1993 Dictee woensdag 25-11-2020 (1) dictee Dictee van de dag (38) √

Dictee – dictees [1993]

Oefendictee 819 OUD, geheel herzien naar situatie 2020

Dictee van de dag (38)

1. Zo'n bodebaan is gewoon een beambtenbaan. Van de balletbarre [bahr (baar)] gingen ze meteen door naar de cafébar. Toen het bathmetaal [baht] afgeleverd was, gingen de vrouwen batikken en de kinderen punniken. Zijn beeltenis was in de beeldenaar verwerkt. Kom in het bedsteetje, mijn liefste. Ze kreeg het op een presenteerblaadje, op een kabaret, aangeboden. Daar zouden ze hemel en aarde voor willen bewegen: caelum et terras miscere [k]. De camelot (straatventer) leurde met kamelot [zeker weefsel]. Rapaille is canailleus [gemeen] canaille [gepeupel]. Ze was nog een candide (argeloos, onschuldig) bakvis. Let erop dat 'cañon' [kahn-john] (canyon – [kèhn-juhn]) niet na 'canon' komt in VD maar na canzonetta [kleine canzone]! Een kanunnik vervult een canonicaat. Het H.R.R. (Heilige Roomse Rijk) is het S.R.I. (Sacri Romani Imperii). De restauratie van de catacombenschildering is aanstaande. Bij mij staat 'C&A'tje' (& genegeerd) in VD tussen 'cathine' [alkaloïde in qat met een stimulerend effect] en
'CAT-scan' [computerized axial tomographic].

2. Het werd achteraf duidelijk waar de generaals mee bezig waren: ze bereidden een coupje (ook: couptje [uitspraak!]) voor. Cave canem: pas op voor de hond! We hebben consensus bereikt over de census (cijns, belasting). De CFA is de Communauté Financière Africaine, de Afrikaanse Financiële Gemeenschap. Die reguleert de CFA-frank en is het overkoepelende orgaan voor de CFA-frank-Centraal (CFA-frank BEAC, Banque des États de l'Afrique Centrale (Bank van de
Midden-Afrikaanse Staten): Centraal-Afrikaanse Republiek,
Congo-Brazzaville, Equatoriaal-Guinea, Gabon, Kameroen en Tsjaad) en de CFA-frank-West (CFA-frank BCEAO, Banque Centrale des États de l'Afrique Occidentale (Centrale Bank van de West-Afrikaanse Staten): Benin, Burkina Faso, Guinee-Bissau, Ivoorkust, Mali, Niger, Senegal en Togo). Een mondvol, mag je wel zeggen.

3. Een chanson de geste is een Oudfrans [taal] heldendicht. Een chapeau claque is een gibus (klaphoed). Wil je montagne russe [vanillevla met puddingbiscuits] of charlotte-russe [roomijspudding]? De chiasmenstructuur wordt niet veel gebruikt [kruisstelling, een stijlfiguur]. Hoe zou je de chicagoblues omschrijven? Een bbb-training is een training voor buik, billen en benen. En een bbb-voorziening is een
bed-bad-broodvoorziening. Ik dacht ook nog aan B&B, bed and breakfast (logies en ontbijt bij particulieren). Deze gevangene zit in cel O [geen idee meer ...]. Hij heeft duidelijk een sociaalpsychologische achtergrond. Het meervoud van [znw.] 'bel-esprit' [thuis in lit(t)eratuur en kunst] is 'beaux-esprits'. De BM-klasse (bergumermeerklasse) is genoemd naar het Bergumer Meer (VD). Het kleine Beiram (Bairam) is het Suikerfeest (Ied-al-Fitr – afsluiting ramadan), het grote Beiram is het Offerfeest [afsluiting pelgrimstocht naar Mekka]. De CHU was de Christelijk-historische Unie. De gangbare taal aldaar was Tamazight (Tifinagh is Berberschrift).

4. De cier is een soort plectrum voor de citer. Heb jij ook al last van moussejes (moussetjes – uitspraak, GB), muscae volitantes, mouches volantes? De CJD is de Creutzfeldt-Jakob disease (GB:
creutzfeldt-jakobsyndroom – CJ, lijkt op BSE, GB: boviene spongiforme encefalopathie, VD ook: gekkekoeienziekte). In Noord-Afrika kun je heerlijk chakchouka (groenteomelet) eten en ook de shakshuka (is hetzelfde!) is niet te versmaden. Een choliambe is een hinkjambe. Alle toetsen samen vormen het klavier, de claviatuur [toetsenbord]. Wie aan tai chi doet, is aan het tai-chiën: ik tai-chi, jij tai-chiet, ik tai-chiede, jij hebt getai-chied. De cluniacenzers domiciliëren in Cluny. Exporteren de Cocoseilanden (met kokospalm in de vlag) veel kokos (handelsnaam: coir [koh-juhr])? De Code Civil is gelijk aan de Code Napoléon [Frans Burgerlijk Wetboek van 1804, van 1810-1838 ook in Nederland]. De codex argenteus [zilveren codex] is het enige handschrift van Wulfila's Gotische Bijbelvertaling. Coërcitie is dwang.

5. Een samenloop van omstandigheden is een coïncidentie. Een cigarillo is een kleine sigaar. Hij schoot in een Franse colère [plotseling razend worden]. We spraken via een collectcallverbinding [collect call: de opgebelde betaalt – bo – betaling opgeroepene, bo-gesprek]. Alles over '*coli*', beperkt tot de bacterie: colibacil, colibacterie, colitis (ulcerosa – chronisch, darm, zweervorming), E. coli, E. colibacterie, enterocolitis, poepbacterie, IBD: inflammatory bowel disease, inflammatoire darmziekte, zoals colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn (kortweg: crohn), EHEC(-bacterie), enterohemorragische E. coli (bacterie die besmettelijke dikkedarmontsteking met bloederige diarree kan veroorzaken) en darmontsteking. Neventreffers: broccoli [groene Italiaanse bloemkool], cognacolie [voor kunstcognac], scoliose [zijwaartse verkromming van de wervelkolom, antoniem: kyfose], acoliet [misdienaar], H. Colijn (spatie! – topman vroegere ARP), bucolisch [herderlijk, landelijk], Coliseum (Colosseum – groot amfitheater oude Rome), rococoliteratuur (GB ook: tt) en niccoliet (kopernikkel).

6. Een cocu [bedrogen man, hoorndrager] geniet van cuckolden (denk aan koekoek – bedriegen met toestemming en of zelfs met man erbij ...). Zouden de Beefeaters [Tower, Londen] vaak biefburgers eten? Toe, doe niet zo bigotterig [kwezelachtig]! Je moet meer van je af bijten. De verf moet nog afgebeten worden. De BIAP is de Bond van Internationale Autoparasieten (een biapper is een lifter). Het is bijdehand als zo'n bijdehandje je bij de hand neemt. Mijn horloge gaat op de binkert [loopt verkeerd]. Die collega-econoom is ook mijn collega proximus [naaste collega]. Cometten is comète spelen. Wat houdt de coming backservice [bedrijfslasten naar de toekomst verschuiven] in? Is dat nu een commuin [ui] delict [burgerlijk, niet politiek of militair]? Een compascuum is een koppelweide, meent [vb.:
Emmer-Compascuum]. De thesaurier moest een compte-rendu [rekenschap, verslag – mv. s s +] overleggen. De tijd moet je zien als continuüm. Het conto [mv. conti] corrente is de rekening-courant, het conto (mv.: conti) a metà is een gezamenlijke, gedeelde rekening. Een conveyer is een transporteur, een convoyeur is de begeleider van een konvooi.

7. Ik kijk uit naar die moment(s) suprêmes. Vooraf de warming-up, na afloop de coolingdown. Alles chill? Ja, coewl! De moderne vorm van 'cool' is inderdaad 'coewl'. Die pavlovreactie [onwillekeurige reactie op een stimulus] hadden ze niet verwacht. De coq-à-l'âne [(gedicht met) wartaal] nam die coq au vin [gerecht met kip in wijn] behoorlijk op de hak. Een coquette (znw., = kokette – behaagziek meisje) kan heel koket [behaagziek, ijdel] zijn. Corduaans leer komt uit Córdoba. Die cordon(s) bleus [koks] maken geweldige cordon(s) bleus klaar. Een piston is wel een cornet-à-pistons [koperen blaasinstrument], een cornet [papieren doosje of spuitzakje] niet. Die tennisster behoort tot de top twintig (top 20), zij is een toptwintigspeelster (top 20-speelster). Het coronavirus kan SARS [severe acute respiratory syndrome (besmettelijke, ernstige longziekte)] veroorzaken. We konden putten uit een cornu(a) copiae [hoorn des overvloeds, ook: cornucopia(e)]. Goeie hemel, corpo di bacco [basterdvloek]! Onbegrijpelijk, die cosas de España [ingewikkelde zaken, voor een buitenstaander niet te begrijpen]. In die akte [toneel] vond een coup de théâtre [onvoorziene wending, ommekeer] plaats. Dat vlees mist bite [mondgevoel]. Een tripartite is in België een zekere driepartijenregering.

8. Het journaille trok zijn blocnoteje(s). Chapelure is paneermeel. De magnolia(boom) wordt ook tulpenboom genoemd. Die oude man is aan het atrofiëren [wegkwijnen]. De slachtoffers waren door CO₂-inademing geasfyxieerd [stikken door gas]. Kom niet weer aan met die crambe bis cocta (oude kost – crambe recocta, crambe repetita). Dat is plompe kunst, Crassa Minerva. Wij drinken graag een crémantje [mousserende wijn, Frankrijk]. Een cretonnen gordijn is van cretonne [uitspraak mag zonder sjwa – sterk wit linnen] gemaakt. Die overlast is echt een crime [ie]. Hij is veroordeeld wegens crimen [mv. crimina] laesae majestatis [majesteitsschennis, hoogverraad]. Dat kussen is gevuld met crin végétal [vulmiddel van vezels dwergpalm – krijn]. Ze gaven geen acte de présence bij de cérémonie protocolaire. Het muziekblad telde heel wat double croches [1/16 noot]. Die crux interpretum [plaats in een tekst die veel moeilijkheden geeft] blijft een bottleneck. Een sansculotte [lange broek, geen kniebroek – ‘tuh’ niet uitspreken] was echt wel gekleed. Hij heeft een cummetje [examen: cum laude, met lof] gekregen. Een cummerbund (GB ook: cummerband) is een Indiaas kledingstuk. Die verhandeling gaat over India's munt.

9. Goed onthouden: de CFA is de Communauté Financière Africaine. Een sitoloog is een voedingskundige, een cytoloog een celbiologiekenner. Hier nog wat '*noom*': cervixcarcinoom (baarmoederhalskanker), hidradenoom (zweetkliergezwel), janoom (lommerd – ook: Ome Jan), monoom (eenterm), schwannoom (tumor die uitgaat van een zenuwschede, het buisvormige omhulsel van een neuriet) en theonoom (volgens de theonomie = richting binnen het calvinisme die geen onderscheid maakt tussen de zedelijke en de burgerlijke wetten van het Oude Testament, en meent dat ook de laatstgenoemde onveranderlijk in alle tijden gelden). En op '*loog*': anesthesioloog [verdoven], assyrioloog [Assyrië], byzantinoloog [Byzantium] , gynaecoloog [vrouwenarts], hydroloog [water boven op en onder het aardoppervlak], ichtyoloog [viskundige], kremlinoloog [Kremlin], labyrintoloog [labyrint, doolhof in oor!], mytholoog [kenner mythologie], oftalmoloog [oogarts], oneiroloog [ee] [droomuitlegger] en rinoloog [neusarts].

10. Verder: thracoloog [Thracië], thyreoïdoloog [schildklier], ziganoloog [zigeuners], zoöloog [dierkunde] en zytholoog (bierkenner). En eigenlijk verschillen ze niet zoveel: een karyoloog bestudeert celkernen (het hart van de cel) en een cardioloog bestudeert het hart (de kern van een mens). Welke dag- en weekbladen kunnen we opzeggen? Ze reden met een à la Daumont bespannen [met 4, 6 of meer paarden twee aan twee voor elkaar, zonder disselboom, niet van de bok gereden maar door rijders op elk linkerpaard] voiture. Voorbeelden van een defenestratie (algemeen: d – uit het raam gooien) waren de Defenestratie van Praag en die van Leuven. De stotteraar genoot van zijn deli [delicieus] deli [deli(tabak)]. De man uit De Lier had een delier [delirium]. Voor die delta-arm ligt een delta-eiland. Bij demasqué [NL] denk ik aan Démasqué der schoonheid (Menno ter Braak – oorspronkelijke titel van boek).