3409 Dictee zondag 20-08-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (1036) √

Dictee – dictees [3409]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee dec 2019 (2), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (1036)

Oefendictee dec 2019 (2)

1. Genietend van zijn pitabroodje (met shoarma) keek hij naar de gevederde pitta's (grondlijster) en dacht: die lijdt niet aan psittacosis (psittacose, de papegaaienziekte). Hij had echter liever pitaja (ook: pitahaja, drakenvrucht) gehad, die eetbare sappige vrucht van een zekere, gelijknamige cactus. Het woord 'moelleux' [mwèh-leu] wordt vaak (ook door mij) fout geschreven. Pentatonische muziek [pentatoniek] heeft slechts vijf tonen per octaaf (de vijf zwarte toetsen op de piano). De cougar [valt op jongere mannen], op vakantie in Italië, zag wel iets in die papagallo [Italiaanse jongeman die op erotische avontuurtjes met toeristes uit is]. De rijstijd(!) van dat pannenkoekenmeel viel tegen: meer dan 12 minuten! Met *sex*: geweldsexplosie, groepsexpositie, grootambtenaarsexamen, in puncto sexti = in puncto puncto: m.b.t. het zesde gebod (gij zult niet echtbreken), in sexualibus = wat de seksualiteit betreft, les extrêmes se touchent: de uitersten raken elkaar, kermisexploitant, kandidaatsexamen (kandjes) en handelsexpeditie.

2. Verder: links-extreem (etc.), middenstandsexamen, gasexportbedrijf, bloed(je)sexy, drugsexces, seksexces(!), spelersexodus, Marsexpeditie, pancreasextract, persexcursie, qui s'excuse, s'accuse = wie zich verontschuldigt, bekent daardoor juist dat hij schuldig is, radiosextant, rechts-extreem (etc.), safe sex (en safesexcampagne), scheepsexpert, seksextensie(!), sexagesima, sexappeal, sexies = (onder) lid 6, sex on the beach (zekere cocktail), sext (zesde toon of seksueel getinte boodschap), sextant en Sextant (sterrenbeeld), sextern (katern van 6 bladen), sextet, sextiel (in sterrenkunde), sextiljard, sextiljoen, sexting (versturen van seksueel getinte boodschappen), sexto (ten zesde), sextool (muziekfiguur), sextortion (internetafpersing met naaktfoto's, etc.), staatsexamen, strijksextet, surnumerairsexamen (boventallige bij de posterijen), uterusextirpatie (baarmoeder, hysterectomie), tennisexpert, vleesextract, godsdienstextremisme [wat doet dat woord hier? – 2023: had geloofsextremisme moeten zijn!] en jazzsextet.

3. Met *seks* (selectie): seksattractantia (feromonen), sekscapade, seksfeest, seksexces(!), seksegebonden, sekskompaan, netseks, sekspaleis, sekscontact, sekseneutraal, seksist, seksisme, seksloos, sekspop, seksshop, seksscène, gayseks, holebiseks, sekssensatie, seksslavin, seksspeeltje, sekstoy, seksualiteit, seksval (voor insecten), sm-seks [sadomasochisme], snackseks, tirolerseks, transseksueel, trioseks, tryseksualiteit, überseksueel, uniseks, seksshow, sekssite, seksweigeraar, sekszaak, vanilleseks, verseksen, webseks en werk-, wraak- en wurgseks. Daar ben je dan weer, krullenbol steilhaar! Die marseillezeep is van olijfolie gemaakt. Ongegeneerd gênant, als je je sans gêne moet generen. Wie kent de Marseillaise [Franse volkslied] nog? U toch?

4. Zoeken op *ç* in GB levert op: reçu [schriftelijk ontvangstbewijs] , maçon [vrijmetselaar], aperçu [kort overzicht, resumé] , façade [voorgevel, ook: schijn], garçon [vrijgezel], açaibes [aa-saa-jie, van açaipalm = podosiri], cachaça [Braziliaanse sterkedrank], curaçao [drank], Curaçaos, Française, façadisme [bij nieuwbouw oude voorgevel behouden], maçonniek [van de vrijmetselarij], Provençaal [Provence], bagagereçu, commerçant [gewiekst handelaar], façadebouw [zich achter iets uiterlijks verschuilen], remplaçant [vervanger], Brabançonne [Belgisch volkslied], Provençaals, Curaçaoënaar, façadepolitiek [etalagepolitiek = alleen successen melden], potemkindorp (plaats die slechts schijn is) , salade niçoise [zekere maaltijdsalade] en Provençaalse kruiden. Bij VD lukt dat niet: VD kijkt bij 'zoeken' niet naar diakritische en andere tekens! Een
face-à-main is een handbril voor dames, een lorgnet een bril aan een handvat [knijpbril]. Geef mij maar face to face en een
face-to-facevergadering [met face to face vergaderen], vergelijk
vis-à-vis en vis-à-visbijeenkomst. Het klantenrelatiebeheer heet in goed Nederlands customer relationship management (crm). Een c.r.m. is een candidatus (reverendi) ministerii, kandidaat tot het eerwaardig ambt (kandidaat-predikant), vergelijk cand. min., c.m. In NL is CRM historisch het ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk. CRMH staat in NL historisch voor de Centrale Raad voor de Milieuhygiëne.

5. Zo'n c.r.m. [zie alinea 4] hoopt uiteindelijk D.V. (Deo volente, als God het wil) of V.D. (volente Deo) een V.D.M. (verbi divini minister, bedienaar van Gods Woord (predikant), ook: bedienaar des goddelijken Woords) te worden. De Taaladviesdienst opteert voor de schrijfwijzen doe-normaalcontract en pak-meegewoonte. Op *croche*: compliment à crochet (met boemerangbedoeling), croche (achtste noot – zou achtstennoot ook kunnen? – ik denk van wel), double croche (1/16 noot, zestiende noot, zestiendennoot? – vergelijk: zesachtstenmaat), crochet (haakwerk), crocheteren (BE, spreektaal: haken), macrocheilie (medisch: vergroting van een of beide lippen), microchemie (met microscoop), raccrochement (klein spoorwegemplacement op een industrieterrein, aangelegd voor rekening van de gebruiker), sucrochemie (suiker) en topomicrochemie = histochemie (stoffen in weefsels). Velcro komt van velours + crochet. Ook croquet is van crochet afgeleid. Striatie is het gestreept zijn.

6. Is hij een buitengewoon dienstverlener of een buitengewonedienstverlener? Hij is een oudekoeienverteller oftewel een oude-koeien-uit-de-sloot-halenverteller [BE: gracht]. Met oud en nieuw zal de oud-en-nieuwschade weer groot zijn. De zorilla [bunzing, Afrika] verbleef onder de zilverspar. Met *scs*': cd-speler = compactdiscspeler (vgl. compact disc = cd), gsc's zijn groenestroomcertificaten en ik heb een aantal md's = minidiscs [GB ook: k]. Die gemeentelijkeontvangersbaan is hem op het lijf geschreven. Met *csc*: het postdocschap, plasticscheiding en
tbc-screening [GB ook: gothicscene]. De bestuurder van de XXXL-truck droeg een extra extra extra large T-shirt, de bijrijder een XXXS-T-shirt [small]. Don Quichot, el caballero de la triste figura, was bij absentie van Sancho Panza taciti, soli, sanza compagnia: zwijgend, eenzaam en zonder geleide. In Indië was een 'edeleer' een 'Edele Heer' (E.H. = Eerwaarde Heer)

7. De hartree is de atomaire eenheid van energie, ongeveer 4,360 × 10¹⁸ joule (symbool: E_h). De beginnende goochelaar vertoonde de grote uitdovingstruc. Hij putte daarbij weer uit zijn nog kleine trukendoos. Wie won de Nobelprijs voor de Natuurkunde? Natuurkunde is fysica. De actio in distans is de werking op afstand. De AE is de astronomische eenheid (pakweg honderdvijftig miljoen kilometer). De Ah is de historische eenheid ampère-uur [historisch: ampere-hour]. De ata was historisch de atmosfeer absoluut, de atm de atmosfeer (nu: pascal) en de ato de atmosfeer overdruk. De B is de bel [eenheid intensiteit geluid] en de Bd de baud [eenheid transmissiesnelheid, eerst telegraaf, nu informatica]. De Bft is de beaufort [eenheid van windsterkte] en de Bq de becquerel [eenheid van kernactiviteit]. De geisslerse buis is de voorloper van de gasontladingslamp. Wat is het golf-deeltjedualisme [bundel bewegende deeltjes als golf beschreven]? Een HK is een hefnerkaars (een oude eenheid van lichtsterkte). Met lm wordt de lumen [eenheid van lichtstroom] aangeduid en met lx de lux [eenheid van verlichtingssterkte]. De Pas is de pascalseconde (een eenheid van viscositeit).

8. De vis viva is de kinetische kracht. Geluk is wat chemie in de hersens, het verdwijnt. Ze vormen een bipiramidesamenstel. De calx is een poedervormig residu. Een daniellelement levert 1,1 volt (V) spanning. Is dat zuur een-, twee- of meerbasisch? Bekende stoffen zijn ethyleendiaminetetra-azijnzuur (EDTA) en ethyleenglycolmonomethylether, een veelgebruikt oplosmiddel: CH₃OCH₂CH₂OH. Bekende dicteewoorden zijn fehlingsreagens [suikers aantonen in urine] en fischer-tropschsynthese [productie van zekere koolwaterstoffen]. De gaswet van Boyle en Gay-Lussac luidt: pV = RT en die van Van der Waals: (P+a/V²) * (V-b) = RT, toch?. Hyosciamine is een alkaloïde uit planten van de nachtschadefamilie. Met kevlar wordt de aramidevezel van een bepaald merk bedoeld. Kwik-I- en -II-chloride heten respectievelijk kalomel (Hg₂Cl₂) en sublimaat (HgCl₂). Het leclanché-element is een zekere batterij. MDMA is methyleendioxymethylamfetamine (de drug ecstasy, afkorting: xtc). Chloor is een niet-metaal. Oxystaal is geoxideerd ruw ijzer. NB Een sexcuus = een reden om geen seks te hoeven hebben. Sekssomnambulisme [GB!] lijkt op slaapwandelen. Maar in plaats van uit bed te stappen, probeert de persoon seks te hebben met de bedgenoot, zonder dat hij dat zelf weet. Op het eerste gezicht lijkt het misschien een onschuldige kwaal, maar volgens onderzoekers kan 'slaapvrijen' leiden tot relatieproblemen en zelfs tot juridische procedures.