Dictee – dictees [2377]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee 534 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (323)
1. Zijn optreden is nogal van komsa [dat mag er zijn!]. De koninginnenacht gaat aan het koninginnefeest [thans: koningsfeest] vooraf. Met de plant kooltje-vuur uit het geslacht adonis kun je geen kooltje vuur [voor in de stoof] maken. Het Franse 'cornet' en het Nederlandse 'piston' zijn verkortingen van cornet-à-pistons, een koperen blaasinstrument met ventielen. In het Nederlands heet dat instrument ook wel kornet. Merk op dat cornets ook nog papieren doosjes voor bonbons zijn. Vorige week bereidden de cordon(s) bleus de heerlijkste cordon(s) bleus (vlees). Cordon(s) sanitaires (verkorting: cordon(s)) kende men vroeger nog niet. De kornet at zijn patates frites uit een cornet [papieren doosje]. Hebben sneppen (snip, waadvogel, niet meer in VD) snebben [snavels]? Wat is een snertnimf [bij marineschepen de overgebleven snert gaan vragen]? Snif, dat was huilen geblazen. Smeden gebruikten snijbeitels. De Engelse snijbokking, de gerookte kanaalharing, komt uit het Kanaal. Hij heeft zich aan het snijijzer gesneeën, dat zei hij tenminste. Wat doet een snijinrichting? Een snijpers wordt gebezigd in de boekbinderij, snipers vind je eerder op daken [scherpschutters]. Een andere naam voor bieslook is snijprei. Volgens de VVV kunnen dronkenmannen (dronkaards) een snip aan hebben of ophebben. Zal ik de snijzeis slijpen?
2.
Iemand een calvarietocht laten maken [lijdensweg
gaan] is zoiets als iemand de
Calvarieberg op leiden. Zou hij een peer ophebben of een snee aan
hebben? Een prud'homme is een vertrouwensman [denk
aan Joseph Prudhomme]. Je zult de
verkeerde voorhebben: je zoekt iemand die het schort zou voorhebben
[voor het lijf].
We eten kerstkrans met snippers. Ook een shredder
[papierversnipperaar]
geeft snippers. We hebben snip-snap
[gezelschapsspel]
gespeeld. Een snipstruis is een Nieuw-Zeelandse kiwi [vrucht].
Snitsels [pijpen
kinabast – voor kinine] kun je
niet eten. Ze was snobby, snobbish, snobistisch en had sex- en
snobappeal [aantrekkingskracht
op snobs]. Een rail vind je bij
het spoor, een reel aan een hengel. Het snoekkruid is de
moerashyacint, snoekkoppen zijn labyrintvissen. Een pocher is een
blagueur. De snoge is de synagoge van een
Portugees-israëlitische gemeente. Ze snoozede nog een wijle. Een
oude snorrenbaard
is een veteraan. Een snotdolf is een snotneus, een snotolf (ook)
een roofvis. Hij voelt zich vaak als Piet Snot behandeld.
3. De morsebel had een snottebel. Snow is cocaïne. In de tv-serie 'Pipo de Clown' deden Snuf en Snuitje snufsnuf. Bij een snuffmovie [horrorfilm] kun je het beste een snufflesje [reukflesje] meehebben [GB, VD]. Een snuisterij is een bibelotje [oo/oh], een gadget. Een snurrevaad is een zakvormig treilnet (trawlnet). Het optreden met de soaker [waterpistool] was een ware soap. Soba is Japanse spaghetti van boekweitemeel. Frugaal is sober. Het zij zo, so be it, amen, soit. Ken je sociaalnetwerksites [socialenetwerksites]? Socializen doe je op een congres. Wat zijn socialites [ontleent beroemdheid aan aanklampen bij andere beroemdheden]? De social profit [BE: geheel van sociale instellingen] vind je in de socialprofitsector. We zijn allen lid van de societas [maatschappij, samenleving]. De societates leoninae [enk.: societas leonina] zijn alles-of-nietsverdelingen. De orde van de jezuïeten, de Sociëteit van Jezus, is de Societas Jesu [jee-zuu]. Hij behoorde tot de high society, de beau monde (de upper ten). Socii individui [= mv.] zijn onafscheidelijke genoten. De niet-westerse sociologie richt zich niet op het Westblok.
4. Ga 'ns als de sodeflikker naar de winkel om brood! Het sodaproces van Leblanc [leblancproces] is het bekendste. Zou hij veel weg hebben van zijn moeder? Het platbodemde vaartuig voer op de Binnen-Rijn [internet: ook Binnenrijn; verder: Nederrijn in NL, Neder-Rijn in DE]. De lichtgebouwde jager schoot onder een lichtbewolkte hemel de lichtgewonde gans definitief af. In dat lichtgeïndustrialiseerde gebied liet hij zich uitnodigen, lichtgelovig als hij was, om later die week op de licht( )glooiende helling het licht( )gebraden, lichtrode en niet licht verteerbare (niet-lichtverteerbare) beest te nuttigen onder het genot van wat licht( )alcoholische versnaperingen. We zullen allicht komen. Sommigen schrijven linkerhersenhelft, anderen rechter hersenhelft. Ik lig in een deuk, want ik voel me lichtelijk geamuseerd, zeker niet opgelicht. Lichenologie is de leer van de korstmossen. Is dat een lichtbad in de vorm van een ligbad? Een lichtrail [voor spotjes] is geen lightrail [tram, metro], dat staat buiten kijf.
5. Ook het joelfeest (GB, VD) bij de Germanen is een lichtjesfeest. 'Lakanthurium' [plant] geeft een raar woordbeeld. Dictee-instinkers zijn woorden als het laisser-aller [de achteloosheid], het laisser-faire (economisch vrijlaten; beide: geen mv.) en het laissez-passer (vrijbrief grenspassage – mv.: s), naast het savoir-faire [wereldkennis – geen mv.], savoir-vivre (wellevendheid, levenskunst – geen mv.) en een laisser-fairehouding. Wist u dat lait russe koffie verkeerd is? Lanugo [uu] is nesthaar en wit laqué boekenplanken kunnen van laqué vervaardigd zijn. De Leersumer (2 lettergrepen) basisschool wordt met opheffing bedreigd. Laxisme is laksheid, een lavallière is een gestrikte das met breed uitlopende einden en een laurenskop [genoemd naar de H. Laurentius, heiligendag: 10 augustus] is een zeehaan (grote poon). In diens beste vangsttijd [12 augustus] verschijnen ook de Laurentiustranen.
6.
De laren en penaten zijn Romeinse huisgoden. Het eerste woord komt
van lar(ren),
een soort van gibbons met zwart gezicht, omgeven door wit haar, en
witte handen en voeten. Hij ijlde niet, hij kortswijlde [schertsen].
Hij kortte de tijd met nadenken over de kortte van het leven.
Krambamboeli was oorspronkelijk in
Danzig gestookte brandewijn. Blijkens het gekout was er geen koutje
aan de lucht. Al waren sommigen kouwelijk, er zou niemand kouvatten.
De manat is
de munteenheid van Azerbeidzjan [AZN]
en Turkmenistan
[TMM].
Deftige heren dragen cravates [kravat
= stropdas]. In het
Belgisch-Nederlands kun je van kromme haas (krommenaas)
gebaren [doen
alsof je neus bloedt]. Deze
wijsheden zijn niet aan Krethi en Plethi [Jan
en alleman] besteed. Hij heeft
een tic van autokrikken en kreeg er een tik mee. In zijn herbarium
zat kruid-aan-den-balk (kruid-aan-den-zolder,
beide niet meer in VD),
kruidje-roer-mij-niet en kruip-door-de-haag
(kruip-door-de-tuin,
beide niet meer in VD). Een
voorbeeld van een hypallage is 'een luie stoel'.
7.
Een krabbedief steelt letterlijk of
figuurlijk kruimels. In de Tweede Wereldoorlog was er een
Kultuurkamer. Hij praatte zijn team naar
een underdogpositie. Het lukte met veel kunst- en vliegwerk
(en
hand-en-spandiensten). De KKK
is de Ku Klux
Klan. Van beiderlei kunne betekent met
beide kunnen vertegenwoordigd. Er werd soca
[soul
en calypso]
gespeeld. Twee kwarteeuwen vormen samen een halve eeuw. Parijs is het
Sodom van deze tijd, Kopenhagen kun je ook een
sodom noemen. Een niet bij name te noemen West-Afrikaanse
heester behoort tot de familie der asclepiadaceeën (niet
meer in VD). Soedah [Indië],
laat maar.
So easy's zijn knijpbrillen. Het meervoud van soeka is soekot, van
soeke (ook loofhut)
soekes (Soekot is het Loofhuttenfeest).
De soenna en Hadith [overlevering
inhoudelijk, anders als boekje hadith]
zijn van de profeet Mohammed afkomstig. De Soemeriërs zijn de oudste
bewoners van zuidelijk Mesopotamië. Tafsir is de Koranexegese o.a.
aan de hand van de Hadith. In de soek [overdekte
straat met bazaars] kreeg hij een
soejang [gemene, onverwachte klap].
We dansten de krakowiak [Polen,
nadans van de polonaise].
8. Tussen de soep en de patatten bespraken de Vlamingen de betekenis van de uitdrukking 'inter canem et lupum' (entre chien et loup – in de avondschemering). Poelet en soepvlees horen bij elkaar, poulet is iets anders [kip]. Er zijn 114 soera's [hoofdstukken Koran]; hoeveel soenna's zijn er? Onbekend. Let op: sofasurfen is wel couchsurfen, maar geen crowdsurfen. Een sofer is een kopiist van thorarollen. Thortveitiet is een scandium [Sc, 21] bevattend mineraal. Had het sofiekruid [plant] ook een sofinummer [sociaal-fiscaal nummer]? Een softenonkind is slachtoffer van thalidomide [= softenon]. Ze droegen softshells [buiten waterafstotend, binnen comfortabel]. De soirée dansante en de soirée musicale zijn voorbeelden van soirees. Sojakaas of -vlees heet tahoe of tofoe. Taugé bestaat uit sojascheuten. Mensen dragen sokken, buizen kunnen ijzeren sockets dragen. De ouwe sok droeg baaien [van baai gemaakt] sokken in zijn klompen. Zijn sokols echt turnverenigingen? Ja, o.a. in Tsjecho-Slowakije. Van de sollen (sols) noemen we hydrosol (sol met water) en alkosol (niet in wdb.: sol met alcohol). Soldeerlovertjes zijn kleine rechthoekige goud- en zilverreepjes om mee te solderen. Solden is uitverkoop of ramsjgoed!
9. De knautia [plant] heet ook wel soldatenknoop [ook: honingbloem, scabiosa, schurftkruid]. Als je in de lorum bent, zit je dan in het soldeerwater? Dat kan! Dat is zonneklaar, sole clarius. Wat is solemnitatis causa? Juridisch vereist op straffe van nietigheid. Een agoeti is geen (giftige) agouta [oe] (almiqui, solenodon). Hoe komt solferino, purperachtig rood van kleur, aan zijn naam? Naar: de slag van (om) Solferino! Een solideo [kalotje] wordt – door de paus et al. – alleen voor God afgenomen. We gaan solitair [een spel] spelen. De sol justitiae [uu] is de zon der gerechtigheid. Wat is de sollwert [streefwaarde]? Een sol(o)ecisme is een grove taalfout. So long, tot ziens! Een solotnik is een Russisch gewicht. Er zijn twee toegestane schrijfwijzen: solo-elpee en solo-lp, net als bij tv en teevee. Het solstitium is de zonnewende. Je bent nu solutis curis [oe uu], ontslagen van alle zorgen. Hoe maak je soda uit kalksteen en zout? Juist: met het solvayprocedé. In Somalië spreken ze een (c)hamitische taal, het Somali. Somatropine is een groei-, somatostatine een antigroeihormoon.
10.
De sombermannen bedierven de stemming grondig. Het stinkt hier: er is
something rotten [iets
wat niet deugt]. Somma sommarum
[oe/uh]
[ook: summa
summarum]
[3x oe]
is het nog een aardig bedrag. Was dit een somnambulante
(slaapwandelende)
Jood (jood)?
Het meest somptueuze [kostbaar
ingericht] chalet was nog niet
goed genoeg. Verschillen 'somtemets' en 'altemet(s)'
in gevoelswaarde? Ook: somtijds, somwijlen. De Sont is een sond
[zeestraat].
Een grote of linneaanse soort wordt linneon,
een kleine of elementaire soort jordanon genoemd. Een sor
is een soroptimiste.
S.o.r.,
salva omnia
reverentia,
met alle respect.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten