2705 Dictee zaterdag 07-05-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (566)

Dictee – dictees [2705]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 291, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (566)

1. Een ezelshert is een paterdavidshert. Komt dat even goed uit: je kunt evengoed wandelen als fietsen. De naam van twee sterren in de Kreeft is Ezeltjes. Als je gewestelijk luie Evert op de rug hebt, ben je loom. Extramatrimonieel is buitenechtelijk. Een ex-cathedra-uitspraak van de paus is bindend voor alle gelovigen. Een verklaring ex post (ex post facto) is achteraf bedacht en daarom soms misleidend of onjuist. Drinken op Maaike in 't schapraaike doe je op een goede aanstaande bevalling. Als je in St.-Anna's schapraai zit, blijf je ongehuwd.

2. Hij betert als schar(re)bier [dunbier] op de tap: het wordt steeds slechter met hem. Een iberis is een scheefbloem. Een schar(re)tong is een platvis. Zie je die gevel scheef staan [altijd los, vgl. scheefstand]? Die is scheefgetrokken en nu scheefstaand [GB]. Het Groene Boekje geeft van tompoes (meervoud: tompoezen) en tompouce (meervoud: tompouces, ook -en) geen betekenisaanduiding. Volgens Van Dale is het eerste item vooral een rechthoekig gebakje (met twee verschillende meervouden, ook: tompoesen!) en het tweede item een kleine paraplu voor dames (tompouce, mv. op -n en -s; gebruik de woorden tegenwoordig rustig door elkaar!). Het gps is het global positioning system.

3. In levenden lijve is vis-à-vis, face to face (sms-taal: f2f). Een
face-to-facegesprek kan nuttig zijn. Een ichtyofaag is een viseter. Faamrovend is de goede naam aantastend. Fabisme (favisme) is een erfelijke bloedziekte (overgevoeligheid voor tuinbonen). Een fabliau [joo – boerde, sproke] wordt gesitueerd in de oude Franse letterkunde. Een fabriekswinkel is een factoryoutlet. Het facebooken doe je met Facebook. Fabriek-landmeter is de titel voor een technisch ambtenaar, nog in gebruik bij sommige polderbesturen. Het pr-facetplan dekte de façadepolitiek. De fâcheux troisième is de derde aanwezige die de intimiteit van twee anderen (ver)stoort. Fachingerwater is natronhoudend bronwater. 'Facile princeps' betekent: 'gemakkelijk de eerste, de anderen verre de baas'. Mijn faciele buurman leeft in res augusta domi: armelijke huiselijke omstandigheden.

4. Het facit is de uitkomst van een som. Façonné is met kleine ingeweven patronen. Een façon-de-Venisekaraf is gemaakt van façon de Venise. Een factie is een agerende politieke groep. Een factotum is een manusje-van-alles. Een factum illicitum is een onrechtmatige daad. De faculté maîtresse is het belangrijkste vermogen. De faience is de majolica, het fäh is het bont van het Siberisch eekhoorntje, het
petit-gris. Een fagocyt is een eetcel, de faëton een visetende keerkringsvogel en de fade-out het langzaam verdwijnen van een beeld.

5. Het faillite de la science is het banqueroute de la science, helder toch? De fair trade (vergelijk: fairtradekoffie) is de eerlijke handel tussen rijke landen en derdewereldlanden [als organisatie met hoofdletters: F T]. De fake droop van de fakedocumentaire af. Een fayalobi is een sierheester. De handel en wandel van iemand zijn diens faits et gestes. De faiseur de mots [woordenkramer] had twee fait(s) divers voor ons. Een Falasha is een Jood van Ethiopische afkomst. Een falconet is een licht veldstuk. De fallacia optica is het gezichtsbedrog. Hij leidde een fallentis semita vitae, een stil, verborgen leven. Een fama clamosa is een schandaaltje. Slaat 'famam extendere factis' ('zijn naam door daden groot maken') op Piet Hein? De familie Doorsnee en een familie Flodder zijn niet de Heilige Familie.

6. Hij is van (de familie Van) Kleef, hij is dus gierig [van de heb en niet van de geef]. Kleefzand is löss. Een famille-rosetrekpot is van famille rose gemaakt, een famille-verteschotel van famille verte. Van wie waren die laatste famous last words? Fanda nefanda is het oorbare en niet-oorbare. In de fanfare liepen zeker twee fanfarons [opscheppers]. Die Berliozfantasie klonk goed. Eigennaam van de koningen van Egypte is Farao [naast: een farao, zijn geboortetempel is een mammisi]. De kooi van Faraday is een netwerk voor het afschermen van magnetische velden. Ook de faradische stroom is naar Faraday genoemd, net als de eenheid farad [symbool F: elektrische capaciteit]. De term 'free at quay' (franco aan wal, afkorting f.a.q. – f.o.b is free on board) staat los van de andere afkorting FAQ: frequently asked question. De faraonische besnijdenis is de infibulatie [bij meisjes]. De cabaretière deed nogal farizees (farizeïsch), maar ze zat vol farcicale [dolkomische] grappen. De fasching (geen meervoud) is het carnaval. Met de (het) Far West duiden we de staten in Noord-Amerika in het uiterste westen aan.

7. Farnasol is een naar lelietjes-van-dalen ruikende vloeistof die bestanddeel is van diverse etherische oliën, chemisch een drievoudig onverzadigde alcohol behorend tot de groep der sesquiterpenen. De farouche [wild, ontembaar] amazone trok een spoor van vernieling. De farthing is een vroegere Engelse koperen munt (waarde: een vierde penny), het Farsi is het Perzisch. Het koren stond fasciculair [bundelsgewijs, vgl. fasces = bijlbundel] [fah-sie] gebonden op het land. Een fascinebekleding [n/s = takkenbos,] was hier voldoende. Een goed huwelijk overleeft de fasti et nefasti dies, de gelukkige en de ongelukkige dagen. Een fatale vrouw is een femme fatale. Een fata morgana is een luchtkasteel. De fausse reconnaissance is het déjà vu [gevoel iets al eerder gezien of beleefd te hebben], de fausse queue de misstoot bij het biljarten, een fausse dévote een huichelaarster en een fausse couche een miskraam. Een faustische verschijning herinnert aan Faust.

8. Het fatum (noodlot) trof me hard: een fatwa [decreet of vonnis van een islamitisch rechtsgeleerde] werd tegen me uitgesproken. Een
face-à-main is een lorgnet aan een handvat. Zij had een absoluut fantask [grillig] humeur. Onder fatuïteit verstaan we ingebeeldheid. Faute d'argent [bij gebrek aan geld] ging de firma failliet, faute de combattants [bij gebrek aan strijders – niet meer in VD] kwam er ee staakt-het-vuren [bevel: staakt het vuren, t = archaïsch], faute de mieux [bij gebrek aan beter] deden we het er maar mee. Een faux dévot is een huichelaar, een faux ménage een huwelijk van personen die niet bij elkaar passen, een faux naïf iemand die schijnbaar onnozel is en een faux pas (zelfde mv.) een misstap. Een favela is een sloppenwijk in Brazilië.

9. Faventibus astris [vgl. bijv. astrologie, sterrenkunde], als de sterren gunstig zijn, slapen we onder de blote hemel (à la belle étoile, sub Jove, sub divo, sub Jove frigido, sub tecto coeli) . Een pagina-icoon [internet] wordt ook urlicon [vgl. URL] genoemd. Mijn favo [favoriet] heeft de paardenrennen niet gewonnen. De fax et tuba is de aanvoerder van de belhamels. De FBI [Federal Bureau of Investigation] werkt in de Verenigde Staten. Een F-biljet is voor nabestaanden. De Februariramp zie je in het Watersnoodmuseum [Ouwerkerk, Zeeland, vgl. waternood – 2021 Watersnoodramp in VD!]. Kun je met featherbedding [het in de watten leggen] een vijand verslaan? Een fdc is een first day cover, een eerstedagenveloppe. De Amerikaanse Fed is de Federal Reserve Board. Een feedingfrenzy [met een onverzadigbaar verlangen naar nieuws] vind je bij de krant. In België valt het Feest van de Arbeid op 1 mei. Het fehlingsreagens is een reagens om reducerende suikers en aldehyden aan te tonen. Wat doet een fehlleistung [verspreking of verschrijving, die – Freud, freudiaans – iets van het onderbewuste onthult]?

10. De felle jan werd felbegeerd door het felrode meisje. De felomstreden clown sprong met een feliene [katachtig] – het leek wel een felliniachtige (Fellini is een filmmaker) – beweging naar voren. De felo de se is de zelfmoord(enaar). De feministe was feminini generis [van het vrouwelijke geslacht]. Het femur is het dijbeen, de fibula het kuitbeen. Een fenakistiscoop is een zeker optisch apparaat. Een fenegriek is een (sterkriekende) plant, bij feng shui [uitspraak!] gaat het om de plaatsing van voorwerpen. Een fennek [mv. fenneken of fenneks] is een woestijnvos. Fenolformaldehydehars en fenolftaleïne zijn chemische producten. Is die auto aan de fep [zuipt(-)ie – benzine]?

11. Is ferro-oxide een twee- of een driewaardige ijzerverbinding? Drie, zie lemma ‘ijzersteen’ (ijzer-III-oxide, hematiet). Op het fête galante [geschilderd landelijk tafereel] was te zien hoe de ridder gefêteerd [feestelijk onthaald] werd met een fête champêtre [tuinfeest]. Een feuille morte is een dwarrelvlucht. Lees jij die feuille de chou [minderwaardige krant]? Zo'n genius [Ned. uitspraak, mv. geniën of genii] is few and far between [weinig en met grote tussenpozen voorkomend]. In de muziek is f forte, ff fortissimo en fff fortississimo. Je moet geen fibbetjes [Bargoens: leugens] over die keramische [ook: ceramisch] fibers [materiaal voor isolatie] vertellen! Een fichu is een halsdoek voor dames. De fides carbonaria is het (niet doordachte) kolenbrandersgeloof. Fidelisme was castroïsme [Cuba]. De fidus Achates [trouw gezel] zal geen fides Punica [ook Punica fides: trouweloosheid, verraad, valsheid] plegen. Fiekruid is een verkorting van sofiekruid. Laat die ouwe fiep [zeurkous, kletskous] maar kletsen.

12. Vandaag is het fiësta [feest]. Een betjak [ook: betjah] is een fietstaxi. De fightingspirit was er wel. Geef mij de non-figuratieve kunst maar. Is dat nou een Amorfiguur of een vogelfiguur? De fidejussio is een schriftelijke borgstelling. Het feu sacré is het heilige vuur. We deelden samsam op fiftyfiftybasis. Een femme savante is een blauwkous [geleerde]. Een Fijiër is een Fijische inwoner van Fiji. De Canadese fijnstraal [ook: erigeron] is een plant. Panaritium is fijt. Een fikhschool is een islamitische rechtsschool. Geef mijn portie maar aan de meerdere hondjes die Fikkie heten.