2731 Dictee woensdag 25-05-2022 (3) – dictee Vijfde Groot Houthalens Dictee 2022

Dictee – dictees [2731]

Vijfde Groot Houthalens Dictee 2022

Dicteegrootheid Toon Vandenheede is 90 jaar geworden.

De 68 vet en groene items moesten worden ingevuld

Het vergeten zijn van mijn hoorapparaten leverde hier relatief weinig schade op!

Negentig voor leeftijd, honderd [invulwoorden] voor taal!

(auteur: Waldo Keyers)

1. Vrijdag 1 januari 1932, nieuwjaarsdag [ook: nieuwjaar = een nieuw jaar, wel Nieuwjaar als 1^e dag van het jaar, Chinees Nieuwjaar, Joods Nieuwjaar], de geboorte van Toon Vandenheede. Het Oost-Vlaamse De Pinte, waar zijn latere ouderhuis zou staan, kende toentertijd [ook: toendertijd, beide uitspraak met d] een baron als burgemeester. De provinciale hoofdstad Gent daarentegen werd bestuurd door een toenmalige Open Vld’er [wel, vero: VLD'er], de liberaal Henri Vander Stegen.

2. Na negen jaar trok het gezin Vandenheede, van wie de vader in de horeca werkte, midden in de oorlog, weg uit Gent om zich in De Pinte te vestigen. Samen met zijn broer en twee zussen vormden de linguïst in spe (2) en zijn ouders een gelukkig gezin. Toon volgde handel in Gent, studeerde A1 en maakte de regentenschool af op zijn 22^e levensjaar.

3. Tijdens zijn achttien maanden durende legerdienst belandde deze milicien, na de obligate opleiding in Turnhout, in het centrum van Brussel als vertaler in de karabinierskazerne [met karabijn bewapend] Dailly.

4. Na zijn studies en legerdienst zocht en vond onze toekomstige taalspecialist het geluk in de liefde. Het expojaar [VD en GB kennen ‘expo’ alleen als verkorting van expositie in het algemeen – internet spreekt van Expo 58 – ik zou kiezen voor Expojaar – het is immers niet het jaar dat geëxposeerd wordt ...] 1958 betekende voor hem meer dan het Atomium of andere Canadese paviljoenen. Zijn huwelijk met Monique, orthopedagoge van opleiding, werd bekroond met vier zonen, zes kleinkinderen en vier achterkleinkinderen.

5. Gedesillusioneerd door het geringe werkaanbod in de periode van de wereldtentoonstelling [GB en VD kleine w, maar internet lijkt ook ruimte te geven aan de eigennaam met W] ging hij zonder aarzelen in op een vacante betrekking aan de Handelsschool [GB en VD alleen h, als eigennaam is H denkbaar – beide werden goed gerekend] van Hasselt.

6.De cultuurschok moet toch groot geweest zijn; van het vlak bij Gent gelegen De Pinte naar het gestaag ontluikende Genk. Het
Onze-Lieve-Vrouwlyceum [gehoor: Vrouwe verstaan] van Genk, het Sint-Pauluscollege van Houthalen, talrijke Don Boscoscholen en zoveel meer onderwijsinstellingen werden eind jaren vijftig opgericht om de Limburgse keuterboer van tussen de dennenbomen en heidevennen naar een hogere levensstandaard [let op: VD ss, maar GB ook s: ook goed dus!] te tillen.

7. Zo heeft zeker mijn vader, Frans Keyers, de allereerste Limburger die laureaat toneel en voordracht werd aan het conservatorium te Brussel in 1953, zijn steentje bijgedragen met zijn toneelgroep Thalia in Houthalen, de bouw van het cultuurhuis het Casino, de oprichting van de toneelgezelschappen de Roerdomp en Geynick in Genk, zijn toneelwerken en televisieoptredens (Beschuldigde, Sta Op!).

8. Back to business! In de jaren zeventig was het Nederlands geen evidentie in deze contreien. Plaatselijke dialecten, overwegend Franstalige overheden, Waalse mijnbouwingenieurs (2), het was vaak vechten tegen de bierkaai. Zowat het hele Vlaamse vocabulaire – volledig overheerst door gallicismen – diende omgezet te worden in Nederlandse woordenschat. Mede dankzij de onverdroten inzet van deskundigen als Toon, Diederik Van Coillie, Jean Spelmans, Joost Verheyen en zovele anderen (1) veranderde het klimaat waardoor taalkunde en spelling, inhoud en woordgebruik, uitspraak en dictie uit het verdomhoekje geraakten.

9. Deze heropleving van onze moedertaal kreeg wel een serieuze slag onder de gordel met de oprichting van de eerste Vlaamse commerciële zender waardoor de standaardtaal [wel: Standaardnederlands!] werd opzijgeschoven voor de meer toegankelijke tussentaal (Da gade gij nie bepale!). Of hoe het koeterwaals [wel: Luikerwaals] het potjeslatijn inhaalt.

10. Naast zijn passie voor taal waren Toons hobby’s (2) het voetbal en de muziek. Het cruijffiaanse peil (2) haalde hij dan wel niet, maar van jongs af aan voetbalde hij reeds de pannen van het dak. Later uitte zijn voetbalinteresse zich onder meer in de oprichting en coaching van de meisjes- en damesploeg waar hij het afgelopen millennium decennialang (2) ook nog het doel verdedigde.

11. Maar de allergrootste adoratie had hij voor Liesbeth List. Deze betreurde, in het voormalige Nederlands-Indië geboren chansonnière heeft hij vele malen mogen bewonderen, begroeten, zelfs interviewen. Bij menig optreden in onze Lage Landen [wel: lage landen bij de zee] is hij ernaartoe gegaan om zijn enthousiasme voor haar te uiten.

12. Dit bruggetje leidt ons tot de essentie van deze mooie dag: de viering van de 90^e verjaardag van Toon Vandenheede, hier bij ons aanwezig als erelid van het Limburgs Taalgenootschap.

13. Met Van Dale als gids bieden wij hem dan ook graag de allernieuwste 16^e uitgave aan van het Groot Woordenboek [fout! – moet w zijn – omslag papieren VD 2022] van de Nederlandse Taal.

14. Zijn eega, Monique Verhegge, wensen wij letterlijk in de bloemen te zetten met deze mooie ruiker rozen!

15. Gefeliciteerd, Toon!

1 blunder (Standaardtaal), 1 x gehoor (Vrouwe), 2 x dubieuze wel/niet hoofdletter: expojaar en wereldtentoonstelling.