2096 Dictee vrijdag 12-02-2021 (1) dictee Dictee van de dag (117)

Dictee – dictees [2096]

Oefendictee 740 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (117)

1. De johannesen zijn volgens VD vervuld van broederlijke naasten- of mensenliefde. Lucas had beslist geen johanneïsche verteltrant. Een johannieterridder is een Maltezer ridder [hospitaalridder, johannesridder, johannieter]. Het johannesbrood (carobe) komt van de carobe- of sint-jansbroodboom. Met John Bull's Mother wordt de Engelse staatskerk bedoeld. Dat is een johnny's-en-marina's-festival.
[sjonnies-en-anita's-festival] Joints de culasse zijn koppakkingen. De twee bedrijven hebben een jointventureovereenkomst [joint venture] gesloten. Hij hangt Jan Joker uit, maar is het beslist niet. Een enkel jol is een wipper [eenschijfsblok], een dubbel jol is een hondenfok [takel met twee eenschijfsblokken]. De meeste jolie-laides [lelijk, maar van een aantrekkelijke onregelmatigheid] komen wel aan de man. Een echte jonas [altijd ongelukkig, rampspoedig] zit soms te kijken als Jonas in de walvis [bang, benauwd]. Kent u ze nog, die feest- of herdenkingsdagen: Jom Haätsmaoet (vestiging staat Israël), Jom Hasjoa (Holocaust), Jom Hazikaron (slachtoffers Israëls oorlogen) en Jom Kipoer (Grote Verzoendag)?

2. Met een bloempot maak je een jommekeskapsel [sluik haar]. Een jop is een jongerenontmoetingsplek en een CJP een cultureel jongerenpaspoort. Geweldig, die mississippideltablues en merseybeat [Mersey: rivier bij Liverpool]! Rembrandt schilderde Het Joodse Bruidje. Een bimbo [ordinair schoonheidsideaal] heeft blond haar en grote airbags: bobbies, harries of jopen. Klaas zal wel weer Joppie [kind van de rekening] zijn. In deze vogelaarwijk [probleemwijk, kansenwijk, minister Ella Vogelaar] treedt het jordaaneffect [jonge, kapitaalkrachtige en veelal gestudeerde mensen kopen woningen in een oude volkswijk die nodig opgeknapt moet worden, op – sociale klimaat verandert] op. Dat is een voer hooi, zei de onnozele Jorden, en het was een wagen vol stro [spreekwoord]. Met een domme joris en een trijn (die van wijntje en trijntje) is het vaak – als het al wat wordt – Joris en Trijn [afwisselend liefde en ruzie]. Een Joseph Prudhomme is een kleinzielige burgerman [en een prud'homme een vertrouwensman]. De boekhouding is ajour [= à jour], bij tot op de dag. Het journaille bezigt als taal het journalees. Ook de reis om de wereld in tachtig dagen had een journey's end [einde van de reis]. Een action de jouissance [bewijs deelhebberschap, recht op deel overwinst] kun je jouïsseren [genot hebben].

3. Wielrenners kunnen meerdere jours sans [offdays] hebben tijdens een meerdaagse ronde. Met Jovi ipsi iniquus ben je strijdlustig [zelfs tegen Jupiter vijandig]. GB kent alleen joyriders (maar wel: joyrijden – ook: joyriden en joyriding - gebruiksdiefstal), VD ook joyrijders. Het zijn allen geen jozefs [weerstand bieden aan verleiding is moeilijk], zelfs een ware jakob [adam] is dat niet. Heb je die bestanden als jpegs in JPEG-formaat verstuurd? De derde zondag na Pasen heet (zondag) jubilate. Een judas is een valsaard, maar wat is een judaïsant [vond dat christenen uit het heidendom tevens jood moesten worden]? Een judicium capitale is een doodvonnis en een judicium Dei is een godsoordeel. Het kampioenschap werd via een judo-off [extra, beslissende judowedstrijd] beslist. Jugulare mortuos (doden vermoorden) is open deuren intrappen. De juicy [sappig] details werden ons onthouden. De jukeboxdemocratie zegt: u vraagt, wij draaien. Er staat geschreven en gedrukt: gij zult krabben waar het jukt (ww. jukken = jeuken). Een romeo is altijd op zoek naar zijn julia [gepassioneerd verliefden]. Een Boeing 747 is een jumbo(jet). Het koningschap van Burgerkoning Louis-Philippe, wordt ook Julimonarchie genoemd.

4. Met de Julirevolutie werd Karel X verjaagd. Met 'jumelles' [mv.] wordt een toneelkijker aangeduid. Van 1986 tot 1992 had je het Junglecommando (in Suriname). Een junkbond is geen bond van junks, maar een obligatie. In 1848 vond het Junioproer plaats (in Parijs). De jura vormen de rechten, de rechtswetenschap. Een jupiter heeft ergens het opperste gezag. Zij is een juno: ze heeft een junonische, een junogestalte [mooie, forse vrouw]. Dat advies is zuiver juris peritus (rechtskundig). Een houten klaas is een stijve jurrie (ook: harmen). Hij gaat jus [joes] civile [uh/ee] [burgerlijk recht] studeren. Het jus suffragii is het stemrecht. Vaak worden jus talionis [vergeldingsrecht: oog om oog, tand om tand ...] en jus [sjuu] d'orange [sinaasappelsap] in één adem genoemd. Het vonnis is geveld: Vrouwe Justitia heeft gesproken. Jut en Jul, geboren Jutten [uit Jutland], fungeren als kop van Jut. Deo juvante (met Gods hulp) lukt dat zeker!

5. Het oudere Romeinse recht wordt het 'voorjustiniaanse' [keizer Justinianus] genoemd, het latere het 'najustiniaanse'. Dura lex, sed lex (lex dura, sed lex): wet is wet (hoe streng dat/die ook is). Zij is een echte ka-kom-eruit [niet op mondje gevallen, niet in hoekje te drukken]. Na mijn queeste [zoektocht] naar het werkwoord kweesten ken ik nu de betekenis [nachtvrijen]. Hij beweerde boudweg dat de eendenbout [geen n uitspreken] bedorven was. Hoe ging dat vroeger: aan de kaak stellen [vroeger: schandpaal]? Duidelijk een nieuw woord: kaakslagflamingantisme [als gevolg van het zich als Vlaming gediscrimineerd of als minderwaardig behandeld voelen]. Voor Kaap Snert bijliggen (ook: bijleggen; alleen snert, erwtensoep te eten krijgen) leidt vanzelf tot voor Kaap Kont liggen [met tweeën in bed], zeker in de buurt van Kaap de Goede Hoop [Zuid-Afrika] of Kaap Finisterre [Spanje, granietheuvel, 'einde van de wereld']. Zeker aardewerk is kaapgoed, Kaaps goed [porselein]. Net zo is kaaphuid Kaapse huid en zijn Kaapwolken Kaapse wolken. Je moet 'kaapvaart' [kapers, commissievaart] en 'Kaapvaarder' [Kaap de Goede Hoop] onderscheiden.

6. De Kaapse wijn wordt ook kaapwijn genoemd. In Kaapverdië betaal je met de escudo [CVE]. Zijn dat nou ook kaardenbolachtigen [geen n uitspreken]? Ze is kaarsmooi [alleen bij kaarslicht]. Wie vallen er zoal op een kaaschick [aantrekkelijk blank meisje]? Geweldig, er was ook fondue savoyarde [kaasfondue]. Dat is kaassie [een makkie, een eitje] voor hem. Kaasleb is stremsel. Alkmaar en Gouda strijden om de titel 'kaasstad'. Zullen we maar naar Kaatje in de Wolstraat gaan [slapen]? Waar vind je de Kaatshoek [Friesland, kaatsspel]? Een kabaai of kabaja is een uniseks [ook: znw.] lang baadje [uniseksbaadje]. Een kabaret is een presenteerblad. Een kabanossi is een zekere worst [langwerpig, droog]. Een tiewrap is een kabelbinder. Toen er geen kabinet te vormen was, is er een cabinet d'affaires [zakenkabinet] gekomen (een interim-kabinet was ook denkbaar geweest). Willen jullie mijn cabinet de curiosités [curiositeiten- of rariteitenkabinet] eens zien? Wie wonen er in kaboepatens (aa uh – regentenwoning(en) op Java)? Perinde ac si cadaver: als een lijk (vergelijk: kadaverdiscipline).

7. Het kabuki [oe] is traditioneel Japans toneel. Bijna hemels: een kadee [groot] van een sigaar met een kadee van bier [puik bier] erbij. Voorbeeld van synoniemen: 'kaenozoïcum' [kaaj-noo] en 'neozoïcum' [tijdperk]. Kanker van de plasmacellen in het beenmerg is kahler (ook: de ziekte van Kahler). Het kainiet [minerale kunstmeststof] heeft niks met kaïnisme [oudste van een nest doodt de jongere] te maken. Waarom heeft kajapoetolie als bijnaam kajapoetiholie [Maleis kayu putih = wit hout]? De kajotters zijn lid van de KAJ (Kristelijke Arbeidersjongeren). Al loopt-ie nu op z'n blote kakkies [voeten], pas op, die man heeft veel kakies [geld]! Kakuro's zijn kruissompuzzels. Waar komen kalamataolijven vandaan [Griekse stad Kalamata]? Zit niet te kalegezichten [inf.: zaniken, zeuren]. Doen ze dat nog: kakkestoelemeien [elkaar hand geven en kind dragen of wiegen]? Calendae zijn kalenden [mv., eerste dag Romeinse maand]. Ad calendas graecas: met sint-juttemis, nooit dus. Een kalender kan ook een bedelderwisj (bekend uit [in cijfers] de '1001 Nacht') zijn. Overigens: 'Duizend-en-een-nacht' mag ook.

8. Kalessen zijn gewoon calèches [open vierwielige koets]. Dat is een kalfde koe [pas gekalfd]. Blanquette de veau is kalfsragout. In
Noord-Suriname spreken ze Kalina [taal]. Kalken is op calqueerpapier overtrekken. Alweer vergeten: stalagmiet met de 'g' van 'grond'. Doe maar kalm aan, kalmpjes aan. Calvilles zijn kalvijnen [appel]. Indiase vrouwen dragen soms een kameez [kaa-mies – lange, ruime bloes van rijkversierd katoen]. De kamerpalm is afkomstig van Lord Howe-eiland [Australië]. Een kamisa is een traditionele omslagdoek, oorspronkelijk als lendendoek gedragen door boslandcreoolse mannen. Op een camping kampeert men. Een kampernel is een bolgewas met gele bloemen. Je ziet een kamrat [knaagdier Zuid-Amerika] toch nog niet aan een kamrad [tandwiel] knagen, toch? De bar had van alles: sambuca [Italiaanse anijslikeur], gin-tonic, slivovitsj [pruimenbrandewijn Midden-Europa, Balkan], raki [Turkse brandewijn], pernod = pastis [anijsdrank], cachaça [Braziliaanse sterkedrank op basis van suikerriet], mescal [in Mexico: sterke( )drank, bereid door het gegiste sap van de agave eenmaal te distilleren], rum-cola en nog veel meer. Ach, daar is die (volmaakt bezitsloze) heer van Kalenstein weer.

9. Was Manchester Uniteds ausputzer in de wedstrijd tegen Bayern München anno 2014 op Robbenjacht? Wat zijn verkleurmannetjes en -vrouwtjes [kameleon]? Djenghis Khan en Kublai Khan zijn kans (oosterse titel – met hun kanaten – gebied van een kan). Het verkeerde Kanaal is het kanaal van Bristol [en een verkeerd kanaal kies je op je tv]. Boven de Kanaaltunnel zie je sporadisch een Kanaalzwemmer en veel vaker kanaalboten: die varen van Kanaalhaven naar Kanaalhaven en ook naar de Kanaaleilanden. Ook zie je langs de Kanaalkust schepen die de wereldzeeën – soms zelfs tot aan de Kanaalzone toe – bevaren hebben met een bemanning met kanaalkoorts (verlangen naar huis). Een kandidaat-assistent moet zijn kandjes [kandidaatsexamen] gehaald hebben. Wat is een Malabaarse kaneelboom [kaneellaurier]? Calicut ligt aan de Malabarkust [India]. Uit Coromandel (vroeger Kalinga geheten) komen de Klingalezen.

10. Een cier is een citerpen. De Oekraïne lijkt me geen eurokandidaat. Waar was het Cités een straattaal [mengtaal Belgisch-Limburgse mijnstreek]? Kangkung is (Indonesische) waterspinazie. Ken je het kangoojumpen [op schoen met springveer]? Je zult wel de pest inhebben. In gevoelswaarde [connotatie] verschillen 'kankerhond' en kankermuis' [dierproef, muis met kanker] nogal veel. Laat je door een eerdere kwestie niet in de war brengen door 'kantjesappel' [vgl. je kandjes halen]. Bij iemand kans hebben zal wel van 'sjans' of 'chance' komen. KANS staat voor klachten aan armen, nek en/of schouder. Vergelijk ook CANS (complaints of arm, neck and/or shoulder) en RSI (repetitive strain injury). Een lijfrenteverzekering is een aleatoir contract (kanscontract: onbekend (tot) hoelang iemand leeft). Je ziet hem daadwerkelijk te allen kant [alom, overal].