Dictee – dictees [2101]
Oefendictee 737 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (120)
1. A minore ad majus [van klein tot groot] kom je alleen door eerst a majore ad minus [van groot naar klein] te geraken. De amarilsteen moest vanonder de amaryllissen tevoorschijn gehaald worden. Amasake [èh] is zoete Japanse rijstwijn. Een amarellenvrucht is een wijnkers. Hoe zouden de Amazonen [mythisch volk van strijdsters!] als volk kunnen voortbestaan? Zijn die mede bekend door de amazonezit [amazone + n/s – strijdster]? Naast haar amant attitré [officiële minnaar] had zij nog diverse andere amants de coeur [geliefde]: amantes amentes [verliefden zijn hun verstand kwijt, een verliefde is een dwaas]. In het Amazonegebied leeft ook de hoatzin [hoo-waht-zihn – de enige soort van de zigeunervogels, familie van hoendervogels – overigens een vogel die er prehistorisch uitziet]. Een zilveraap is een mico, een microfoon een mike. Amaxofobie is wagenvrees. De AMB is de Acht Meibeweging. Hij neemt een sabbatsmaand (een twaalfde van een sabbatical year). 'Levend dood' is een oxymoron. Een djoeroetoelis was in Indië een klerk. Crambe bis cocta, crambe recocta of crambe repetita is oude koek, opgewarmde kost.
2. Kreeg ik, janstramme [bastaardvloek, jandomme, janverstramme], nog een lekke band ook. Amber is ook storax, grijze of zwarte amber is ambergrijs, witte amber is spermaceti en gele amber succiniet. Heeft iedereen die amber alert [sms bij vermissing kind] ontvangen? Zij vindt jou een ambetanterik [vervelend persoon]. Zij beheerst het ambtenarees tot in de perfectie. Zijn ambidexters [links- én rechtshandig] de beste pianisten? Ambigrammen zijn op meerdere manieren te lezen: 'nou' (180 graden draaien = verticaal spiegelen) en (met hoofdletters) 'TOT' (horizontaal spiegelen). Ambient is zekere housemuziek, ambient intelligence moet je maar opzoeken [interactie tussen mens en elektronica]. Karel is een echte ambrasmaker [ruziezoeker]. Wat is ambushmarketing [reclame bij een evenement van concurrent]? Is a.m.c. (a mundo condito) strijdig met iets wat u eerder las [A.M. = anno Mundi]? De ame is de atomaire massa-eenheid. Jullie zijn âmes de boue (verachtelijke wezens). Uit het basketbal: bucket, vrijeworpgebied onder de basket, zonder de aansluitende halve cirkel, driepunter [score van meer dan 6, 25 m, ook: gewonnen voetbalwedstrijd met 3 punten], (slam)dunk [van bovenaf in de basket], guard [spelverdeler], jumpshot [sprongschot], lay-up [opspringend], pleintjesbasketbal, pointguard [spelverdeler in centrum], quickbreak [snelle tegenaanval], slambal (lijkt op basketbal, met trampolines) en vrijeworplijn.
3. Ook nog: rebound [terugspringende bal] en tip-in [net intikken van de van het bord terugspringende bal]. De alley oop (een soort vlieger, zoals bij handbal) staat helaas nog niet in de woordenboeken. Amelie is het ontbreken van een of meer ledematen. Blijft America's Creed [een regering van het volk, door het volk, voor het volk] vooralsnog een American dream [paradijs, iedereen schatrijk]? De duurste merken van sumatratabak worden als amerikaans aangeduid (en slechte tabak is amersfoort of amersfoorder). Een amerikanisme is gevormd naar het Amerikaanse Engels (ook: Amerikaans-Engels). Op '*troop': ametroop of emmetroop (bij- of verziend), azeotroop (homogeen vloeistofmengsel), cybernantroop (robot), gonadotroop (geslachtsklieren regulerend), hypermetroop (verziend), lykantroop (weerwolf), texotroop (van lijm: stroperig), thaumatroop (draaibaar schijfje in ring), thixotroop (dikvloeibaar) en zoötroop (fenakistiscoop – met door een trommel kijken).
4. Die laatste is trouwens een optisch apparaat met een draaischijf. Amfibrachische verzen stoelen op de amfibrachys [kort-lang-kort]. Vergelijk de apo- [voortplanting zonder bevruchting] en de amfimixis [met versmelting van twee geslachtscellen] eens met elkaar. Een amfion is een toonkunstenaar en een amfiprostylos een zekere Griekse tempel. Waar spreken ze Amhaars [Semitische taal, in Ethiopië]? Leve de amigocratie [bestuur met vriendjespolitiek]. Amica manu: door een vriendenhand bezorgd. Ik schenk je dit uit amicitiae causa [uit vriendschap]. Wat zijn een amicus curiae [belangeloos raadgever in rechtszaak], een amicus humani generis [allemansvriend] en een amicus usque ad aras [bereid zich voor een vriend op te offeren]? De amish [ee/aa-mihsj] leven van de landbouw. Dit sta ik ammenooitniet af, van zijn lang zal ze leven niet. Een amoebe [mv. n/s] is een eencellig eukaryoot micro-organisme. Amoed(mv. -im – VD) zijn lessenaars voor voorgangers in de synagoge. Een amorce is een klappertje. De amorboog is een figuur bij het schoonrijden.
5. Die plant zal nog wel wortel schieten [lemma aanslaan – lijkt aaneen fout in VD]. Die vrouw moest lang wachten, het leek wel wortelschieten. Hij is amor et deliciae generis humani: de lieveling van de mensheid. Amor fati: zeg maar ja tegen het leven. Hoe rijker, hoe groter de hebzucht: amor habendi, maar het kan nog erger: de vuige hebzucht is de amor sceleratus habendi. Een amortisseur is een schokbreker, een amortiseur iets anders [amortiseren is o.a. een schuld delgen door regelmatige aflossing]. Is amour du blâmable [liefde, voorliefde voor het berispelijke, voor de onderwereld, de misdadigers] aangeboren? Zo'n amourette, affairetje, betekent niet veel. Een ampèreseconde (As – niet in wdb.) is een coulomb (C). Wat zijn amphigouri‘s [oe] ook weer [goed klinkend – zoetklinkend, maar nietszeggend gedicht]? Die Japanner logeerde in Amsterdam. Met een japanner [auto] werd het amsterdammertje [paaltje] stuk (VD – stukrijden alleen znw., stukrijder = veldartillerist) of kapotgereden. Een amuse(-gueule) is een appetizer [amuse-bouche, aperitiefhapje]. Met amusie [toondoofheid] ben je mogelijk ook amuzisch [onmuzisch, onkunstzinnig]. Wat voor soort militair is een stukrijder? Zoals gezegd: een veldartillerist.
6. In mijn praktijk heb ik relatief veel ana's [anorectica]. Een buttplug [anaalplug] is een soort dildo, kunstpenis, godemiché. Hij is anabolengebruiker [geen n lezen]. Wie waren de Franse [dichter Pontus de Thiard (1521-1605), ook wel P. Laujon (1727-1811)] en de Perzische Anacreon [dichter Hafis (14e eeuw)]? Produceerden die ook anacreontische poëzie [over wijn en liefde]? Zalmen zijn anadroom [rivier opzwemmend], dus niet catadroom [af-]. Winden op een berghelling zijn anabatisch [stijgend] of katabatisch [dalend]. Is elke analist een goed analyticus? De platoonse leer dat alle verstandelijke kennis herinnering is, wordt anamnese genoemd. De anaptyxis is de svarabhaktivocaal ['melluk']. Een anastatica is een roos van Jericho (VD), een jerichoroos. Het anarithmon gelasma is de eindeloze deining van de golven der zee. Heeft de ANBO [Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen] ook de anbistatus [NL: algemeen nut beogende instelling]? De ancilla theologiae is de wijsbegeerte. Ten andere heeft hij ook niet betaald. Eenmaal, andermaal, derdemaal … verkocht! Het Andesvolk jaagt op andesganzen.
7.
Andouillette [geen
'te'
uitspreken] is een zekere worst.
Anerytropsie is roodblindheid. Hij is opmerkelijk goed angejiddeld
[gebruikt
Jiddisch/je
woorden goed]. De angélique
[engelwortel]
kan groeien, de angelica ook wel [maar
is ook vox angelica – orgelregister, engelenstem – of luit].
De Angelsaksen spreken Oudengels. Stenocardie is angina pectoris
[hartkramp,
hartbeklemming]. Het moet morgen
af: we zijn in angina temporis [tijdnood].
De high church is de anglokatholieke kerk. De Atlantikwall was
opgericht tegen een
Anglo-Amerikaanse invasie. Een angwantibo
[halfaap]
of beermaki is een loriachtige. Anhidrose is het ontbreken van
zweetsecretie, een anhinga (Tupi)
is een slangenhalsvogel. Hoeveel ångström is dat [10−10
meter (symbool:
Å)]?
Anhydriet (karsteniet)
is een zeker anhydride. Anijs- of szechuanpeper [Chinese
peper] heeft weinig met
indiapaper [Chinees
papier, dundrukpapier, o.a. voor bijbels]
te maken. Met een anima candida (zuiver
gemoed, zuiver karakter) kom je
meestal heel ver. Hij is een animae
dimidium meae: boezemvriend, van me. Hij
is een animal disputax [redetwisten
om te redetwisten].
8.
Hebben we dat allemaal: de anima naturaliter christiana, van nature
christelijke ziel? Die moord was animo deliberato [juridisch:
met voorbedachten
rade]. Animus domini: de wil
eigenaar te zijn, animus injuriandi: opzet om te beledigen, animus
nocendi: opzet om schade te berokkenen, animus novandi: de wil om een
schuldvernieuwing tot stand te brengen en animus possidendi: de wil
van de bezitter om als eigenaar te worden aangemerkt. Alle
à-niveaukruisingen zijn gevaarlijk. Het is daar een
sjonnies-en-anita's-camping
(johnny's-en-marina's-camping).
Een anyumara is een zekere
zoetwaterroofvis. Ankylostomiasis is – u wist het – de
mijnwormziekte. Anno aetatis suae: in
zijn (haar)
zoveelste levensjaar, anno passato: verleden jaar, anno regni Caroli
I decimo: in het tiende regeringsjaar van Karel I. Er werden meerdere
anime [zelfde mv.,
Japanse, sterk op strips gebaseerde animatiefilm]
vertoond. Hij was gelijk (aan)
een dolend zieltje, een animula vagula.
9. Het Rampjaar (1672) was een annus horribilis [rampjaar]. Voor de uitspraak zijn an- [beginklank, w van wereld] en auslaut [eindklank, d van wereld] heel belangrijk. Zij zongen hun anthems [lied met symbolische betekenis zoals "Geen woorden maar daden"]. Bij gebakken vis (met gebakken peren) kun je antiboise [garnituur van schijven tomaat] serveren. Daar heb je weer zo'n antifa [antifascistisch, bnw., streber, antifastreber, znw.] (streber: wil niet kieskeurig zelf vooruitkomen). Wat is antifouling [au] (verf of coating die de aangroei van organismen op scheepshuiden en offshoreconstructies tegengaat)? Wat is het bijzondere aan een monoklonaal antilichaam [gemaakt van een en dezelfde kloon]? Antimoonoker is cervantiet [een natuurlijk antimoontetroxide (Sb2O4) = antimoonoker].
10. We schrijven alche/imie en amimie. Dat is [medisch] de uitdrukkingsloosheid van het gezicht. Ook: atimie (eerloosheid), boulimie (boulimia – eetbuienstoornis), hypermimie [overdreven] en hypomimie [karige mimiek], maar antonymie [= antoniem(!) van synonymie], antroponymie (naamkunde), athymie (geen thymus = zwezerik), cyclothymie of -frenie (manisch-depressieve psychose), dysthymie (depressieve neurose), heteronymie [in connotatie verschillend zijn = gevoelswaarde, bijgedachte], hodonymie [leer straatnamen], homonymie [vorst = staatshoofd + vriezend weer], hydronymie [leer waternamen], hyperonomie [woord sluit ander woord in], hyperthymie [ziekelijke vrolijkheid], hypothymie [duurzame depressieve stemming], metonymie ['Couperus lezen'], parathymie (verstoring gevoelsleven), schizothymie (gespletenheid van gemoed), synonymie en toponymie (plaatsnaamkunde). Woorden op '*yteit' komen helemaal niet voor.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten