Dictee – dictees [2116]
Oefendictee 724 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (133)
1. We zoeken op '*cote*': abricoteren (bestrijken met abrikozenmoes), côte (term bij kansspel en heuvel), côte à l'os (ribstuk met been), côtelette suisse (met ham en kaas), coteline (meubelstof), coteren (merken of noteren op de beurs), een kliek met een coteriegeest, de CoTerm (Commissie Terminologie – ingesteld door de Nederlandse Taalunie, vergelijk de vroegere SaNT – Samenwerkingsverband Nederlandstalige Terminologie), côtes du Rhône (rhônewijn uit het stroomgebied van de Rhône, te weten uit delen van Gard, Vaucluse, Ardèche en Drôme), entrecote (tussen de rib, lapje rundvlees), loco tertio (tertio loco: in de derde plaats), picoteerijzer (beitelvormig gereedschap voor het picoteren: mijnbouwterm). Is dat foudroyant [zich snel uitbreidend] of ischemisch [veroorzaakt door plaatselijke bloedeloosheid] gangreen [koudvuur]? De Côte d'Or is een wijnstreek, waaruit de gamay stamt.
2.
Een tricoteuse is een volksvrouw (…) of een handwerktafeltje.
Massicot [oo]
[ook: masticot]
is poedervormig loodoxide (vroeger
als gele verfstof gebruikt). Als
deïst deist hij meestal (houdt
hij zich gedeisd). Dat
voornaamwoord is deiktisch [ij].
Ja, die geijkte smoes kennen we nu wel. Gefyrofobie is brugvrees. Met
kwantiseren wordt uitdrukken in quanten
bedoeld. Zeg maar 'u' en hou op met dat gejou. Die jongens moeten
stoppen met dat uitjouwen van de buurman. Hij koketteert met het
zogenaamd behoren tot de gens du monde, de high society, de beau
monde, de hogere kringen, de upper ten, de culturati en de literati.
Hij is een genie, een einstein. Het
bose-einsteincondensaat is de
aggregatietoestand die resultaat is van afkoeling van bosonen tot
vlak bij het absolute nulpunt van -273 graden Celsius (-273
oC
= 0 K = kelvin), bij welke
temperatuur de atoomkernen met elkaar versmelten.
3.
Een geek
[ie –
g van goal,
vgl. gigue
(zj)
= dans]
is een computerfreak en een giek is (ook)
een sloep. Behoort hij tot de einsteiners (einsteingeneratie)?
Het einsteinium is een kunstmatig gevormd radioactief chemisch
element, lanthanoïde, atoomnummer 99 (symbool:
Es). De steile trap had maar
dunne spijlen. Mooie scène: bij de geuzelambiek
zongen ze een geuzenlied. Ze hebben
prima gerei om het gerij
in orde te maken. De ghibil [hete
woestijnwind
Noord-Afrika]
teisterde de gerbil [woestijnrat].
De gere-integreerde sans-papiers [vreemdeling
die illegaal in een land verblijft – zelfde mv.]
beweert dat hij een reïncarnatie is van een god. Die getroebleerde
gek veroorzaakte de nodige trubbels en
dat leidde tot een eindeloos getouwtrek tussen partijen. 'Giaur'
[gaa-voer]
is een scheldnaam voor niet-moslims. Ghee
[ie
– g van
goal]
is geklaarde boter. Hij heeft een giacomettifiguur
[dzjaa]
(zeer
langgerekt, mager). Een
leonardokind [hoogbegaafd]
wordt ook weleens [GB
ook: wel eens] een einstein genoemd. Bij dit werk is er altijd
veel stress en gestres.
4. GHB is gammahydroxybutyraat of gammahydroxyboterzuur (ook wel GBH: grievous bodily harm). Een gezapigerustverstoorder kenmerkt zich doordat hij de gezapige rust verstoort. Wat is nu eigenlijk het verschil tussen g-factor en G-kracht? Antwoord: de tweede, een kracht, veroorzaakt de eerste, een versnelling. In Nederland zeggen ze 'mahjs' (/mɑjs/) en schrijven ze 'mais', in Vlaanderen zeggen ze 'maa-jies' en schrijven ze 'maïs': allebei goed volgens GB, maar in het ene land zie je feitelijk alleen die ene schrijfwijze en in het andere land de andere. We hebben geyahtzeed. Gijl is biergist, een gijn een takel, chijm of chymus is de spijsbrij in de maag en chijl of chylus is lymf(e) bevattend vet. Genetisch gemodificeerd voedsel wordt ook wel gm-voedsel of frankensteinvoedsel genoemd. Kan dat door de (dictee)beugel: glauk [zeegroen] glauconiet [groen tot zwart mineraal]? Ja, dus.
5.
De blauwe godsgenade wordt ook wel glid- of genadekruid genoemd. Met
gin-fizz wordt een cocktail op basis van gin aangeduid. Ik heb niets
met glaasje draaien [communiceren
met geesten]. Zou hij daar zijn
giraffennek voor uitsteken? Weten ze in
God's own country, Amerika, wel wat de godsvrede, de pax Dei, de
treuga Dei, is? In de zin van crediteren heb je 'goedschrijven' goed
geschreven. Die Goereese familie had een geweldige vakantie in de
Albanese kuststrook. Jee(tje),
gos(sie),
wat ben jij knap! Zo'n gore-tex jas
(gore-texjas)
is wel waterdicht, maar ademt niet. Wat moet zo'n badguy [rol
van slechterik, boeman]
nou met zo'n goodie
[hebbedingetje]?
De (het)
graatmagere mode-icoon schreed en schrijdt met gracieuze gratie over
de catwalk [toneel
voor mannequins]. Hij waarschuwde
gauw al zijn gouwgenoten [gouw:
gewest, landstreek].
6. Het woord 'jeep' [dzjiep] komt overigens van G.P. (General Purpose). Go with the flow (volg de trend, de massa)! Het gouteren is het goûter gebruiken. Zij runnen samen twee grand(s) hôtels. 'Gotisch' moet je niet verwarren met 'gothic'. 'Golauyoek' spreek je uit als 'goe-loo-joek'. Wat hebben een gogogirl en een go-getter gemeen? Alleen wat letters ... Wat heeft voetbalgogme te maken met het algemene begrip chochme? Heel veel. Hier, voor jullie beiden twee granny smiths. Meerdere grands prixs [of] noemen we grand-prixwedstrijden en meerdere grand slams noemen we grandslamwedstrijden (grootslemmatches), in goed Nederlands: groteprijshappenings. Gremzelisj, een bepaald pesachgebak, moet je niet verwarren met kiesjeliesj, hamansoren, gefrituurd dun deeg in ruitvorm, dat bij Poerim, het Haman- of Lotenfeest, wordt genuttigd. Men leest de Estherrol.
7. Men stuurt elkaar rond die tijd ook wel sjlachmones [geschenken, lekkernijen]. In de aanbieding hebben de greigekleurige [grijsachtig beige] grège (ruwe zijde). Grrls [gúh:ls] zijn bewuste jonge vrouwen. Laat die grotehanzenhouding [grote hans] maar varen. Die grootmogol wordt ook orlow [diamant] genoemd. Het is ook de titel van de alleenheerser van het Mughalkeizerrijk (1526-1858) in Zuid-Azië. Een grondzeiler is niet wat je denkt, maar een molen. Geguillocheerde bankbiljetten zijn voorzien van dooreengevlochten lijnen. Een haik is een overkleed voor vrouwen en een kaïk is een vaartuig. Ik vind hem maar een halvezool, een halvegare. Het hemolytisch uremisch syndroom is de hamburgerziekte. Is die nagelbijter weer aan het haasvreten [bang zijn]? Het hanzi is een Chinees karakterschrift. Het haringkaken (znw.) is haring kaken (ww.). Harakiri heet in Japan seppuku [oe] [rituele zelfmoord na misdaad verliezen van de eer].
8.
De online-VD telt 362.389 trefwoorden (begin
maart 2016 – begin 2019: 382.856
– zoek met: * (in
zoekvak) –
november 2020: 389.594).
Het eerste is # (hekje,
hashtag), het tweede het
copyrightteken © [C].
Daarna volgt de gestileerde ® [R]:
achter een merknaam (Engels)
gedeponeerd handelsmerk, registered trademark en vervolgens het @:
apenstaartje, at-sign, at-teken, slinger-a of slingeraap. NB Voor het
laatste moet ik te lang scrollen [Je kunt ook
zz doen,
dan krijg je het ‘staartje] – papieren VD 2015: zzz,
uiterst zeldzaam of nabootsing zoemend geluid van bijen ... 1080i is
de standaard voor digitale televisie met een resolutie van 1920×1080
pixels. Dat goud is
18-karaats [18
karaat]. Hoe groot is een A8'je?
Het symbool van de ångström
[eh/oh eu]
is Å [A].
AAA, de triple
A-status is zeer begeerd (bij
banken – vgl. Triple
P = people,
planet,
profit =
PPP).
Het aaisykjen [ie]
(eieren zoeken,
eierzoeken) en deze kievitseieren
(ook: kieviet)
meenemen is een egoïstische en sinds begin 2015 ook in Friesland
verboden vorm van 'vermaak'. Bij enkele vissen komen larvale
[larve(n)]
stadia voor. Het woord 'hirsutiës' (hirsutisme:
mannelijke beharing bij vrouwen)
is door VD in de ban gedaan. Hoever wil je gaan in deze pennenstrijd?
Wat doen homines fabri [homo
faber, de mens als technicus],
economici [homo
economicus – wil maximaal nut tegen minimale kosten],
duplices [homo
duplex = dubbelhartig, onbetrouwbaar]
en erecti [homo
erectus – rechtop gaande mens]
nou precies?
9. Een hoody is een sweater met een capuchon (en een foodie een culi), een hoodoo is een rotspilaar en voodoo is de rituele magie op Haïti en in het zuiden van de Verenigde Staten, ontstaan door vermenging van de religieus-magische denkbeelden van de negerslaven uit West-Afrika met die van de rooms-katholieke kerk. De woorden 'holmespet' en '-licht' zijn naar verschillende – al dan niet fictieve – personen genoemd. Wat drinken we, een Bayleys, een Tia Maria, een cointreau of gewoon een Rivella? Een goede raad: kom niet aan die honingraat. Honkyoku is meditatieve zenmuziek. Hij logeert 6 maanden in hotel de Houten Lepel, ook wel Hotel Bellevue genaamd [de gevangenis]. Deze hors-d'oeuvres waren het chef-d'oeuvre van deze meesterkok. De Heilige Hubertus, dat is Sint-Hubertus. Het Engelse koninklijk huis kan niet tippen aan het huis van Oranje, ons eigen Koninklijk Huis.
10.
Hummus is puree van kikkererwten (en
humus = teelaarde). Kom je in de
praktijk vaak hypallage's [vb.
een goed glas wijn < --- een glas goede wijn]
tegen? De veldlathyrus is een stroomdalplant. De ziekte van
Huntington [erfelijke
soort chorea = sint-vitusdans],
kortweg: huntington dus, ware niet te verwarren
met hutchinson-gilfordsyndroom (progeria
– snelle veroudering, jong sterven)
of het syndroom van Guillain-Barré [spieren
niet goed, verlamming, GBS,
guillain-barrésyndroom].
Woorden met '*thy*': athymie (zonder
thymus), bathyaal (m.b.t.
zeediepten van 200 – 1000 m),
cyclothymie
(manisch-depressieve
psychose), dimethylether
(DME),
dimethylformamide
(DMF),
dimethyltereftalaat
(DMT), di-ethylstilbestrol
(des)
en hogedichtheidpolyethyleen
(HDPE).
De muilezel [kruising
paardhengst + ezelin] is een
hybridedier
(hybride
dier).
Met één houwdegenslag hieuw hij de hauw [droge,
overlangs openbarstende vrucht met twee kleppen en een tussenwand
waaraan ter weerszijden de zaden zijn vastgehecht]
af.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten