0767 Dictee vrijdag 30 okt 2015 (3): Oefendictee 854 (deel 3 van 3) √ x

Dictee - dictees [0767]

Oefendictee 854 (deel 3 van 3)

Dictee 854, alinea 7 t/m 10.

7. De internetislam is vaak fundamentalistisch. Hoe omschrijf ik sustainisme [levensstijl met duurzaamheid]? In 2007 hadden we de Grote Recessie [na de kredietcrisis]. Zijn er ook leraren wetstratees? Een twaiku is een via Twitter verstuurde haiku. In ras el hanout zit kruidnagel en dat wordt gebruikt bij de bereiding van couscous. Wat is bigorexia [psy­chi­sche stoor­nis - li­chaam niet ge­spierd ge­noeg]? De candomblé [menggodsdienst] is ontstaan ten tijde van de slavernij. Als onderdeel van de salat wordt als takbir [= uitspreken van] 'Allahoe akbar' uitgesproken. Doe dat, als je het goedacht. Ik heb vader goedenachtgezegd en moeder goedenachtgekust. Ze waren beducht voor Gog en Magog [vreem­de vol­ke­ren die vol­gens de pro­fe­tie van­uit het noor­den Is­raël zul­len bin­nen­val­len (Ezech. 38:2)]. Pompoenen kun je maanden goedhouden. Ik heb wel mijn gvb [golfvaardigheidsbewijs], maar ben dicteepro [professional]. Wat, hoor ik daar gorgiaanse figuren [retorische, stijlfiguren] in die rede over de Gorgonen [Griek­se
my­tho­lo­gie: drie ge­vleu­gel­de mon­sters met slan­gen­haar en ij­ze­ren klau­wen, on­der wie Me­du­sa, wier aan­blik men­sen deed ver­ste­nen]? Die Gortenteller [vrek] eet gortepap …

8. Gospelreggae is geënt op Jamaicaanse (niet: Hawaïaanse) reggae. Spreek uit: goudels. Wat is gouddraadtrekken? Met internet heeft ie goudgeld verdiend. Een goudreinette wordt ook wel goudrenet genoemd. Het stikt daar van de grampies [growing retired active monied peo­ple in ex­cel­lent sta­te (wel­ge­stel­de, ge­zon­de ou­de­re)]. Een grand mal is een tonisch-klonisch insult. Een granmorgu is een itajara, een zeer grote zaagbaars dus. Zou mooi zijn: een grassrootsdemocratie [vanuit de burgers, niet van bovenaf]. Houdt je buurman dat voor een gratuite gratuïteit? Grauwacke is kiezelzandsteen. Wat doe je met een greppelschup [schop]? Hij is greidboer. Zelfs Van Dale gaat nu eten bij de griek. Bij mikado liggen de houtjes grieks en dwars [schots en scheef]. Hij zei op z'n Bargoens: ik heb grieksen [luis]. Hij werd veroordeeld voor grober Unfug
[ver­sto­ring van de rust en or­de of aan­tas­ting van de eer­baar­heid]. Hij voelde zich thuis in het grimmige Noorden.

9. Groepstal of grupstal? Beide: stal met een of meer goten in de lengterichting achter de koeien, waarin de mest wordt opgevangen. Groepstaal is meestal niet hard. Hij heeft de grofte van het schuurpapier grovelijk onderschat. Hij heeft grondkwekwe in zijn land [hypotheek] en er vliegen tseetseevliegen rond. Hij screamde (growlde [au] - diep keelgeluid, gebrom). Gulab jamun: sponzige deegballen … Zij bezit de ring van Gyges [je on­zicht­baar kun­nen ma­ken, kun­nen
krij­gen wat je maar wenst]: moeten we haar benijden? Gyokuro is Japanse groene thee met een enigszins zoete smaak. Wat is gyoza
[in de Chi­ne­se keu­ken soort van ge­fri­tuur­de won­ton] en wat gyproc [met pa­pier­ach­tig ma­te­ri­aal be­kleed gips, ge­bruikt als brand­vei­lig bouw­ma­te­ri­aal]? De groep maakte in Paramaribo veel dyugudyugu [drukte, ophef]. We zullen het ijsboxje maar meenemen. Zij werkt op een immokantoor [immobiliën, vastgoed - ook: immobilia]. Er was van een indeplaatsstelling sprake. Ik zou graag een bank van ingipipa [boom, hout - GB] willen. Hebben we alle ins en outs op een rij? De ingenieur-architect, momenteel interieurarchitect, zoekt met spoed enig interim(werk) [tijdelijke betrekking].

10. De ICT'er [GB in toelichting ook wel: ict] werd het land ingevlogen. Hoe heet deze istmus (landengte - die van de Isthmische Spelen)? Zeg je tegenwoordig 'janet' of 'jeanet'? Beide. (D)Jaran kepang lijkt een dans(feest) te zijn. Wat, zit die ex-Curaçaoënaar en nu Paramariboër echt in het Jeugdparlement? De jidden [Bargoens: Jood] zijn daar niet populair. Hebben de joego's [voormalig Joegoslavië] weer huisgehouden? Ze heeft flinke jopen [borsten] en is met Joop getrouwd. De juryuitspraak was helder: schuldig. Vandaag (30-10) is het Hervormingsdag: de Reformatie wordt herdacht. Ze droeg een kaffiya [+ alternatief!]. Zo'n ka'i òrgel [draaiorgel] klinkt inderdaad buitengewoon vrolijk.

 
 

0766 Dictee vrijdag 30 okt 2015 (2): Oefendictee 854 (deel 2 van 3) √ x

Dictee - dictees [0766]

Oefendictee 854 (deel 2 van 3)

Dictee 854, alinea 4 t/m 6.

4. Een hedera is een plant. De heffe des volks uitte zich ongegeneerd, sans gêne. Met het Heilig Hart (van Jezus) wordt Jezus' hart als symbool van goddelijke liefde bedoeld, en als zodanig door katholieken vereerd. Aan Heintje Davids hebben we het heintjedavidseffect te danken. Is er veel verschil tussen herlocatie en herlokalisatie? Het meervoud van heros (halfgod) is heroën. Hij voert een hetze: hij heeft gehetzt. Wanneer eindigt die hetzereeks? Bij 'hic et nunc' moet ik denken aan hodiëcentrisme en het hier-en-nu (GB - VD: het hier en nu). Met zijn hordelopen verdiende hij een hindefiletje. In België is het Hof van Cassatie het enige hof van cassatie. Wanneer valt dit jaar de holikaverbranding? De gps-systemen werken met geo-informatie.

5. Hòmber is mannelijk: met betrekking tot: gast, kerel, gozer, manmens, vent, man, heer, makker of manspersoon. Spreek snel en goed uit: hoofdentree. Een Hottentot is lid van de Khoikhoi. Het is hoogzomer. Get a life! In Suriname werd ik uitgenodigd voor de
get-together. Het gebouw is opgetrokken in giallo antico. Gibberelline reguleert de plantengroei en -bloei. Romeins beton is opus caementicium. Ze droeg een leuk blouse(t)je [uitspraak - bloesje]. Ottelenojeheine, ik sta perplex. Het poison ivy wordt ook gifsumak genoemd. In giouvetsi zit lamsvlees. Een girih is een geometrisch tegelpatroon. Hij is meester in de gitaarriffs en -licks. Wat is het verschil tussen gitarron een chitarrone? De valversnelling g verwijst naar de
G-kracht. Zij doen regelmatig aan glaasje draaien.

6. Met glanshaver kun je je niet scheren. Ze was omringd met glamour en glitter [glitter en glamour], maar doom en gloom [onheilsdreiging] dreigde. Wist je dat glanslei fylliet is? Glasal is een formica-achtige kunststof. In het [Nationaal] Glasmuseum [Leerdam] zag ik een glasblazerstang. Het zilte nat had een glauke kleur. We bivakkeerden in de openlucht. De leider van het drugskartel kreeg een cartel [uitdaging duel] van zijn doodsvijand nummer een. De clicksongzangers hadden een klik. De breugelkermis is genoemd naar Pieter Bruegel. Die dummy's versjteren de boel. Nikkers [zwarten] houden van wiggers [blan­ke jon­ge­re die zich iden­ti­fi­ceert met de
zwar­te cul­tuur - white nigger]. Ze droeg een glungeoutfit. De glykemie is de bloedsuikerspiegel. Ik weet er godsterwereld (Gods ter wereld) niet(s) van af. In godsherennaam, doe het niet! Sexting lijkt me opwindender dan texting [sms'en].

0765 Dictee vrijdag 30 okt 2015 (1): Oefendictee 854 (deel 1 van 3) √ x

Dictee - dictees [0765]

Oefendictee 854 (deel 1 van 3)

Dictee 854, alinea 1 t/m 3.

1. De eersteklas traiteur verzorgt eersteklaskant-en-klaarmaaltijden. Een gadotyo is een godsvogeltje of huiswinterkoning. Stennis trappen of maken is stennismakerij. Met het Hamansfeest wordt Poerim bedoeld, met een hamansfeest vreugdebetoon over de ondergang van een belager of tegenstander. Zo'n oldtimer kan het best in een lage gearing [versnelling] rijden. Zij hebben 13 geco's [ook: gesubsidieerde contractueel - ook: gesco] in dienst. Ze vragen een gehandtekend document. Nadat ze gemengd dubbel is gaan spelen, heeft ze al driemaal een gemengddubbelfinale gehaald. Het eten was gesaust (ook: d - afhankelijk van uitspraak), de muren waren gesausd/t. De GevMins [GB; gevolmachtigde minister] lunchten gedrieën. Bij de multiplechoicetoets zaten 3 giveaways.

2. Je zult maar aan het gillesdelatourettesyndroom lijde
[+ alternatieven]. Een gîte is een ander woord voor een vakantiehuis dat te huur wordt aangeboden. Hij presenteert een goedlopende goednieuwsshow. Met gotong-rojong wordt sociaal-cultureel werk bedoeld (niet in wdb.). Zij grasduinde in mijn graphic novels. De grillworst [znw. - GB in toelichting ook wel: grilworst - ww.] was gegrild. Met guiambo wordt okrasoep aangeduid. Heeft men al eens een gaap [m. geit x vr. schaap] en een scheit [m. schaap x vr. geit] gekruist? Er kwam een Gabonees, een Gabonner, voorbij. Gadodede is commelina, een lastig te bestrijden onkruid. Uit Chaos ontstond Gaea (Gaia). De bijeenkomst vond in de galilea [voorkerk] plaats. Het galgde meer dan dat het burgemeesterde. Hij kraamde galimatias [wartaal] uit. De vorst hield er heimelijk een gannef van een ganimedes [schandknaap] op na.

3. Hij is viola-da-gambist [viola da gamba = knieviool]. Ik kreeg een GAS-boete [gemeentelijke administratieve sanctie]. Ze is van Gazaanse herkomst. Is gebobd [bobben = bobsleeën of de bob zijn] hetzelfde als gebebopt [niet in wdb. - bebop of bop = met muziek of haar]? Wie weet nog wat gekrookterieters zijn? Vero: de ui­ter­ste
rech­ter­zij­de van de Ge­re­for­meer­de Bond in de voormalige
Ne­der­land­se Her­vorm­de Kerk. Gelidae mortis imago: een beeld van de kille dood, d.w.z. de slaap. Inderdaad, het Groot Goois Dictee is niet voor niet-erfgooiers. Antrax is heel tricky [hachelijk]. In die chiropraxie kan je bij de chiropractor [(botten)kraker] ook terecht voor chiromantie (gyromantie - waarzeggen uit magische cirkels behoort niet tot zijn vakgebied). Bij (hashtag met symbool:) #hasjhond kun je melding maken van verdachte hasj(iesj)transporten. De rapper repte zich voort naar zijn rapsessie. Het geloof-hoop-en-liefdeadagium was daar leidend en vierde hoogtij. Voor het geheugen zijn puzzelexercities bijzonder nuttig. Handicraft is kunstnijverheid.

 

 
 

0764 Dictee donderdag 29 okt 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (66) √ x

Dictee - dictees [0764]

Ditjes en datjes (66) 

A. Het GB heeft nu als bnw. all-inclusive, het is daarom een
all-inclusive vakantie. Echter, all-in is een bijwoord, daarom is het wel all-inprijs.

B. Hoe komen we in vredesnaam alfabetisch aan alle woorden in het online-GB? Weet iemand iets beters dan: a* (50 t/m aalput), aa*
(50 t/m aanbakken), etc. Zo zie ik best kans om de lijst van 180.000 te reconstrueren, het kost alleen wel wat tijd … Groepsproject van maken? Met 100 deelnemers een peulenschilletje!

C. Als datum voor het 9e Groot Breskens Dictee kun je vast noteren zaterdagmiddag 28 mei 2016!

D. De datum voor Eede zal ik z.s.m. na de jaarwisseling bekendmaken.

E. Zojuist aan de maillijst 'Annotatie' verzonden hét dicteebestand met 1004 dictees (996 pagina's), inclusief inhoudsopgave en register. Eind 2015 komt er nog een tot op de punt en komma bijgewerkte versie. Johan is nu met andere dingen druk (nieuwe GB en VD), maar hij zal ernaar kijken (en ik kijk over zijn schouder mee … ).

Niet meer van toepassing.

2020: 932 dictees, op aanvraag verkrijgbaar!

2025 Op de bekende e-mailadressen nog steeds te verkrijgen Oefendictees 000-856 (integraal) en echte dictees 001-932 (integraal).

F. In het Woord vooraf van de nieuwe VD staan 2 spelfouten. Bert Jansen had al ontdekt: … 18.000 woorden bijgekomen --- >
bij gekomen, zelf mocht ik daaraan toevoegen: even zo veel --- > evenzoveel.

G. Vervolg op B: De Taalunie laat me weten dat de 'bladerfunctie' terug zal komen in het online-GB. Dan kunnen we in ieder geval stukken daarvan alfabetisch op het scherm krijgen (net als bij het vorige
online-GB). 2020: mooi nog niet!!! 2025 Vergeet het maar!

H. Ik ben van oordeel dat Mahdi geen mv. (GB, VD) kan hebben. Een mahdist is immers dé Verlosser van de moslims. De Taalunie zal ernaar kijken.

2020: VD - geen mv., GB nog steeds Mahdi's - wederom gemeld!

Ook in 2025 maar weer gemeld!

I. Vraag van een lezeres: ik dacht dat 'elk' op personen sloeg en 'ieder' op zaken. Antwoord: elk en ieder zijn synoniemen die door elkaar voor personen en zaken mogen worden gebruikt (VD).

J. Had GB voorheen 'ghi' voor geklaarde boter, men is nu bekeerd tot 'ghee' (zoals ook in VD). 2020: GB, VD alleen ghee [uitspraak gie: - met de g van goal].

K. Een nieuw bnw. in GB: high-definition [= hd], en dus ook
high-definition television (televisie). Overigens heeft GB daarom nu ook hd-tv, terwijl VD nog hdtv heeft. Taaladvies: hdtv is wel een correct initiaalwoord van hogedefinitietelevisie, maar in de Engelse context moet het echt hd-tv zijn! VD heeft bij lemma hd een lange lijst met
hd-samenstellingen [2020]!

L. GB spreekt over het hier-en-nu, terwijl VD sub lemma nog het hier en nu noteert. Overigens kan ook de uitdrukking 'hier en nu' als
niet-znw. gebruikt worden

M. Vraag van een lezer: is het eersteklas presentatie of eersteklaspresentatie? Het mag allebei: eersteklas is ook een bnw. --- > eersteklas presentatie (klemtoon op presentatie), maar VD staat ook samenstellingen met eersteklas toe: eersteklaspresentatie
(klemtoon op eersteklas).

N. Het lemma 'coccejaans' noemt een coccejaans bittertje. Daarbij worden de Coccejanen coccejanen ten tonele gevoerd (volgelingen van Johannes Coccejus (Koch, 1603-1669)), maar dat moet natuurlijk wel met een kleine letter, net als christenen, remonstranten, arminianen en gomaristen … 2020: OK!

 
 

0763 Dictee woensdag 28 okt 2015 (1): dictee Groot Goois Dictee 2015 √ x

Dictee - dictees [0763]

Groot Goois Dictee 2015

(Geen titel)

1. Het Gooi is wijd en zijd bekend in Nederland. Jammer is dat veel mensen enkele schier onuitroeibare preoccupaties hebben tegen het Gooi. Een kakkineuze nouveaux-richesregio waar parvenu's de scepter zwaaien en waar een normaal mens zich unheimisch voelt.

2. Alles wat uit andere contreien kwam werd faliekant afgewezen omdat het ten enenmale ondenkbaar was dat mensen uit de provinciale negorijen zich konden meten met de crème de la crème van het Gooi.

3. Consciëntieus werd iedere nieuwe familie aan een onderzoek onderworpen waarbij de Gooiers zich er nooit met een jantje-van-leiden van afmaakten. Schorriemorrie werd niet tot de kring toegelaten want op de feestjes in de feeëriek verlichte tuinen met gesoigneerde bosschages moest het altijd ouwe-jongens-krentenbrood blijven.

4. Maar heden ten dage is het Gooi echt niet meer zo gênant als vroeger. Toen was het veel meer een reservaat waar mensen met littekens op hun ziel van een bekakte opvoeding dachten dat zij een graadmeter waren voor het morele peil van de wereld.

5. Ook bij de Gooise chic zie je nu gezellige straatbarbecues waar de satés broederlijk worden gedeeld met nieuwkomers in de buurt. Dat er nochtans een paar straten zijn waar het wat minder sociaal is staat buiten kijf, maar al met al valt het best mee.

6. Natuurlijk zijn er nog wel exceptionele kakbacchanalen waar het almaar nuttigen van alcoholische consumpties uiteindelijk leidt tot een vorm van levercirrose. Natuurlijk zijn er nog fossielen die feestjes versjteren omdat ze, om met premier Rutte te spreken, volkomen mataglap (ook: mataklap) zijn. Maar deze menselijke antiquiteiten zijn ook wel weer amusant.

7. Het Gooi zal altijd een ietsiepietsie van de betere stand houden, maar situaties die je de haren te berge doen rijzen zijn er in feite niet meer. Ook rijke Gooiers maken gebruik van promotieacties voor bijvoorbeeld openhaardhout, terwijl ze vroeger een bos kochten en een houtvester huurden.

8. Door de bank genomen zijn er steeds minder mensen die een irritant hooghartig gedrag tentoonspreiden en ten langen leste is het Gooi meer dan bewoonbaar geworden voor iedereen. Het lijdt geen twijfel dat berichten over de sektarisch opererende kak steeds vaker broodjeaapverhalen zijn.

 

 
 

0762 Dictee maandag 26 okt 2015 (1): dictee Scholierendictee Winterswijk 2015 √ x

Dictee - dictees [0762]

Scholierendictee Winterswijk 2015

De Iepenstraat in enkele fragmenten (samensteller: Bernhard Harfsterkamp)

1. En dan loop ik, vijfenveertig ellendige jaren oud, inmiddels wonend in een ver land met andere wegen en andere huizen, weer door het straatje en voorbij het huis waar ik de eerste zestien jaar van mijn leven heb gewoond, het Iepenstraatje, en ik knipper met mijn ogen omdat ik zie hoe klein het straatje is, wat zijn de ramen van de huizen nietig, ook al zijn de sponningen ervan vernieuwd en de carrés van ruitjes vervangen door een glasplaat, wat zijn de deuren laag en hoe flauw is de bocht die het straatje halverwege neemt, een bocht die me als kind zo dramatisch voorkwam, zoals alles in het Iepenstraatje onder hoogspanning stond, omdat het een gesloten wereld was en omdat iedereen die buiten de begrenzing ervan woonde, aan de ene kant voorbij café Flora en de sigarenwinkel op de hoek van de Scholtenenk, aan de andere kant voorbij het portiekje met de pilaar en de bakstenen tuinmuur op de hoek van de Plataanlaan, waarachter de weiden en het akkerland begonnen, als het ware hurkte in een schaduwwereld waar iedere vreemdeling je bang maakte en waar ik mijn tred versnelde tot ik weer op de klinkers van mijn eigen straat liep.

2. En nu loop ik opnieuw door het straatje met zijn flauwe bocht, tot ver achter de weide verrijzen de nieuwe woonwijken, de pilaar in het portiek blijkt een houten paaltje, niet veel hoger dan een mannenarm, de trottoirs zijn weggehaald, in café Flora, waar op zondagmorgen de Arbeiders Harmoniekapel oefende, verkoopt men saté en kaasburgers, wat staan de overkanten van het Iepenstraatje dicht bij elkaar, er kán niet eens een auto of bus meer binnenrijden, want de klinkerbestrating is er vervangen door woonerven met spoorbielzen, en ook al zie ik hoe nietig alles is, hoe het maar een paar verminkte, gloedloze huisjes zijn tussen zoveel andere huisjes, het doet mij niets want het straatje sluimert in mijn hoofd en het blijft mijn straatje, veilig geparkeerd in mijn gedachten en met een knip, licht als een veer, op te roepen vanuit het bekende adres, halverwege de derde hersenhoofdstraat, tweede denkpad rechts, huize Het Paradijs waar de grijnzende nar uithangt.

De fragmenten komen uit "Winterswijk, in één zin" van Gerrit Komrij.

 
 

0761 Dictee zondag 25 okt 2015 (3): Oefendictee 853 (deel 3 van 3) √ x

Dictee - dictees [0761]

Oefendictee 853 (deel 3 van 3)

Dictee 853, alinea 7 t/m 10.

7. De hoi polloi zou slechts enkele hoio's [hogeschoolonderzoeker in op­lei­ding] voortbrengen. Een colombine beeldt Colombine uit. Ajax speelt in de Amsterdam ArenA. [nu: Johan Cruijff ArenA]. Met Es geven we het element einsteinium (99) weer . Als je je Engels egregious [uitstekend, voortreffelijk] kent, weet je wat 'egregiously an ass' betekent. Met e.a.'s worden épreuves d'artiste bedoeld. Het ecadebegrip kende ik wel, en de EC is de eurocity. De ecchymosekwaal zit onderhuids. Wat, ben jij Ecolo-aanhanger? De leerling-verpleegster kreeg les aan de hand van een écorché [zon­der huid, waar­door de spieren, pe­zen en bot­ten goed zicht­baar zijn]. Leidt ecstasy tot ectasie van de pupillen? Het eemien is genoemd naar de Eem en is de Saale-Weichsel interglaciale tijd. Hij is een boude boutschieter. De eerststervende is de langstlevende. Hoe benoemen we zijn toestand: is hij ape-, torren- of toeterzat?

8. Hij bidt vaak een Frans paternoster. Een it-girl krijgt veel
media-aandacht. Een ablutofobische figuur riekt. Om te facebooken moet je wel een Facebookaccount [evt. f] hebben! Een fasyong is een Chinese worst. Een feria is een Antilliaanse beurs. Kom, we gaan fietjebal (Sur.) spelen. Fingerfood: om je vingers bij af te likken. Voor flamenco [muziek] hebben de dames een flamencorok nodig: lijkt dat alles een beetje op flamingodansen [waadvogel]? Fuikdag is een ongeorganiseerd bootfeest. Fytotherapie is behandeling van ziekten met planten en kruiden (kruidentherapie). De fyofyo [fjoh-fjoo] is een tropische bedwants of een magische ziekte (in het wintigeloof). Van teken kun je ehrlichiose krijgen. Emetofobie is braakangst. Encierro is een verderfelijk vermaak.

9. Met een carwashrok kun je ook probleemloos fietsen. Egraam? De firma ging ei zo na failliet. Er is eisbein met glühwein. Ik zit in een ekidenzestal. Een dwarsdrijver wil elephantum ex musca facere: van een mug een olifant maken. Maak je van emailbrons émail-cloisonné? De neanderthalers hadden nog geen emmentaler. Loop niet zo te em(p)ten [emt, empt, empe = mier!]! Hij is een verstandig criticus, emunctae naris. Het bagatelletje werd en bagatelle [tot kleinigheid] verklaard. In Vlaanderen wordt een onderzoek nog weleens een enkwest genoemd. Een Eolisch kapiteel is genoemd naar Aeolis in Klein-Azië. Ze kreeg een epi [epi­si­o­to­mie (in­knip­ping van de
sche­de-in­gang)]. De goalie sprak de epea pteroënta
[gevleugelde woorden]: "Die zit!" Ik vind hem een eppo: een malle eppie! Ze heeft beslist een schattig epyllion [klein epos] geschreven.

10. In het erratum werd de betekenis van erathem [zekere entiteit van gesteenten] gecorrigeerd. Je ziet hem vaak erg denken: hij is ergdenkend [wantrouwend]. Binnen de eroev mogen de joden naast kleding ook sommige andere dingen dragen. Een esanaut werkt voor de ESA [Eu­ro­pe­an Space Agen­cy]. We eten vandaag escabeche. Vergelijk escamoteren en eskimoteren. Wat is een escrow [borg- of zekerheidstelling]? Hij is een eskrimabeoefenaar [Filipijnse vechtkunst]. Hij componeerde e.t. [ex tempore, voor de vuist weg] een schitterend lied. Het was een nazomer à la été de la Saint-Martin [nazomer, michielszomer, sint-michielszomer]. Tussen de E- en de G'tjes heeft hij in de F'jes gespeeld. Everything you always wanted to know about Breskens (but were afraid to ask) blijft dus verborgen.

 
 
 

0760 Dictee zondag 25 okt 2015 (2): Oefendictee 853 (deel 2 van 3) √ x

Dictee - dictees [0760]

Oefendictee 853 (deel 2 van 3)

Dictee 853, alinea 4 t/m 6.

4. De Haïtianen in hun hawaïhemden ervoeren een kafkaiaanse tegenwerking. Zie je die twee bourgeois daar? Er stond t.à.v. onderaan de brief [tout à vous, geheel de uwe]. Met veel kunst-en-vliegwerk 2025 werd het hang-en-sluitwerk gerepareerd. Snapt u het: reïmponeren,
re-integreren, re-infectie, reïncarnatie, re-interpreteren, naast
reine-claude, re infecta, reine du bal, grens- of reinsteen, bak- of rijnsteen en reisstrijkijzer? Dat 'foetor ex ore' een slechte adem is, vind je niet in 'onze' woordenboeken. Hij vertelde een waargebeurd verhaal. Schrijf je 'biedermeier boeket' of 'biedermeierboeket'? Beide, klemtoon, znw., bnw. In onvervalst Platamsterdams trok hij van leer tegen die laag-bij-de-grondse plat-Amsterdamse streken. Kijk, een
hydro-elektrische centrale!

5. Dat portret lijkent goed. Ze heeft regelmatig noia's [zekere psychose] als gevolg van wekaminen. Pendjereliks zijn kameeltuigen. Ken je de WiMAX al: worldwide interoperability for microwave access, standaard voor breedbandige netwerken? Kun je pirosjki's [Russisch pasteitje] in pashmina's [sjaal] verpakken? Het röntgenium (Rg - 111) of unununium [Uuu] is naar Röntgen genoemd. Helaba, wat is dat nou kei-jammer! Er is alleen nog débris, puin, van over [debris = ruimteafval]. Het cisplatina is een cytostaticum. Daar is ie weer, de chikungunya (Swahili), de door muggen verspreide virusziekte. Ze speelden jokari [balspel, stuk elastiek, houten schijf]. Vul de volgende zin aan in de verleden tijd (imperfectum, o.v.t.) van 'besterven': Hij ... bestierf ... het van de kou.

6. Ze baden het Onzevader [naam gebed, anders o - keer bidden], het vaderons. Ze speelden croquet en aten een kroket. Het paard was geniqueteerd. De vorst heeft geabdiceerd (ook: geabdiqueerd). Werd dit voedsel sous-vide bereid? Er was keuze uit saint-julien,
saint-estèphe en saint-émilion. Hij leek lyrisch, maar was delirisch. Ik lijdt niet aan eurofobie, ik ben anti-euro. Zij vormen een middleclassgezinnetje en behoren niet tot de upper class, de upper ten, de high society. Hij is bakker van metier, is pro-islam en heeft last van jalousie de métier. Qua roots is hij half-Joods (half Joods), maar dat staat niet op zijn cv. Ze hadden iets heel extraordinairs: mummies van guppy's. In de gelagkamer hing een lachspiegel. Wie zijn laatste oortje versnoept heeft, kan moeilijk een oordjedood [niet in wdb. - vrek] zijn.

 
 

0759 Dictee zondag 25 okt 2015 (1): Oefendicteedictee 853 (deel 1 van 3) √ x

Dictee - dictees [0759]

Oefendictee 853 (deel 1 van 3)

Dictee 853, alinea 1 t/m 3.

1. In de chemie kennen we trans- en cisconfiguraties. Het arachidonzuur is het 5,8,11,14-eicosatetraëenzuur waarin alle vier dubbele bindingen de cisconfiguratie(!) hebben. In het candlelightgedicht kwam de mengreligie candomblé aan de orde. Taciti, soli, sanza compagnia, dus zwijgend, eenzaam en zonder geleide, zonder compagnon de route of compagnon de voyage, vervolgde hij zijn weg. Een soussie komt uit het Soussgebied. De souschef, de adjunct-chef liep bras dessus, bras dessous met zijn cheffin. Synechie is een oogheelkundige aandoening. Ghee (VD/GB) is geklaarde (geclarificeerde) boter. CMC is carboxymethylcellulose, een bindmiddel. De weergave van de Oud-Romeinse samenleving werd romeins gedrukt.

2. Bij zoeken op '*cardie*' vind je naast stenocardie ook brancardier en Picardiër. Catechisatie wordt gekscherend door jongeren ook wel kattenbak [of cat] genoemd. Sommige dictees eindigen in een
ex-aequoproef. Is het niet erg bie of is het juist heel bijzonder? Rondreizende muzikanten worden ook wel italianen genoemd. De Luva is de Luchtmacht Vrouwenafdeling en bestaat uit luva's. De geilneef geilde op coitus oralis en dampende seksscènes. Het was kielekiele, op het nippertje, kantje boord. GB [smidse - smidsen - kent de smidsenbouwer, VD doet dat zonder tussen-n smidse +n/s. Er ontstond veel heisa toen bleek dat de klus een hele hijs was. Dit PvdA-lid is een echte rode vruchtenteler [mogelijk ook: rode rodevruchtenteler]. We gaan volgens Toon Hermans op vakantie naar de Mediterranée.

3. Dit jaar hadden we een hoogzomer. Ik vroeg hem me te helpen, maar zijn antwoord had een hoog 'doe het zelf'-gehalte (dicteeër, let op de schrijfwijze!). NB Kijk maar eens bij het lemma 'nijdig'! Zijn peerreviewd [werkwoord: peerreviewen, zie ook reviewen] publicatie was van hoog niveau. Zij debateten er lustig op los. Het ouijabord [uitspraak!] werd met ouguiya's [idem] betaald. De luitmuziek was erg luid. Bij een ondertoezichtstelling vindt onder toezicht stellen plaats. Bij de receptie kreeg ik het reçu. Hoeveel van onze lady's gaan er naar de ladies' night, die ladies' nighthappening? We gaan naar een walkingdinner vanavond, een lopend buffet. Het publiek stond rijendik, zeker meer dan drie rijen dik. De sudoku is een puzzel, de sodoku de rattenbeetziekte.

 
 

0758 Dictee vrijdag 23 okt 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (65) √ x

Dictee - dictees [0758]

Ditjes en datjes (65) 

A. In de eGB staat heao'er. Dat is beslist fout, want de uitspraak is niet haa-ee-aa-oo, maar hee-aa-oo. Het is dus geen initiaalwoord (zoals pc), maar een letterwoord (zoals vip). De juiste schrijfwijze is heaoër. Vergelijk havo, havoleerling en havoër ('havo' is letterwoord), maar hbs, hbs-leerling en hbs'er ('hbs' is initiaalwoord).

B. Vraag van een lezer: is het WMO of wmo? Voor eigennamen geldt het zgn. donorprincipe: die moet je schrijven zoals de organisatie of persoon het zelf doet: PvdA NL (in België is er wel een PVDA BE!) mag je dus niet anders schrijven. Het geldt ook voor merknamen en namen van wetten, waarvan in dit geval de overheid de 'eigenaar' is. En die schrijft voor: Wmo = Wet maatschappelijke ondersteuning. In dictees wellicht discutabel, maar zelfs áls VD en/of GB het anders en verkeerd schrijven, is dat de enig juiste schrijfwijze. Overigens heeft VD Wmo, GB kent alleen de Wmo-raad. Iemand die van de Wmo gebruikmaakt, is een Wmo'er (het is een initiaalwoord, dat we als letters uitspreken).

C. U zocht nog wat aardige woordjes voor in een dictee? Kies maar uit: havo, havo's, havootje, havoër, havoleerling, vwo, vwo's, vwo'tje, vwo'er, vwo-leerling, havo 4-leerling (havovierleerling),
vwo 5-zittenblijver (vwo-vijfzittenblijver), dorpshavootje, stads-vwo'tje,
ex-vwo 5-leerling, ex-onderwijzer, mijn ex-ex, etc.

D. Vraag van een lezer: is het 'eersteklas presentatie' of 'eersteklaspresentatie'? De eerste en goede gedachte is dat 'eersteklas' (GB, VD) een bijvoeglijk naamwoord is: de schrijfwijze 'eersteklas presentatie' met de klemtoon op 'presentatie' is dus correct. Echter: VD vermeldt bij lemma 'klasse' echter dat je 'eersteklas' (ook: tweede- en derde-) mag samenstellen met andere woorden: aldaar bijv. eersteklasvertaling. De eindconclusie is dus, dat ook 'eersteklaspresentatie' correct is, met de klemtoon op 'eersteklas'. Beide schrijfwijzen zijn dus juist.

E. Nog een vraag: hoe schrijf je 'HBO werk en denkniveau'? Het juiste antwoord was 'hbo-werk- en -denkniveau'. Onderwijstypen met kleine letter, na hbo een koppelteken omdat het een initiaalwoord (uitgesproken als letters) is, na 'werk' een weglatingsteken (niveau is weggelaten) en voor denkniveau een weglatingsteken (daar is hbo weggelaten).

F. Is het cao of CAO? GB en VD schrijven 'cao' voor. Let er wel op dat het aan het begin van een zin 'Cao' wordt!

G. Is het (na) scholing of na(scholing)? Het antwoord is (na)scholing. De regel is, dat als je de haakjes weglaat, dat er dan iets 'goeds' moet overblijven, en 'na scholing' los (na scholing kan hij die baan wel aan) kan zó wel in een zin staan (in een andere betekenis), maar hier is natuurlijk 'nascholing' bedoeld en dat schrijf je niet met een spatie, maar aaneen.

H. Hoe schrijf je 'niet patiënt gebonden'? Antwoord:
niet-patiëntgebonden. Het woord patiëntgebonden is een bnw. dat in GB en VD staat, en samenstellingen van niet met bnw. en znw. krijgen i.h.a. een koppelteken (niet-benutte capaciteit, niet-roker).

 

 

 
 

0757 Dictee woensdag 21 okt 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (64) √ x

Dictee - dictees [0757]

Ditjes en datjes (64) 

A. GB, p. 63: groenekool (moet nu aaneen). NB Mag van GB ook nog wel los ...

B. VD: bij coccejaans: tot de partij van de coccejanen behorend. Moet met een kleine c, was al fout in de eVD. 2020: OK.

C. Noteer vast woensdag 17 februari 2016 – Ter Aar (2e keer); ik mag het dictee en het bonusgedeelte voor de specialisten maken …

D. In tegenstelling tot eerdere berichten is het dictee in Schiedam
(5 november 2015) ook voor iedereen opengesteld: ik heb het dictee gecontroleerd (met Johan) en het bonusgedeelte opgesteld …

E. VD: in lemma eenschaduwig moet Kreefts(keerkring) met een hoofdletter. Ook dit was al fout in de eVD. [2020 OK]

F. Morgen (21-10) hoop ik mijn megaklus af te krijgen. Ik heb uit mijn oude archieven bijna alles weggegooid, behalve de kale dicteeteksten. Dat worden er 1000 maar een aantal dubbel --- > definitief 932, ik ben bij 975. Ze zitten in één bestand (makkelijk zoeken …). Vooraan de inhoudsopgave met paginaverwijzing, daarna de dictees en ten slotte het register. Daarin zoek je alfabetisch op plaatsnaam (Dordrecht) en pakt er een jaartal uit (2013). Daarachter staat dan het volgnummer (bijv. 0875). Via de inhoudsopgave achterhaal je dan snel het paginanummer óf je zoekt gewoon binnen de lange tekst naar '0875'. Er bleken nogal wat doublures voor te komen. Die heb ik in de inhoudsopgave (en ook als heel dictee) rood gemarkeerd (ik ga nu niet meer tekstsleutelen … *). Als Johan naar de tekst gekeken heeft (m.i. zal hij niet erg veel vinden, er is al veel naar die dictees gekeken), stel ik ze beschikbaar voor iedereen. Als je niet kunt wachten: vraag de verzameling gerust nu al aan … De omvang van het bestand is rond de 1000 A4'tjes. De verzameling is 'rijp en groen': alles wat ik in mijn pc vond, heb ik erin gestopt …

* In versie 2020 zijn het 932 dictees: alle doublures, etc. zijn weggehaald. 

* Op aanvraag verkrijgbaar!

 

Via de bekende e-mailadressen op te vragen: Oefendictees 000-856 en echte dictees 001-932 (het zijn 2 bestanden).
 

0756 Dictee vrijdag 16 okt 2015 (7): Presentatie nieuwe GB 2015 (deel 6, slot) √ x

Dictee - dictees [0756]

Presentatie nieuwe GB 2015 (deel 6, slot) 

Taaladviezen en lijstjes

1. Uit de logfiles bleek verder ook dat er veel behoefte is aan informatie over een aantal specifieke soorten woordcombinaties. Met stip op nummer 1 in de lijst van opgezochte woorden stond bijvoorbeeld te allen tijde, dat in de afgelopen jaren in alle denkbare combinaties blijkt te zijn opgezocht: te alle tijde, te aller tijde, ten allen tijde; dit is nog maar een handgreep uit de talloze verschillende pogingen die werden gedaan om de juiste schrijfwijze te achterhalen. Daarom zijn deze combinaties niet alleen in de woordenlijst opgenomen, maar staan ze ook nog eens achterin het Groene Boekje bij elkaar in een apart lijstje, zodat degene die daar behoefte aan heeft, ze allemaal nog eens bij elkaar kan zien.

2. Datzelfde geldt voor de combinaties met een voornaamwoordelijk bijwoord, dus van het type eraan toe zijn, erbij neervallen en erdoorheen jagen. Deze combinaties zijn eveneens allemaal op hun alfabetische plaats in het Groene Boekje opgenomen, maar achterin het boekje komen ze nog eens apart aan de orde in een taaladvies, waarin wordt uitgelegd in welke gevallen ze los of aaneen worden geschreven. Dat is bijvoorbeeld het geval bij erop( )uit( )zijn, dat in de vorm erop uit zijn ‘als doel hebben’ betekent en in de vorm eropuit zijn ‘op stap zijn’. 

Tot slot

3. Veel - oude en nieuwe - nieuwe woorden dus in deze editie van het Groene Boekje, uit alle windstreken en domeinen van de samenleving. Alleen daarom al is het de moeite waard om er eens lekker mee in een fijne stoel te gaan zitten en erin te bladeren en te lezen. Want dat is toch het prettige van een echt boek, dat je het beet kunt pakken en erin heen en weer kunt bladeren.
 

0755 Dictee vrijdag 16 okt 2015 (6): Presentatie nieuwe GB 2015 (deel 5) √ x

Dictee - dictees [0755]

Presentatie nieuwe GB 2015 (deel 5)

Eten en drinken

1. Voor wie ervan houdt, is er ook op het gebied van eten en drinken veel lekkers te vinden in het nieuwe Groene Boekje. Gerechten die we al langer kennen, maar die nooit eerder in het Groene Boekje waren opgenomen zijn aardappelgratin, eiersalade en zalmfilet. Specifiek voor Nederland zijn boerenkoolstamppot en krentenwegge, terwijl speculoos oorspronkelijk uit Vlaanderen komt. Uit de exotische delen van het taalgebied vinden we de schubappel in het Nederlands van de Caribische eilanden, terwijl afingisoep en kaaimansaté specialiteiten uit Suriname zijn.

2. Verder is er een heel scala aan dranken toegevoegd, waaronder caipirinha, energiedrank, flessenwater, paardenmelk en rooibosthee. En dat is nog slechts een greep uit het totale drankassortiment in het Groene Boekje. 

Mode en kleding

3. Ook op het gebied van mode en kleding is er het nodige bij gekomen in het boekje. Van fleecetrui, huisjurk en keukenschort tot blingbling, galajurk en stilettohak. En tussendoor dan ook nog ruimte voor zaken als oogmake-up en nagellakremover en activiteiten als beautyverwendag en dikketruiendag. Dat laatste is het in Vlaanderen gebruikelijke equivalent voor wat in Nederland warmetruiendag wordt genoemd, een dag in de winter waarop de mensen worden aangespoord warme kleding aan te trekken en thuis, op school of op werk de verwarming een graadje lager te zetten om zo energie te besparen.

Computer en sociale media

4. Veel van de nieuwe woorden behoren tot het domein van de computer en de sociale media. Sociale media bestonden ten tijde van het vorige Groene Boekje eigenlijk nog nauwelijks, maar nu maken ze een belangrijk deel van ons leven uit. Dat maakt dat woorden die gevormd zijn bij namen als Facebook, Twitter en WhatsApp nu ruimschoots vertegenwoordigd zijn en dat we nu ook kunnen opzoeken hoe hashtag, QR-code en smartphone gespeld worden. Andere woorden uit deze categorie die nu voor de eerste keer in het Groene Boekje staan, zijn data-invoer, e-mailbericht, groepsapp, inloggegevens, software-update en wifiverbinding.

 
 

0754 Dictee vrijdag 16 okt 2015 (5): Presentatie nieuwe GB 2015 (deel 4) √ x

Dictee - dictees [0754]

Presentatie nieuwe GB 2015 (deel 4)

Specifiek voor het Caribisch gebied

1. Ook voor de toevoeging van woorden uit het Nederlands dat in het Caribisch gebied wordt gesproken, werd gebruikgemaakt van de plaatselijke expertise. Het Instituut voor Nederlandse Lexicologie stelde ook voor dit gebied een corpus samen, waarmee de commissie voor Caribisch Nederlands aan de slag ging. Hieruit werden enkele honderden woorden geselecteerd die in de woordenlijst terecht zijn gekomen.

2. Het Nederlands dat in het Caribisch gebied wordt gesproken bevat veel leenwoorden uit het Papiaments, bijvoorbeeld ayó ‘tot ziens’ en hòmber ‘man, jongen’. Maar ook daar vinden we veel woorden die een volledig Nederlandse vorming hebben maar wel specifiek zijn voor het gebied, bijvoorbeeld dokterskamer ‘artsenpraktijk’, oppashuis ‘huis waarin iemand tijdelijk woont, als de echte bewoners er niet zijn’ en schoolkinderentoeslag ‘toeslag voor bijstandsgezinnen met schoolgaande kinderen’. Ook hier zien we soms woorden voor zaken die we in Nederland en Vlaanderen anders noemen, zoals nummerplaatbelasting voor motorrijtuigenbelasting en vreescultuur voor angstcultuur. 

Specifieke domeinen

3. Behalve woorden die specifiek zijn voor een bepaald deel van het Nederlandse taalgebied, zijn er ook woorden die specifiek zijn voor een bepaald domein daarbinnen. We gaan hier in op de nieuwe woorden die zijn toegevoegd op het gebied van gezondheid, eten en drinken, computer en de sociale media en mode en kleding. 

Gezondheid

4. Uit alle delen van het taalgebied zijn er woorden toegevoegd voor zaken die met onze gezondheid te maken hebben. Ook hier weer zijn het soms woorden die in het hele taalgebied gebruikt worden, en soms woorden met een meer lokale verspreiding, maar ze behoren allemaal tot de Nederlandse woordenschat. Dit leverde het Groene Boekje nieuwe woorden op als aneurysma, antibioticakuur, BMI,
lactose-intolerantie en wekedelenreuma, maar ook een woord als apenpokken dat zowel in Suriname als op de Caribische eilanden gebruikelijk is voor wat in Nederland en Vlaanderen krentenbaard of impetigo wordt genoemd.

5. Nieuw zijn ook de benamingen keel-neus-oorarts (in Nederland) en neus-keel-oorarts (in Vlaanderen). In de vorige editie van het Groene Boekje was alleen de vorm keel-, neus- en oorarts [nog wel in VD] opgenomen, maar omdat het woord geen samentrekking is van keelarts, neusarts en oorarts, maar een samenstelling van de woorden keel, neus en oor met het woord arts, is dat gecorrigeerd. In overleg met de beroepsgroep zijn nu zowel
keel-neus-oorarts als neus-keel-oorarts opgenomen, samen met de verkorte vormen kno-arts en nko-arts.

 
 

0753 Dictee vrijdag 16 okt 2015 (4): Presentatie nieuwe GB 2015 (deel 3) √ x

Dictee - dictees [0753]

Presentatie nieuwe GB 2015 (deel 3)

Specifiek voor Nederland

1. Ook in het Nederlandse deel van het taalgebied zijn er de afgelopen jaren veel woorden in de woordenlijst opgezocht die er nog niet in stonden, maar waar duidelijk wel behoefte aan was. Nieuw geïntroduceerd werden in de periode vanaf 2005 woorden als bhv ‘bedrijfshulpverlening; hulp die wordt verleend bij ongewenste gebeurtenissen in een organisatie, die de veiligheid en/of gezondheid van de werknemers en andere aanwezigen bedreigen (zoals brand en ongevallen)’ en bhv’er ‘iemand die dergelijke hulp binnen een bedrijf kan en mag verlenen’. Na de troonswisseling maakten de Nederlanders kennis met de functie van commissaris van de Koning die de eerdere commissaris van de Koningin verving en werd de Koningsdag, ingevoerd op 27 april, ter vervanging van de tot dan toe op 30 april gevierde Koninginnedag.

2. Voorbeelden van al langer bestaande woorden die tot nog toe in de woordenlijst ontbraken, zijn
AOW-leeftijd ‘leeftijd waarop men in Nederland een basispensioen krijgt’, buitenschoolse opvang
[VD, GB: bso] ‘opvang van schoolkinderen buiten de schooluren’, ov-chipkaart ‘kaart voor reizen in het openbaar vervoer’ en takkeweer ‘heel slecht weer’.

Specifiek voor Suriname

3. Suriname trad in 2005 toe tot de Taalunie. Meteen dat jaar werden enkele honderden woorden uit het Nederlands dat in Suriname gesproken wordt toegevoegd aan de in dat jaar verschenen editie van het Groene Boekje. Voor de huidige editie van de woordenlijst heeft het Instituut voor Nederlandse Lexicologie een corpus van Surinaamse teksten samengesteld en op basis van de woorden die daarin voorkwamen heeft een commissie van Surinaamse deskundigen ruim 1800 woorden geselecteerd die in aanmerking kwamen voor opname in de woordenlijst.

4. Het Nederlands in Suriname bevat relatief veel leenwoorden uit de inheemse talen, zoals akanswari ‘hongerlap’ en alakondre ‘allesomvattend’, maar ook uit het Engels, zoals djoinen ’meedoen’ en wiper ‘ruitenwisser’. Daarnaast zijn er veel woorden die helemaal Nederlands van vorming zijn, maar toch heel specifiek zijn voor Suriname. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Surinaamse flora en fauna en voor de Surinaamse keuken, die de woordenlijst verrijken met woorden als deklandschap, kaaimansaté, leguanensoep, schaafijsman en zwampvis. Ook vinden we wel woorden voor zaken die we in Nederland en Vlaanderen ook hebben, maar waar we hier geen apart woord voor hebben, bijvoorbeeld eigendomsbeker of eigendomstrofee voor een beker die je als prijs krijgt en die je ook echt mag houden, en okselmouw voor een mouwloos
T-shirt.
 

0752 Dictee vrijdag 16 okt 2015 (3): Presentatie nieuwe GB 2015 (deel 2) √ x

Dictee - dictees [0752]

Presentatie nieuwe GB 2015 (deel 2) 

De nieuwe woorden in het Groene Boekje

1. De nieuwe woorden in het Groene Boekje zijn in verschillende categorieën in te delen. Er zijn natuurlijk veel algemene woorden bij die in het hele taalgebied gebruikt kunnen worden, zoals
aan-en-uitknop, ad-hocoplossing, budgetneutraal, factuuradres, heuvelop, luxeproduct, offerteaanvraag, stenen tijdperk, verjaardagskalender en wegmeubilair.

2. Sommige woorden zijn algemeen in een deel van het taalgebied, maar worden op andere plaatsen niet of beduidend minder gebruikt. Dat geldt bijvoorbeeld voor woorden als 10 eurobiljet/tieneurobiljet en 2 euromunt/twee-euromunt, die uiteraard alleen daar veel gebruikt worden waar de euro het wettige betaalmiddel is.

3. Tot de neologismen in de algemene woordenschat behoren bijvoorbeeld woorden als fairtradeproduct, gunfactor ‘de mate waarin je iemand iets gunt’ en speeddaten. De betekenis van dit laatste woord heeft zich inmiddels verbreed van heel specifiek ‘een reeks van korte afspraken achter elkaar hebben om een geschikte partner te vinden’ tot ‘een reeks van korte afspraken achter elkaar hebben’ in het algemeen, dus bijvoorbeeld om een geschikte baan te vinden of de leukste oppas.

Specifiek voor Vlaanderen

5. Een deel van de toegevoegde woorden wordt alleen in Vlaanderen gebruikt. Dit zijn niet alleen nieuwe woorden, zogeheten neologismen, zoals fluovest ‘fluorescerend vest voor verkeersdeelnemers’ en Vlaams woord van het jaar 2012 frietchinees ‘Aziatisch uitbater van een frietkot’, maar ook reeds langer bestaande woorden als 100 dagen ‘feest op school, 100 dagen voor de zomervakantie’, kloklezen ‘aflezen hoe laat het is’, recycleerbaar ‘herbruikbaar’ en rundstong ‘tong van een rund’.

6. Het is aardig om te zien dat het gevoel voor het los of aaneenschrijven kennelijk per land kan verschillen. Zo bleek dat men in Vlaanderen kortgeding aan elkaar schrijft en fijn stof los, terwijl dat in Nederland juist omgekeerd is. Omdat geen van beide spellingen fout is, zijn hier steeds beide mogelijkheden opgenomen. Overigens is er geen spellingverschil bij de met fijn( )stof en kort( )geding gevormde samenstellingen. Woorden als fijnstofgehalte en kortgedingprocedure worden zowel in Vlaanderen als in Nederland volgens de regels aan elkaar geschreven.

 

0751 Dictee vrijdag 16 okt 2015 (2): Presentatie nieuwe GB - 2015 (deel 1) √ x

Dictee - dictees [0751] 

Presentatie nieuwe GB (deel 1) 

 1. Vandaag, niet helemaal toevallig in de Week van het Nederlands, presenteerde men Het Groene Boekje 2015. Net als in voorgaande edities bevat het boekje een overzicht van de Nederlandse spellingregels, de zogeheten Leidraad, en een woordenlijst. Als extra service is er achterin het boekje een aantal adviezen opgenomen over zaken waar geen spellingregels voor zijn of die in een woordenlijst niet gemakkelijk zijn op te nemen, zoals wanneer je erop aan elkaar schrijft of in twee losse woorden. Verder zijn er enkele lijstjes toegevoegd die de echte spellingfanaten waarschijnlijk heel leuk zullen vinden, namelijk lijstjes van bijvoorbeeld woorden met een dubbel meervoud (gemeenten/gemeentes), woorden zonder tussen-n (ruggespraak, takkeweer) en woordcombinaties met een versteende naamvalsuitgang (in genen dele, te allen tijde). 

2. De woordenlijst van het nieuwe Groene Boekje bevat 52.000 trefwoorden en met de verbogen en vervoegde vormen daarvan erbij geeft het Boekje informatie over ruim 134.000 woorden. Dit zijn de woorden waarvan is gebleken dat ze voor de gebruikers de meeste spelproblemen opleveren. Ze zijn trouwens gekozen door de taalgebruikers zelf die ze de afgelopen jaren op woordenlijst.org – soms tevergeefs – opzochten en ons via bestanden waarin alle zoekacties geregistreerd worden, de zogeheten logfiles, de informatie leverden om deze selectie te kunnen maken. 

3. Uit de logfiles kwamen niet alleen de meest gezochte woorden naar boven die al in het Groene Boekje stonden, maar ook de nieuwe woorden waarvoor men – op dat moment nog – tevergeefs op woordenlijst.org keek. Zo zijn er maar liefst 10.000 woorden in dit boekje terechtgekomen, die niet in de vorige editie stonden. Dat zijn woorden voor zaken die we tien jaar geleden nog niet hadden, maar ook woorden die er allang waren, maar die vaker gebruikt en lastiger gespeld blijken te worden dan we dachten.  

Het taalgebied 

4. Er wordt Nederlands gesproken in België, Nederland, Suriname en in het Caribisch gebied. Al deze variëteiten van het Nederlands zijn in dit Groene Boekje vertegenwoordigd. U kunt dus woorden tegenkomen die uzelf misschien niet direct kunt plaatsen, maar die voor anderen deel uitmaken van het dagelijkse taalgebruik. Het Nederlands in Nederland en Vlaanderen heeft er de afgelopen jaren relatief veel woorden bijgekregen die uit het Engels afkomstig zijn. Datzelfde geldt voor het Nederlands in Suriname, waar verder ook veel invloed vanuit de inheemse talen aanwezig is. In het Nederlands van de Caribische eilanden speelt het Papiaments vaak een grote rol, maar voor al deze woorden geldt dat ze inmiddels in het ter plaatse gesproken en geschreven Nederlands zijn opgenomen en zich voldoende hebben aangepast aan de spelling- en woordvormingsregels van onze taal om erbij te mogen horen.