2722 Dictee vrijdag 20-05-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (579) √ x

Dictee – dictees [2722]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 278, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (579)

1. Die cocasse cocakauwer is een koddige coquero [beide synoniemen]. Coccidiosis is een hoenderziekte veroorzaakt door kokken (cocci). Een coccejaan is een volgeling van Coccejus - 2025 Coch (en een koksiaan van De Cock - dominee, Ulrum). Het cockaynesyndroom [snel verouderen] is een erfelijke ziekte. Een cochleair implantaat zit in het slakkenhuis (cochlea - oor). Kun je met cochenille-inkt het woord 'schildluis' schrijven? Je hebt cockringen [penisring] en servetringen. De cockney [uit volksbuurten Londen] met zijn cockerspaniël sprak vloeiend Cockney(dialect) = platte Londense volkstaal [van de cockneys]. Cocoonen doe je in huiselijke kring. De gecocufieerde [bedrogen] echtgenote spuugde (spoog) vuur.

2. Een coelacant is een grote, primitieve beenvis, coelenterata zijn holtedieren en coeliakie [3 x see] is een ongeneeslijke stofwisselingsziekte. Coërcitief is (be)dwingend. In Amsterdam is het begrip 'cohenniseren' (naar burgemeester Job Cohen, niet meer in VD) ontstaan. Coïonerie is koeioneren (koeienoren is iets anders …), een coin de feu is een huisjasje. Colchicaceeën zijn tijloosachtige planten. De colgateglimlach en de prodentglimlach concurreerden met elkaar. Bij een militaire aanval vindt vaak collateral damage [nevenschade] plaats. Collect bellen doe je met een collect call. Een clarence is een
4-wielig rijtuig (vierwielig rijtuig). Een claviger is een conciërge op een gymnasium.

3. Haar partner was clean-shaven. De clavicula (meervoud: clavicula's, claviculae) is het sleutelbeen. De codex argenteus is het enige handschrift van Wulfila's Gotische Bijbelvertaling. Het shirt van Pele is een collector's item. De codex constitutionum is een van de vier delen van het onder keizer Justinianus tot stand gekomen Corpus Juris Civilis, verbindend sedert 534. Die collega-econoom was tevens zijn collega proximus. De Staten-Generaal, de Raad van State, de Algemene Rekenkamer en de Kanselarij der Nederlandse Orden zijn de Hoge Colleges van Staat. Die passage wordt col legno [met het hout van de strijkstok] gespeeld.

4. Een collodionbaby wordt met een hoornpantser geboren. Die ziekte heet trouwens ichtyosis congenita (in het Nederlands: ichtyosis, visschubbenziekte). Een colloquium doctum is een toelatingsexamen tot de universiteit. Het collyrium is oogwater. Het gebruikte lettertype kan in een colofon vermeld worden. Het colombier [bjee – Fr.] is een zeker papierformaat. Zou een colombine nog weten dat zij gekleed is als het liefje van Harlekijn? Marcheren kun je doen in colonnes. Het colorfieldpainting is een abstracte schilderstijl. Het columbo-effect ontstaat door zand-in-de-ogen-strooierij (zand in de ogen strooien - een soort van voor-de-gek-houderij? - voor de gek houden). Met een colt schoot hij de COM, computer output on microfilm, aan flarden. Ook non-combattanten kunnen heel goed combatlaarzen (kistjes) dragen.

5. Tijdens het combinen [aaj] werd de combine [ie-nuh] gesmeed. Come sopra betekent in de muziek: als boven. De comitas gentium (comitas inter gentes) is de hoffelijkheid tussen de volken. De secretaris-generaal had een comité-generaal [geheime zitting] bijeengeroepen. In België heb je comité I (Inlichtingen) en comité P (Politie). De commedia dell'arte is een kluchtspel. Zij reageerde niet comme il faut [zoals het behoort]. Ze zaten alweer te commercen [commerce spelen], of was het cometten [comète spelen]? De commissaris van de Koning(in) [CvdK, (CvK,) CdK] is voorzitter van GS (Gedeputeerde Staten) en PS (Provinciale Staten). Een
commis-voyageur is een handelsreiziger. Commodo tuo betekent: als het u gelegen komt. Ze bezat common sense [gezond verstand - bon sens, sens commun] en toonde commitment [betrokkenheid]. In België is communautariseren gewoon defederaliseren. In een commune is er commune bonum [gemeenschappelijk bezit]. Ze leven in communio bonorum, gemeenschap van goederen. Communi consensu [met algemeen goedvinden] werd de vergadering verdaagd.

6. De Comorese munteenheid [Comoren, republiek in de Indische Oceaan, bestaande uit de eilanden Grande Comore, Ansjovan en Mohéli] is de Comorese frank [KMF]. Met de compact camera maakte hij een opname van de compactdiscspeler [cd-speler, compact disc]. Een compliment à crochet heeft wel iets van een boemerang [bedoeld om er een terug te krijgen]. De compliceverklaringen deden de medecomplice [n/s] de das om. De kinderen speelden levensgevaarlijk met dat combustibele (brandbare) goedje. Een commilito (meervoud: commilitones) is een wapenbroeder. Een composer is een zetcomputer. De verdachte was niet helemaal compos mentis [bij zijn verstand - vgl. non compos mentis]. Een comprimeetje [comprimé – pastille van droge stof] vind je bij geneesmiddelen. Een compte-rendu is een financieel verslag. Con affetto is met gevoel, con amore met liefde en con brio met vuur.

7. Comstockery is het als verwerpelijk afdoen van iedere vorm van censuur, met name die op de literatuur (GB ook: tt - doe in dictee 1 t!). De conceptbegroting is gereed. Bij de conceptual art is de verbeelding ondergeschikt. Het Europese concert [sa­men­wer­king van de Eu­ro­pe­se gro­te mo­gend­he­den om de vre­de te hand­ha­ven] was een vredesoperatie [1814-1914]. Concha's zijn doopschelpen. Chocolade concheren [langdurig schommelen en wrijven bij 60 à 90°C] doe je met een conche(machine). Conchyliën zijn schelp- en/of schaaldieren. In een concies [s – beknopt] betoog kwam hij tot de pointe [clou]. Het Concilie van Trente en het Tweede Vaticaans Concilie waren geen voorbeelden van een algemeen of oecumenisch concilie. Dat was een concludent [afdoend] argument. Eensgezindheid, concordia, is naar de godin der eendracht genoemd. Je hebt concrete kunst, concrete poëzie en concrete muziek (musique concrète). Een stofnaam is een concretum, net als een voorwerpsnaam en een verzamelnaam. De aanduiding 'vlam' voor 'liefde' is een abstractum pro concreto. De concursus realis is de meerdaadse samenloop van strafbare feiten.

8. Een contrail [oh ee] is een condensatiestreep. Een condictio indebiti is een vordering wegens niet verschuldigde [niet-verschuldigde] betaling. Van André Malraux [vgl. Malraux’ werken] kennen we de condition humaine, het menselijk tekort. Een condottiere is de aanvoerder van huursoldaten in het Italië van de veertiende en vijftiende eeuw. Voor promotie is een goede conduitestaat een conditio sine qua non [absolute voorwaarde – c.s.q.n.]. Een confidenceman [oplichter aan wie je gelden toevertrouwt] kun je niet vertrouwen. Een confiseur is een banketbakker; normaal is zijn winkel niet confisqueerbaar [op te eisen - confiscabel]. Naast het loyaliteitsconflict kennen we het Balkanconflict en het cao-conflict. De Nederlandse uitdrukking 'voor kopie conform' wordt afgekort tot cc [copie conforme, carbon copy, vgl. cc'en]. De non-conformiste (nee, niet die uit het klooster!) gooide de knuppel in het hoenderhok van de confrères die verenigd waren in hun confrérie. De confuse congadrummer kreeg zijn congé [ontslag].

9. Het confucianisme is de leer van Confucius. Hij was compos sui, zichzelf meester. De dames J. en L. zijn dicteeweduwen. Is dat ook het voorland van de dames D. en Van D.? Het geconfabuleerde [verzonnen] verhaal veroorzaakte veel ophef. Confisqueerbaar is confiscabel [in beslag nemen]. De congopauw komt uit de binnenlanden van de Congo. In Rome heb je de Congregatie voor de geloofsleer en de Congregatie voor de katholieke opvoeding [buiten Rome: c]. In de VS is er het Congres; je bent daar Congreslid. Het Congres van Wenen en het Wener Congres (1814-1815) zijn synoniemen. Ze deelden niet illegaal het conjugale [echtelijk] bed; dat hoort immers bij het connubium [huwelijk].

10. De conquistadores veroverden Amerika in de zestiende eeuw. Hij was connataal [aangeboren] doof. Door consanguiniteit [bloedverwantschap] waren ze consanguien [beide: gwie]. Hij stond ons consilio manuque [met raad en daad] terzijde; later bleek dat hij een consigliere [raadsman van de maffia] was. Ken je de consequenties ervan? De consommé staat als soep bekend. Wat met een demper gespeeld wordt, is con sordino. De constanten van Planck en Boltzmann zijn onvergelijkbaar. Het Consulaat was de regeringsvorm met drie consuls in Frankrijk van 1799-1804. De Akte van Consulentschap was een geheime overeenkomst in 1766.

11. Levensmiddelen zijn niet-duurzame consumptiegoederen. De contante waarde van een toekomstig bedrag wordt aangeduid met de letters CW. Met ware contemptus mundi [wereldverachting] pleegde hij zelfmoord. Wat doet de afdeling contentieux van de Raad van State [geschillen van bestuur behandelen]? Contigue [guu-wuh] dorpen zijn naburig. Het conto a metà is in de boekhouding een halve rekening. Een conto de reis [ij] was een rekening in reis (later: escudo's en thans: euro's, althans in Portugal). Haar gedrag was contra bonos mores, in strijd met de goede zeden. De contra-alt is de lage alt. Voorbeelden van de contradans zijn de anglaise en de écossaise. Een contraptie is een uitvindsel, een uitvinding zonder gebruikswaarde. Die manier van doen is contra naturam [tegennatuurlijk], erger nog: contra legem [onwettig, tegen de wet].

12. Een contraseign zet de verantwoordelijke minister. Wat hij doet is contrasigneren, medeondertekenen. Een jantje-contrarie is een dwarsligger. Het contrareformatorische gedachtegoed stamde uit de Contrareformatie van de zestiende en zeventiende eeuw. De burgerlijke samenleving rust op een contrat social [stilzwijgende overeenkomst die ten grondslag ligt aan de burgerlijke samenleving]. Hij aanvaardde de contrecoup [tegenslag, terugstoot] à contrecoeur [met tegenzin].

13. Een cybercafé is een virtueel café. Een cyborg is een fantasiewezen dat half mens, half machine is. Een cycloop is een reus met één rond oog in het midden van het voorhoofd. Een cyclostyle is een stencilmachine om mee te stencilen. De cynicus kon cynisch lachen. De cyperse kat speelde in het cypergras. De cystic fibrosis [cystische fibrose] (CF) is de taaislijmziekte. Via cystografie werd cystitis [blaasontsteking] vastgesteld. De letters CZK staan voor de Tsjechische kroon (koruna) en czs is de afkorting van centrale zenuwstelsel.