2390 Dictee vrijdag 17-09-2021 (1) dictee Dictee van de dag (334)

Dictee – dictees [2390]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee 523 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (334)

1. Dat moet je ex capite [uit het hoofd] leren. Deze exsecratie [ontwijding] was een exceptie [uitzondering]. De exequiën [kerkelijke uitvaartplechtigheden] waren excellent geregeld. De exuviën [afgeworpen omhulsels] van de slang waren nog te zien. Er was meer dan één extraneus, er waren zelfs vier extranei. Beiden droegen een XXL T-shirt (extra extra large T-shirt; ook: XXL-T-shirt). De vox populi is de stem des volks van de faex populi [ee oo oe ie – het gepeupel]. Een fabliau is een boerde [mv. n] oftewel sproke [mv. n]. Face to face is
vis-à-vis. Een façon-de-veniseglas is van façon de Venise [zeker kristalglas] gemaakt. Evviva [leve] onze preses! Evoë, dat riepen de bacchanten. Een euphuïsme is een gekunstelde literaire (GB ook: tt) barokstijl. Is een prokaryoot [eencellig micro-organisme] een soort uitgeklede eukaryoot [meercellig]? Mensen hebben facies [gezicht, tronie], een gesteente een faciës [geheel van eigenschappen]. Wil je dat nog even façonneren (fatsoeneren)? Er vlogen daarnet dertien F-16-gevechtsvliegtuigen over. In zekere zin is er verband tussen exploot [aanzegging deurwaarder] en exploiteren [ook: exploten uitbrengen]. Werden trebuchets (hevelblijden – oorlogstuig bij belegeringen) in het trecento [14e eeuw Italië, jaartallen 13xx] nog steeds gebruikt?

2. Kunnen we dat papier ertussenuit krijgen, voordat meneer ertussenuit knijpt? Het hangt ervan af, of we ervanaf zijn. Aeternum vale, vaarwel voor eeuwig! Ze draagt een esmerauden (smaragden) ring. Een eskimopak is van eskimo gemaakt. Erysipelas is belroos. Het artsensymbool is de esculaap. De essayist [essayschrijver] daagde de esperantist [beoefenaar, voorstander Esperanto] uit. Spagnolet is een zeker flanel, een spanjolet of espagnolet is een draairoede en espagnolet kan ook een fijne wollen stof zijn; de espagnole is trouwens een Spaanse dans. Deze kerk is eeuwenoud en die andere is even oud. Zijn er wel Europagezinde eurohaters? De rekenliniaal berust op het logaritmebegrip. Hij is nu in zijn remslaap (rapid eye movement). We hebben ook nog een piratenzender gehad op het REM-eiland (Reclame-exploitatiemaatschappij, eigennaam). De uitzendingen vonden na de anti-REM-wet een einde. Het rode boekje is van Mao Zedong.

3. Is de rolykit [oprolbaar soort gereedschapskist] van Nederlandse makelij? Leuk, deze sketches! Hoe schreef je 'scharensliep' vroeger? Corrie Brokken won ooit het Eurovisiesongfestival. Een albertibas is een albertijnse bas. Kun jij blind typen? Hij heeft getipp-ext. De lagereschoolkinderen keken naar de aquarellen. De typo [tie-poo] [typograaf, ook: tikfout] speelde in een typico-orkest [daarin o.a. cuatro's]. Dit van-negen-tot-vijftype moest het uittypen. Een goede typ(e)miep maakt geen typefouten (typfouten), want ze heeft immers type-examen (typexamen) gedaan. Een stypticum is een bloedstelpend middel. Een ectypon is een afdruk van een gedenkpenning, zegel of ring. Daguerreotypie is fotografie volgens het procedé van Daguerre, met zilveren platen. Bij het slijpen [dansen] schuifelde je heen en weer. Waar zijn de foxtrot, de Engelse wals, de tango en de chachacha gebleven? 'The quick brown fox jumps over the lazy dog' heeft ook een Franse pendant: 'portez ce vieux whisky – Schotland, Canada – au juge blond qui fume’.

4. Val dood, ze kunnen het heen-en-weer krijgen! Seksuele hervorming: gênant of sans gêne? Het sherrydieet behoorde tot de top vijf van de meest twijfelachtige diëten. Romy Schneider speelde volgens het scenario in de best bekeken Duits gesproken speelfilm aller tijden. We kenden toen de teach-in [openbaar debat], de sleep-in [goedkoop nachtlogies voor jonge toeristen] en de sit-in, een soort sitdownstaking. Wat is het snoepje van de week? Ik wil net zomin als jij gefopt worden. Thalidomide (softenon) heeft veel leed [baby's met aangeboren afwijkingen] aangericht. Waar zijn de solexen gebleven? De mobylette is een lichte (dames)bromfiets van een bepaald fabricaat. Heb jij ook nog Douwe Egbertspunten [DE-punten] gespaard? Op de Calvépindakaaspotjes (van de NOF, de Nederlandsche Olie Fabriek(en), vergelijk arretjescake) zaten zegeltjes voor de boekjes van Arretje Nof, geschreven door Johan Fabricius. Hij heeft echte spockoren [bovenzijde puntig]. Het establishment [gevestigde orde] zei bij de Parijse revolte in 1968: 'stencilcultuur'.

5. Met een cyclostyle kon je stencilen. De kopieermachine heeft dat verdrongen. Een step is een autoped: je kunt ermee autopetten. Op de markt koop je tweedehands spullen (tweedehandsspullen). Wat is een sitcom [situation comedy – in huiselijke sfeer]? Fluimen van pruimtabak horen in een kwispedoor (spuwbak, spuugbak). Een kretek is een Indonesische sigaret met kruidnagel. Sigaren roken is chiquer dan sigaretten roken. Een teil of tobbe is een ronde of ovale bak. Televisiequizzen (ook: -kwissen) werden door quizmasters (ook: kwis-) geproduceerd. Wat is de hamvraag? De Mondriaantentoonstelling wordt druk bezocht (is drukbezocht). Mijn rechterbuurman is linksgeoriënteerd. Ze gingen met paard-en-wagen [paard-en-kar].

6. Een viewmaster [stereoscoop] was nodig voor dia-avondjes. Waargebeurde verhalen zijn niet verzonnen. In een walkman kun je compact cassettes (cc's) afspelen. Trouwens: een dcc is een digitale compact cassette. Bij de 45-urige (vijfenveertigurige) werkweek werd er nog op zaterdagmorgen gewerkt. De KNMI-meteorologen presenteerden de weerpraatjes. Simon Wiesenthal was een bekende Joods-Oostenrijkse nazi-jager. Simon was zelf slachtoffer van de Holocaust. Het wittefietsenplan stamde van de provobeweging. Die xantippe [helleveeg] noemde haar zoon Xantippe. Hoe gaat het met de yeti (verschrikkelijke sneeuwman, term uit het Sherpa) en hoe is het met het monster van Loch Ness gesteld? Voor de Snip en Snaprevue bleef je thuis. Met een hendel (GB ook: handel) remde je een zeepkist af. Het Onzevader (naam, keer gebeden = vaderons) is het gebed des Heren. Wanneer werd de zwart-wittelevisie in Nederland geïntroduceerd? Een weesgegroetje (keer gebeden; naam is: Weesgegroet) is iets anders.

7. We hebben nu een openbestel-tv-systeem. Brigitte Bardot was een sekssymbool. Hij verblijft in het Nabije Oosten. Hij was zo dronken als een meeuw (stomdronken). 'Sola fide' (door het geloof alleen) werd het sjibbolet [uiting van behoren tot een groep] van de lutheranen. Hij was een toonbeeld van fides Punica (ook: Punica fides), trouweloosheid. Als een tweede ik, een alter ego, vergezelde de fidus Achates [trouw (met)gezel] hem. Hij speelde op zijn fiedel [viool]. Hij is fiebelefors [op stel en sprong, overhaast] vertrokken. De fine fleur van Bloemendaal was eropuit getrokken naar deze fiësta [feest]. De fieteldans is de
sint-vitusdans [zenuwziekte bij kinderen]. Het fideïsme [geen rede bij religieuze waarheden, maar geloof]: dat geloof ik wel. Zij heeft fijnbesneden trekken. Wat is een fibonaccireeks [tsj] (1, 1, 2, 3, 5, ... :steeds de vorige twee optellen)? En hoeveel Fijidollars kost dit? Een stasi [politieagent] werkte voor de Stasi [Staats Sicherheitsdienst DDR] als Stasi-medewerker. De fettuccine is een brede lintpasta. Wat heeft een notering ex dividend [van een aandeel (verhandeld) zonder bijrekening van de waarde van het dividend] met de exdatum [vanaf die datum verhandeld zonder dividend of rente] te maken? Excusez-moi, hoe schrijf je dit? Hij is met zijn ex-ex getrouwd. Je bent een stom wijf, excusez le mot.

8. De expresbrievenbestelling van de expresbrief vond per expresse plaats en werd via meerdere expressen [ijlboden] getransporteerd. Hij schonk een exquisiete (exquise) oude port. De façadebouw vorderde gestaag. Hij won de fairplaybokaal. Deze maaltijd was behoorlijk fade [faa-duh – flauw, slap, zouteloos]. Dit façonné [zekere stof] ziet er erg gezellig uit. Kijk, een kookaburra [oe uh uh aa] (lachvogel). De meringue is een gebakje, de merengue een dans. De boengaboengafeestjes (niet in GB, VD) waren de seksorgieën [-orgiën, -orgies] van Silvio Berlusconi. Eén mimi, twee mimietjes. Zij is salonfähig [heeft nette manieren] en heeft een faible [zwak] voor petit-gris (fäh – grijze pelterij van de huid van Siberische eekhoorntjes). Hij is van de familie Van kleef. Ook: hij is van Kleef, dus van de heb en niet van de geef. Hij is een farceman [n/s, klucht]: farcicaal [dolkomisch] is vol met farcen [grappen]. Er werd entr'actemuziek [pauzenummer – n/s] gespeeld. Dat letsel is passager  [pah-saa-zjee – van voorbijgaande aard]: het is een passagère(!) aangelegenheid. Wat is die passacaglia [pas-saa-kahl-jaa] (passacaille) toch mooi! Parthenogenese/sis is voortplanting zonder bevruchting.

9. De focaccia is een platte Italiaanse broodsoort. Deze faëton [visetende keerkringsvogel] kan vliegen. Champagne drink je uit een flûteje. Focolarini zijn leden van een kleine gemeenschap van leken en priesters (r.-k.). Een foergon (niet meer in VD) is een vrachtwagen. De bloeimaand is floréal [tijdens de Franse Republiek]. Ze wilden ons (gratis) flousjes [au] [smoesjes] verkopen. Krijg nou het falderappes [de pleuris]! Dat schilderij is behoorlijk flou [oe] [zacht, vervloeiend]. De fikh is de jurisprudentie van de sharia. Circassienne (halflaken) is een fijn gekeperde wollen stof. Waar komt 'zand erover' (Schwamm drüber) vandaan? Vroeger: zand over natte inkt! Het fijnstofbesluit wil fijn stof (BE; NL: fijnstof) terugdringen. De frisgewassen kleren werden ook nog fris gestreken. De meeste bloemen hebben een flos caducus [2 x oe – vergankelijke bloei]. Flossen doe je met floss [tandzijde]. Leuk, die vlossen [gemaakt van vloszijde, ook: floszijde] bloes (blouse). Och, we hebben ook wel( )eens een faux pas gemaakt. Een kno-arts bestrijkt niet letterlijk, wel mede de larynx en de farynx. Daarom heet een keel-, neus- en oorarts (keel-neus-oorarts, kno-arts, neus-keel-oorarts,
nko-arts) ook oto-rino-laryngoloog [orl-arts]. Hij vertoonde fascisme en racisme.

10. Farnasol ruikt naar lelietjes-van-dalen en behoort chemisch tot de sesquiterpenen. Ontsteking van het bindweefselvlies heet fasciitis. Ze heeft al meerdere fausses couches [+] [miskramen] gehad. Die farouche [wild, ontembaar] meid is met fasching [carnaval] voor een paar farthings [vroegere kleinste Engelse koperen munt = 1/4 penny] te koop. Onder de Faeröerders was een farmacokineticus [bestudeert werking geneesmiddelen in levend organisme]. De fax et tuba [aanvoerder, belhamel] gaf het aanvalssein. Hij is een diehardsupporter (aaneen is correct! – diehard = znw.) van zijn club. Duo-eten of bi-eten (geen diëten!): een etentje voor twee? Hier was duidelijk sprake van een licentia poetica, een dichterlijke vrijheid. 'Spiegelogie' [niet in wdb.] is een lapsus linguae [verspreking] voor 'psychologie'. Deze geweldpleger blonk uit in geweld plegen.