3407 Dictee vrijdag 18-08-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (1034)

Dictee – dictees [3407]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee nov 2019 (4), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (1034)

Oefendictee nov 2019 (4)

1. Die meepikgewoonte (pak-meegewoonte) is verderfelijk. Taaladvies heeft een lichte voorkeur voor 'kalligynaefobie' boven 'caligynaefobie' [doorgestreepte niet in wdb.]: angst voor mooie vrouwen. Ken je de ijlbode Pheidippides, 490 v.Chr. (de spartatlon is van Athene naar Sparta)? De S-romanum is de signum romanum [S-vormig deel dikke darm]. In VS' spread-eagle oratory (adelaar, bombastische retoriek) komen onvermijdelijk The Star-Spangled Banner (nationale volkslied) en de stars-and-stripes (nationale vlag) aan de orde. De turista is de reizigersdiarree of reisziekte, toeristenziekte, maar dat laatste ook het stendhalsyndroom (syndroom van Stendhal: overweldigd zijn door schoonheid). De man met de stiff upper lip hield zijn poot mooi stijf. De st(j)elphoevebewoners genoten van de stinsenflora [GB, VD ook: z]. Het was een stille zaterdag. Met een stock américain wordt een dump bedoeld. Een stint is een spiering of een (kleine) bonte strandloper.

2. Een super-G is en super-giant (skiën). Zijn vriendelijkheid was superkeitegek. Let op: 'moment suprême' is Frans, 'suprême/supreme moment' is Nederlands (beide ook qua uitspraak!). Het paard van de hafiz (Korankenner – de hoofdstukken zijn soera’s) leed aan surra(ziekte) [bloedziekte bij o.a. paarden], daar helpt suramin – zeer giftig geneesmiddel tegen slaapziekte – niet tegen; zijn belager droeg surahkleding [een zwaar (kunst)zijden weefsel] en hij bestudeerde uiteraard soera's [hoofdstukken Koran]. VX [bepaald type] en tabun zijn zenuwgassen. Een SWOT-analyse (sterkte-zwakteanalyse) bekijkt: strengths, weaknesses, opportunities, threats. Via de tapregeling (1973, academisch personeel) kon je een tapplaats krijgen in het kader van de TAP: de Regeling Tijdelijke Arbeidsplaatsen. Protestantse collega's van een overleden predikant bezorgen de weduwe een annus gratiae [mv. anni – collega’s zetten werk voort t.b.v. financiële baten voor de echtgenote]. Dat is ten algemenen nutte: ad usum publicum, b.p.d. = bono publico datum (geschonken ...), equus publicus – slooft zich er al dan niet in schijn voor uit, ten gemenen nutte, iets ten beste geven, in commune bonum = ten algemenen nutte, onteigenen via een nutswet [moet ten algemenen nutte zijn], onteigeningswet, openbaar register en t.a.n.

3. De getallen geven het aantal nullen achter de een – voor de denkbeeldige komma – dan wel het aantal cijfers [nullen inclusief de 1] achter de komma aan!

Bij yotta- (Y – 24) hoort quadriljoen. bij zetta- (Z – 21) triljard, bij exa- (E – 18) triljoen, peta- (P – 15) biljard, tera- (T – 12) biljoen, giga- (G – 9) miljard, mega- (M – 6) miljoen, kilo- (k – 3) duizend, hecto- (h – 2) honderd, deca- (da – 1) tien, en verder van groot naar klein: deci- (d – 1) 1/10 = 0,1 – etc. –, centi- (c – 2), milli- (m – 3), micro- (μ – 6), nano- (n – 9), pico- (p – 12), femto- (f – 15), atto- (a – 18), zepto- (z – 21) en yocto- (y – 24). Dat laatste gaat dus over een (één) quadriljoenste (0, 000 000 000 000 000 000 000 001 of 1/1 000 000 000 000 000 000 000 000) en alles is volgens het SI-stelsel (Système International d'Unités).

In VD verder nog: quintiljoen = 10^+30, sextiljoen = 10^+36, septiljoen = 10^+42, octiljoen = 10^+48, noniljoen = 10^+54, deciljoen = 10^+60, centiljoen = 10^600, milliljoen = 10^+6000, ziljoen = onbekend getal, zeer groot, googol = 10^+100, googolplex = 10^googol en googolplexian = 10^googolplex.

4. Pardon, ik wilde geen aangiftebiljet (E-biljet = verkorte versie), maar een teruggavenbiljet (VT-biljet, V staat voor voorlopige, T voor teruggave). ABOP's [Algemene Bond van Onderwijzend Personeel] en Abva's [Algemene Bond van Ambtenaren] leden zijn al lang geëclipseerd. Ook NOV'ers [Nederlandse Onderwijzersvereniging] , AOb'ers [ook nu nog: Algemene Onderwijsbond] en NGL-leden [Nederlands Genootschap van Leraren] zijn er al lang niet meer. Op het thee-uur werd er theegezet en -gedronken; er was ook vraag naar thee citroen (en ook: rum-cola en cola light). Hij is futurologiehistoricus(!). Een BE-tov-biljet geldt voor taxi en openbaar vervoer. Vier Polen hadden via een pool ingezet op wie die ene poolbiljartpoule zou gaan winnen. Een nobiljon is een notabele. Verder: bataljon, franskiljon en postiljon (maar: postillon d'amour). In NL is een van-minister verantwoordelijk en de voor-minister tweede [m/v].

5. Vergelijk: botellon [feestende crowd via internet], bouillon, brave crillon [aanspraak strijdmakker], brouillon [klad, schema] carillon, cellon [celliet, vervangt celluloid], cotillon [dans], medaillon, modillon
[S-vormige console onder kroonlijst], oreillon (ook: orillon, bolwerksoor), reveillon [nachtelijk feestmaal kerstavond en oud(e)jaar, Frankrijk, België], sémillon [wijnstok, witte wijn], tenaillon (bij vestingbouw – klein verdedigingswerk) en vanillon [tropische klimplant, ook: vrucht ervan]. Jakkes, die woorden kende ik niet: jak (knoros, bromrund), yakitori (Japans spiesje met stukjes kip), yakult (melkachtige drank) en yakuza (de Japanse georganiseerde misdaad). Zomaar, *harr*: dirty harry (rouwdouw, ook: rou/auwdouwer – vgl. een handige harry, ene Harry, dikke Harry!), geharrewar, harrejasses, harrejakkie, harrel (hennepvezel), harrewarren, harrewarrerij, (Finse) harrier (brak, hond), harries (borsten – ook: bobbies) en harring (ring bij sluisdeur of -poort – geen haring dus).

6. Verder: harrypotterbril, scharre (+n, ploegschaar), scharrebier, -bijter, -kruid en -tong, scharreren (frijnen = gehouwen steen voorzien van smalle evenwijdige groefjes), Tom, Dick and Harry (Jan, Piet en Klaas, Jan en alleman, Jaan, Peer en Pauw), Harry (mansnaam): ene Harry, een handige harry, dikke Harry [tw.] en scharrelproducten. Men vermoedde dat de ddos-aanval [distributed denial of service] een tigtal slachtoffers gemaakt had, maar het bleken er tig duizend te zijn. De eerste stand omvat de geestelijkheid, de tweede stand omvat de adel, de derde stand omvat de (boeren en) burgers [Fr.: Tiers-Etat] en de vierde stand omvat de arbeiders. In het Engels is de vierde stand de fourth estate, t.w. de pers (en de andere media). De bona vacantia is het (feodaal) recht op alle intestate [= zonder testament] erfenissen in een bepaald gebied. Zoeken naar *estate* geeft ook appestaten [eetregelcentrum (in de hersenen)]! In Friesland was de potestaat [machthebber, zelfgekozen aanvoerder] in de middeleeuwen ook vast een potentaat. Een surveillancestaat is een bigbrothermaatschappij.

7. Op *etat* o.a.: aetatis suae (op de genoemde leeftijd – bij portretten), anno aetatis suae (a.e.s. – in zijn (haar) zoveelste levensjaar), à tort et à travers = doldriftig, lichtvaardig, bètatron (deeltjesversneller), coup d'état (staatsgreep), état-major = alle officieren van een oorlogsbodem, foetatie = ontstaan van zwangerschap, metataal = taal over taal, vgl. metatalig, raison d'état = staatsraison = staat is niet aan eigen wetten gebonden, re-interpretatie(!), tarte tatin = appeltaart met bodem boven,
anti-etatisme [tegen veel staatsinmenging], Bijbelinterpretatie, flamenco-interpretatie, a.e. = anno aetatis = in de leeftijd van – op portretten en ook op portretten: aet. = aetatis = in de leeftijd van. DEET is N,N-di-ethylmetatolueenamide (een insectenwerende stof).

8. De afkorting q.b.f.f.q.s. betekent: quod bonum, felix, faustumque sit = hetgeen goed, gelukkig en gezegend moge zijn (of: God geve daartoe Zijn zegen) en q.f.f.q.s. betekent: quod felix, faustumque sit = hetgeen gelukkig en gezegend moge zijn (of: God zegene dit). De afkorting S.T.L.L. op grafstenen betekent: sit tibi terra levis = de aarde zij u licht. De loopster kwam maar twee tienden van een seconde tekort voor de overwinning. Het economische umfeld [milieu] maakt deel uit van de dito umwelt [alles wat een mens omgeeft]. Onvervroren (brutaalweg - unverfroren) klampte hij de douairière met haar bloezende uniseks bloes (ook: aaneen, ook: blouse) aan. Zo'n uretrorragie [bloeding urinebuis] is best heftig. Het is daar vanbuiten kareel [vierkante, gebakken steen], vanbinnen bordeel. Te gek: verre-murailles zijn muurglastableaus. Een vleister kan mooipraten en heeft mooi praten. VIDO is in NL de Stichting Vrouwen in de Overgangsjaren. Ook die vrouwen passeren weleens een voptraverse [vohp – ook: vop-traverse – vee-oo-pee]. VOS'sters zijn onderdeel van Vrouwen Oriënteren zich op de Samenleving. Is hij nu oud- of vrij-katholiek? De afkorting W [2023: geen punt meer!] staat voor 'westen'. De wallen in Amsterdam [als eigennaam ook: De Wallen] worden de walletjes genoemd. Wij sliepen in een wagon-lit, slaapwagen, slaapcoupé.