. De partijen voerden een dialogue de sourds (ze voerden een dialoog van doven). In het Bargoens heet een juwelierswinkel een diamantgroeve. De diana-aap speelde geen rol bij de Dianagekte. De diastolische [onder-] en de systolische [boven]druk zijn tegenhangers. Dibenzopyrrool, u wist het, is carbazool; dibenzoylperoxide wordt gebruikt als initiator van radicaalpolymerisaties, toch?. Goeie goden, di boni! Hij kon geen oog dichtdoen. De dichterlijke vrijheid is de licentia poetica (ook: licentia vatum). Op de dichterschool had je meer dan een (één) dichtersbent.
12. De buitenspelval wilde niet dichtklappen, maar de keeper kon toch zijn goal dichthouden (of was die dichtgetimmerd?). Het peloton heeft het gat dichtgereden. De dichter was bezield met de furor poeticus (het dichtvuur). Fatsoenshalve is dicis causa (ook: dicis gratia). In een dickensiaans verhaal kon nog moeilijk een dickeyseat voorkomen. Bedelaars zijn niet geholpen met dicta docta pro datis (mooie woorden in plaats van gaven).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten