Dictee – dictees [2115]
Oefendictee 725 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (132)
1. Mag je een viervoetige (niet: tetrapodische – tetrapodie = vers van vier enkele voeten(!) tetrapode = viervoeter!) ijslander [pony] ook eilander noemen? Dubieus. Schrijf je weids met een ij'tje of een ei'tje? Hij wilde er weer zijn neus in steken, maar zij wil er echt geld, tijd en energie in steken. Lastig, al die d'tjes en t'tjes. Die sergeant en die arbitrageant waren echte intriganten. Isoniazide [middel tegen tbc] en isocyanide [organische verbinding] zijn bijna woordgelijk, maar werkingsongelijk. Ik moet mijn ismeverzameling eens bijwerken. Er zijn vier isomere butanolen: 1- en 2-butanol en 2-methyl-1-propanol (isobutylalcohol) die alle drie vloeibaar zijn, en 2-methyl-2-propanol, een naar kamfer ruikende kristallijne stof die geproduceerd wordt door katalytische additie van water aan isobuteen, toch? Bepaalde derivaten van butanol dienen als antioxidantia. Een jab [dzjèhp] is een punch in de vechtsport. Een kazoo [oe, meervoud: kazoos] is een soort van mirliton [kinderfluit]. En een gambade? Dat is een luchtsprong van paarden of een bokkensprong.
2.
Hij sudokut vaak, hij lost vaak sudoku'tjes op. Bij een
oefendicteetje voor Goes waren de 10 invulwoorden (onderstreept):
Rotaryclub, een teveel aan daadkracht, te veel
daadkracht, crapaudje, circuitje, taxirit,
taxi's, taxietje, de kleinkinderen en hun Cito-toets,
en in Sotsji hadden Zijne Koninklijke Hoogheid, koning
Willem-Alexander en Hare Koninklijke Hoogheid, koningin Máxima
plaatsgenomen op de viptribune. Met 'mai*': maidenspeech,
maieutiek (verloskunde), maikara > makaira (blauwe
marlijn), maiko (jonge
geisha), maillot (broekje
met lange kousen), maina
(treurspreeuw),
een mainteneur met zijn maintenee [buitenechtelijke
minnares; haar verblijf wordt betaald],
die maire [Franse
burgemeester] heeft een
buitengewoon goed maintien [houding,
het zich weten te gedragen],
maische (bierbeslag),
maison [huis zoals
in modehuis], maison de passe
(bordeel),
ook: maison de rendez-vous [bordeel] en
maison de santé (particulier
ziekenhuis voor geesteszieken).
3. Verder: maisonnette [appartement, 2 verdiepingen], maison de société (bordeel), maître (chef-kok of schermmeester), maître-chanteur (beroepsafperser), maître Jacques (manusje-van-alles), maître d'[hôtel] (intendant), maîtresse, maître-tambour (tamboer-majoor), maitriseren (meester spelen) en maitta (ik geef op – bij budo). Gezocht op '*stoel*': (Sint-)Pieterspenning (vrijwillige gift der gelovigen voor de Heilige Stoel), sedesvacatie (het vacant zijn van de pauselijke of een bisschoppelijke stoel), sedes apostolica (r.-k.: de Heilige Stoel), paddenstoel, grand foulard (groot kleed om over een bank of stoel te leggen), de drievoet van de Pythia [waarop de priesteres van Delphi zat, als zij de godsspraak van Apollo uitte], dos-à-dos (stoel met een leuning in het midden voor twee personen), dagobertstoel (niet m.b.t. Dagobert Duck, maar middeleeuws meubel met gebogen zitting) en aartskanselier van de Heilige Stoel: opperste kanselier van het pauselijke hof.
4.
Een waterdokter [doet
aan hydrotherapie], is dat een
aqualoog [? –
staat niet in VD]? Vreemd:
jacana's [kaa]
worden ook wel jaçana's [saa]
genoemd (het zijn
steltlopers). Het is hier Jantje
Contantje: hier betaalt een jan-contant handje contantje. Een
jan-in-de-zak is een
au bain-marie bereide koek. Een
janjaweed [dzjahn-dzjaa-wiet]
is lid van een gewapende Arabische militie in Darfur. De jaren [in
cijfers] 90
(van die eeuw)
lopen van '90 tot en met '99. Yasser Arafat had zelf toch zeker wel
een jasser [aardappelschilmesje]?
De jan-weetal en
het
lijsje-weetal
zongen een prachtig duet. De Jakobsdag
is de feestdag van de Heilige Jacobus,
25 juli. Jeetjemina, wat een
je-m'en-foutisme [onverschilligheid],
zeg. Jouer des coudes is niet netjes: met je ellebogen werken. Kun je
jouïsseren [genieten]
van een action de jouissance [bewijs
van deelhebberschap]? Vast
wel. Kan joosjesthee, buskruitthee, parelthee, wellicht kwaad?
Nee, gewoon zeer fijne soort van Chinese thee.
Hij zal wel weer Joppie [kind
van de rekening] zijn. Hij heeft
een joppie [lichte
baan, karweitje, job].
5.
Is jugendstil hetzelfde als art nouveau? Ja.
Juffertjes-in-'t-groen zijn sierplantjes
of likeurtjes [curaçao
en persico – en niet: een juffer in het groen!].
Het zij je vergeven: zeg maar kaddisj [zand
erover – Schwamm drüber]. Een
taxidermist is een preparateur [opzetter van
dieren]. Een kalief bestuurt een
kalifaat, een markies
een markizaat. Een
ka-kom-eruit is een
bijdehante ka [bazige vrouw].
Hij is aan de kakkerij. Op de markt kon de kakadoris [kwakzalver,
kakkedoris] de kakofonie [geheel
van vele slecht samenklinkende klanken]
van schreeuwende kaketoes [papegaaiachtige
vogel] niet overstemmen. Zo'n
kanis [kop, hoofd]
is geen ponem [gezicht,
porem], maar je kunt er wel
kano's mee eten. Voor canderen heb je
kandij nodig. Het kandidaat-Eerste
Kamerlid ontmoette de kandidaat-vicepresident van de Verenigde
Staten. Kardaus (kardoen)
kun je als groente eten. Ze behoort tot de kanunnikessen
van het Heilig Graf. De Hollandse kantonnier
[ie] huwde de Brugse kantklosster.
6. De bintjes, dorés en irenes [aardappelen] waren bij karrenvrachten in de aanbieding. Met die linnen voeringstof, dat kat-in-de-zak, kocht ze een onverwachte kat in de zak [bedrogen uitkomen]. Aan de voet van een aartje kunnen kelkkafjes staan. Heb je weleens een kast- [komt niet voor geaardheid uit] of relnicht [homo, strijdbaar, confronterend] met een kastoren [van kastoor of bevervilt] hoed gezien? Nooit van gehoord: krambamboeli [punch, jenever] en kajapoet(ih)olie [lichtgroene etherische olie, als middel tegen allerlei kwalen]. Die kettingrokende zenuwpees is vertegenwoordiger in kevlar, een soort aramidevezel [merk]. Doet u er wat kappersaus [eiersaus met in het zuur gelegde kappertjes] bij? Het werd een keizersnedebevalling. Kauwen en wouwen zijn vogels. Cava is Spaanse volgens de méthode champenoise [dus niet: traditionnelle] gemaakte mousserende wijn en een kava (kawa) is een peperstruik [levert een bedwelmende drank]. Zo'n kingkong [groot en sterk monster] kun je beter niet tegenkomen. Die klappei [babbelaarster, kwaadspreekster] maakte veel stampij (vaste uitdr., anders ook: stampei). Wanneer was de kleine ijstijd [1200-1800, met strenge winters]? Je moet dat alleen maar puur klinischbiologisch [volgens de klinische biologie] benaderen.
7. Clerus klinkt beter dan clergé [èh]. Het stikt daar van de kap-, kob- en kokmeeuwen. Deze skiester is een ware skister! Wat is het verschil tussen koeterwaals en Bargoens? De Koerd ging op vakantie naar de Koerilen. De kondee is de haardracht met een wrong. In dat oude verhaal stond dat kooltje vuur [stukje gloeiende kool in bijv. stoof of test] steevast naast de sierplant, het kooltje-vuur. Een effectentrommel wordt ook wel blikkendoos genoemd. Is iemand discrediteren hem of haar in diskrediet brengen? Ja. In dat wassenbeeldenmuseum zijn ook kratesen [misvormd mens] opgenomen. Bij een kouros (gestileerde naakte jongens- of mannenfiguur, mv. kouroi) moet ik altijd aan een korè (gestileerde meisjes- of vrouwenfiguur, mv. korai) denken. Er was geen koutje aan de lucht, maar we zagen wel een kauwtje in de lucht vliegen (geen kruitschip in het geding!). Hé krullenbol, laat die kuddegeest eens varen. Enige oudgereformeerde gemeenten worden aangeduid met Kerk/Gemeente onder het Kruis.
8.
Een must-have is een hebbedingetje.
Verkopen ze bij het Kruidvat ook lonten?
Kyaniseren [hout
voor bederf bewaren] doe je met
kwik-II-chloride. We hebben ons krom gelachen om zijn krompraten.
Gurkha's strijden met kukri's
[oe] (mes
met gebogen lemmet).
Kunnengenoten zijn niet van beiderlei
kunne. Kwaad vertellen na kwaad denken en kwaad willen is zoiets als
kwaadspreken. Labskous heet ook wel
lapkous [(losse)
p ligt
tussen b en
s in].
Onze vakantie gaat naar la città eterna
[Rome, de Eeuwige
Stad]. Ik kan de langue d'oc
[beneden de Loire,
Occitaans]
en langue d'oïl [boven
de Loire – moderne Frans] nooit
uit elkaar houden. De lansier [ie]
[lansiers
= ridders, nu: tanktroepen, de lanciers
– sjee –
is een oude dans] lanceerde een
nieuwe rijstijl. Omdat dit Latijn voor me was, ben ik nu aan het eind
van mijn Latijn (au
bout de mon latin).
Gebruik die lastminuteaanbieding dan toch! Niet te vreten, dat
lauwebrijprutje. Ligt seculariseren [religieuze
achtergrond verliezen] niet dicht
aan tegen laïc(is)eren?
Ja. Geloof die lijpo's [lijper(d),
lijperik] maar liever niet! Sterk
verhaal: met die lepels-en-vorken [plant,
herderstasje] kun je niet eten …
9.
Hij was lek- en leeggereden. Ik wil liever geen mok, maar een
kop-en-bak [kop-en-schotel].
Een lis sub judice is een rechtszaak die nog aanhangig is. Zo'n
links-extremistische figuur zal wel lid zijn van een extreemlinkse
(extreem
linkse) partij. Die loeris (van
lotje getikt) moest zich het
schompes, de pleuris, werken. Hij heeft wel een
los-vaste relatie met
Mientje. Zijn mond staat niet stil: hij lijdt aan logorroe. Een
literair historicus verricht
literair-historische (GB
bij beide ook: tt) arbeid. Moet
je 'losschroeven' los schrijven? Nee.
Lorkenbomen zijn geen sporkebomen,
maar lariksen. Dat veertje is een
ludibria ventis, een speelbal van de winden. Het devies in het wapen
van de provincie Zeeland is 'luctor et emergo' [ik
worstel en ontzwem]. Met lucrum
sessans wordt gederfde winst bedoeld. Aan het begin van dementie zijn
er nog weleens lucide [heldere]
momenten. De soldaten kregen allemaal lupa's
[lunchpakketten]
mee.
10. Als een lupus in fabula [de wolf in de fabel, volkomen onverwacht(s)], een duveltje-uit-een-doosje [ook: duiveltje], dook hij op uit het niets. Die lulla [vrouwelijke kletsmajoor] vond de lullepijpspeler maar een lulleman [ww.]; die moest echter wel naar een brand als lullenman [lul = straalpijp brandweer]. Heel, heel lang geleden vond je aan de Maasoever de maaseend en de maashagedis. Leefden er al magelhaenpinguïns in het magdalénien [voorlaatste periode van het paleolithicum]? Op Sicilië vind je veel maffioze maffiosi. Meisje, het valt niet mee om je maagdom te behouden. Het lsd is, zoals bekend, het lysergeenzuurdi-ethylamide (ook: lysergamide, ook: lyserg(ine)zuur). Wat doe je met een Lyonse kwast? Die gebruiken kunst- en letterschilders. Een [heel matig] ezelsbruggetje: het ontplofbare lyddiet onderscheid je van lydiet door aan DDT [maar dat is geen plofstof! – wel: insectendodend middel] te denken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten